باید از جامعه دفاع کرد
کتاب «باید از جامعه دفاع کرد (Society Must Be Defended)»، نوشته «میشل فوکو» اولین‌بار در سال ۱۹۹۲ میلادی منتشر شده است. رضا نجف‌زاده این کتاب را ترجمه و انتشارات اختران آن را منتشر کرده است.
کتاب باید از جامعه دفاع کرد شامل سخنرانی‌ها و درس‌گفتارهای وی در بین سال ۷۶-۱۹۷۵ در موسسه کلژ دوفرانس است. در این درس‌گفتارها فوکو مفاهیم مانند قدرت، جامعه و مردم را نگاه خود تعریف و ارتباط آنها را در سلسله بحث‌هایی به‌نوعی بازتولید می‌کند. در پشت جلد کتاب میخوانیم: «با گفتمانی سروکار داریم که ارزش‌های سنتی فهم‌پذیری را واژگون می‌کند؛ نوعی تبیین از پایین که چیزها را براساس ساده‌ترین، اولیه‌ترین و روشن‌ترین امور نمی‌نگرد، بلکه براساس آشفته‌ترین ، تیره‌ترین، بی‌سامان‌ترین و مشوش‌ترین امور می‌نگرد.
این گفتمان درهم‌ریختگی خشونت، خشم و خروش، نفرت، انتقام و بافت شرایط حداقلی‌ای را که شکست‌ها و پیروزی‌ها را می‌سازد، به‌عنوان قاعده‌ای تفسیری به‌کار می‌گیرد. خدای گنگ و رمزآلود نبرد، باید روزهای بلند نظم، کار و صلح را توضیح دهد. خشم باید هارمونی‌ها را توضیح دهد... .»
نظر خوانندگان در سراسر دنیا درباره کتاب باید از جامعه دفاع کرد چیست؟
در ادامه نظر بعضی از خوانندگان که در گودریدز دیدگاه خود را ثبت کرده بودند، با هم میخوانیم. خواننده‌ای با تشبیه کردن کتاب به یک فیلم! می‌گوید: «این کتاب سلسله سخنرانی‌هایی است که فوکو در کالج دو فرانس ایراد کرده است. او در این کتاب قدرت را از منظر تاریخی بررسی می‌کند. یکی از دلایلی که این کتاب را دوست دارم این است که با خواندنش تصویری از یک مرد در مقابل مخاطبان به دست می‌آورم. مثل یک فیلم است!»
خواننده دیگری تضادهای دولت و ملت در این نگاه جدید جذاب می‌داند و درباره آن می‌نویسد: «چشم‌انداز جالبی در مورد ماهیت درگیری بین ملت‌ها، دولت‌ها و مردم آنها می‌دهد و البته استفاده مداوم گروه‌های حاکم از زور علیه مردم عادی. گاهی أوقات متن کمی دشوار می‌شود اما در کل کتاب بسیار روشنگر است.»
خواننده دیگری نیز این کتاب را حاوی نکات مفیدی می‌داند و می‌نویسد: «این احتمالاً این کتاب عمیق‌ترین و عجیب‌ترین اثر فلسفه سیاسی در 50 سال اخیر است. هرگاه فوکو در مورد هابز، شارلمانی یا هیتلر صحبت کند دیدگاهی تازه از خود تراوش می‌کند. از بین سخنرانی‌های جمع‌آوری شده او، این یکی را تا حد زیادی لذت‌بخش‌ترین و سرگرم‌کننده‌ترین آنها می‌دانم.»
جملاتی از کتاب که شاید انگیزه خواندن باشند
فوکو در بخشی از کتاب مفهوم جدیدی را توضیح می‌دهد و می‌نویسد: «نمی‌دانم از جایگاهی که شما در آن نشسته‌اید، چه‌طور به‌نظر می‌رسد. به هر حال، آن کار پراکنده و تکراری، و نیز نامستمر به‌نظر می‌رسید، و از این لحاظ می‌توان گفت شبیه نوعی «تنبلی خوشایند» بود. این مناسب حال افرادی است که کتابخانه‌ها، اسناد، منابع، نسخه‌های خطی خاک‌خورده، متون هرگز خوانده‌نشده، کتاب‌هایی که به محض جاپ شدن بسته شده و در قفسه‌ها قرار می‌گیرند و قرن‌ها بعد دوباره باز می‌شوند، را دوست دارند. این‌ها واقعا یادآور سکونِ پرجنب‌وجوشِ کسانی است که جویای دانشِ عبث یا گونه‌ای دانش تجملَی‌اند؛ این خصایص ثروت‌مندان تازه به‌دوران رسیده است... .»
در جای دیگری نویسنده با نگاه تاریخی در تلاش برای ارائه توضیحی برای موضوع قدرت است و بیان می‌کند: «متحد کردن و حیرت افکندن، منقادسازی با وضع تکالیف و تشدید جلای زور؛ به نظر من این‌ها، به طور خیلی مختصر، دو کار ویژه‌ای‌اند که در اشکال مختلف تاریخ، چنان که در تمدن رومی و جوامع قرون وسطا تجربه شده، می‌توان یافت. اکنون، این دو کار ویژه با دو بعد قدرت چنان که در مذاهب، مناسک، و افسانه‌های رومی، و به طور عام‌تر در افسانه‌های هند و اروپایی نمودار شده، بسیار انطباق دارد. در نظام هند و اروپایی بازنمایی قدرت، قدرت همواره دو بعد یا دو چهره‌ی دائما متصل به هم دارد. یکی بُعد حقوقی است: قدرت از الزامات، سوگند، تعهدات و قانون برای پای‌بندی استفاده می‌کند. از طرف دیگر، قدرت کار ویژه، نقش و اثری جادویی دارد: قدرت حیرت‌افکن و هراس‌آور است. ژوپیتر، این نماینده‌ی به غایت مقدس قدرت، و خداوند شاخص نخستین کار ویژه و نقش در نظام سه ساحتی هند و اروپایی، هم تعهد ایجاد می‌کند، و هم تندر و صاعقه می‌فرستد. خب، به اعتقاد من، تاریخ چنان که در قرون وسطا نیز تجربه شده، با تفحص باستانی، گاه‌شمار روزانه و سلسله‌ی رایج الگوهایش، هنوز همین بازنمایی از قدرت بوده است. تاریخ فقط تصویری از قدرت نیست، بلکه همچنین طریقه‌ای برای بازنیرو بخشی به آن است. تاریخ گفتمان قدرت است...»
درباره نویسنده کتاب باید از جامعه دفاع کرد
میشل فوکو ( (Michel Foucaultفیلسوف و متفکر معروف فرانسوی است. او در سال ۱۹۲۶ در شهر پواتیه فرانسه به دنیا آمد. مسئله قدرت همیشه از گفتارهای برجسته او بوده است که در کتاب باید از جامعه دفاع کرد هم نمایان است. از کتاب‌های معروف او می‌توان به «تولد زیست سیاست»، «اراده به دانستن» و «ایرانی‌ها چه رؤیایی در سر دارند؟» اشاره کرد.
فوکو در بحبوبه انقلاب ۵۷ به ایران سفر کرد تا از نزدیک با تحولات ایرانیان آشنا شود. او در این سفر با برخی از رهبران دینی و ملی ملاقات کرد که مجموعه این ملاقات‌ها و حضور او در ایران در کتاب آخری که ذکر شد، جمع‌آوری شده است.
سایر آثار میشل فوکو
کتاب‌های پیشنهادی
