اسطوره سیزیف

این اثر شاخص آلبرکامو به گفته‌ی بسیارانی فلسفه‌ی قرن بیستم را متحول کرد و جها‌ بینی انسان زمانه‌اش را نسبت به هستی دگرگون ساخت. «اسطوره سیزیف» برخلاف شخصیت‌هایی که کامو در بیگانه یا کالیگولا خلق کرده است به تجربه‌ی پوچی نمی‌پردازد، بلکه مفهوم این نگاه را در بر می‌گیرد. این پژوهش مهم درواقع به برخورد انسان با جهان می‌پردازد که پوچی دقیقا از آن سرچشمه می‌گیرد.

نظر خوانندگان در سراسر دنیا درباره کتاب اسطوره سیزیف چیست؟

علاقه‌مندان به ادبیات فرانسه و اندیشه‌های فلسفی در جای‌جای جهان فراوانند، این اثر شناخته شده همان‌طور که بسیار به آن اشاره شده است، به‌لحاظ پژوهشی نقطه عطفی در تاریخ فلسفه مدرن به‌حساب می‌آید. یکی از خوانندگان این کتاب نوشته است: «کتاب بسیار خوبی بود، کامو پوچی را خیلی خوب در این کتاب معرفی می‌کند، ولی دنیای بعد از پوچی را به خود شخص می‌سپارد... .»

اهمیت مطالعه‌ی اسطوره‌های کهن به جهات زیادی در مواجهه با آثار ادبی تاثیرگذار است. آنچه انسان از دل اسطوره، آیین و افسانه‌ها دریافت می‌کند، باعث بینشی عمیق‌تر نسبت به پیرامون‌مان می‌شود. پویان سپهری در این‌باره نوشته است: «افسانه‌ی سیزیف تحلیل درد دیرآشنای انسان در تمامی اعصار است. کامو این‌بار نیز به تعالی کودکانه‌ی متافیزیک می‌تازد. چهارچوب نظام‌مند ارزش‌ها اینک به بن‌بست ابدی خود رسیده و پوچ است که فریاد می‌زند: «اگر خدا نباشد، پس من هستم. شکی نیست که کامو به‌شدت تحت‌تاثیر عقاید نیچه و البته داستایوفسکی بوده. آنگونه که ابر انسان را در گذر از آسمان‌ها به عشق زمینی فرا می‌خواند.» دیگر مخاطبان نیز به این مهم اشاره کرده‌اند که هرکسی که می‌خواهد درک عمیقی به آثار و اندیشه‌ی کامو پیدا کند، لازم است «اسطوره سیزیف» را بخواند.

جملاتی از کتاب که شاید انگیزه خواندن باشند

به لحاظ آنکه این اثر قالبی پژوهشی و فلسفی دارد، بریده‌هایی ارزشمند را می‌توان از دل آن بیرون کشید و بدان توجه کرد: «تمامی کارهای بزرگ و اندیشه‌های والا آغازی ریشخندآمیز دارند. آثار بزرگ اغلب در خم یک کوچه، یا هیاهوی یک رستوران زاده می‌شوند. پوچی نیز به همین‌گونه پدیدار می‌گردد. اصالت دنیای پوچ زاده چنین حقارتی است. در پاره‌ای از موارد پاسخ «هیچ» می‌تواند بیانگر طبیعت اندیشه های ریاکارانه‌ی انسان باشد و این را مردمان نیک به‌خوبی می‌دانند. اما اگر پاسخ صادقانه باشد و بیانگر حالت شگفت‌انگیز روح که در آن تهی معنی یابد و زنجیر رفتارهای روزمره از هم بگسلد و قلب بیهوده در تکاپوی پیوند حلقه‌های آن باشد، آن هنگام می‌توان گفت نخستین نشانه‌های پوچی آشکار گردیده است.»

دغدغه‌ی آلبرکامو در اثر جاوادنه‌اش «بیگانه» نیز مطرح شده است، حال آنکه «سیزیف» به‌شکلی آن اندیشه را از منظری دیگر با قالبی ویژه مشخص کرده است: «تنها یک مسئله فلسفی واقعا جدی وجود دارد و آن هم خودکشی است. تشخیص اینکه زندگی ارزش دارد یا به زحمت زیستنش نمی‌ارزد در واقع پاسخ صحیح است به مساله اساسی فلسفه. باقی چیزها، مثلا اینکه جهان دارای سه بعد و عقل دارای نه یا دوازده مقوله است مسائل بعدی و دست دوم را تشکیل می دهد. این‌ها بازی است. نخست باید پاسخ قبلی را داد.»

زندگی مدرن، ملال هرروزه و کارهای تکراری می‌تواند ذهن هرکسی را درگیر نگاهی پوچ‌گرایانه به هستی کند، چنان که کامو نیز بدان اشاره کرده است: «گاه آرایه‌ها فرو می‌ریزند. از خواب برخواستن، تراموای سوار شدن، چهار ساعت کار در دفتر یا کارخانه، غذا، خواب، دوشنبه، سه‌شنبه، چهارشنبه، پنج شنبه، جمعه، شنبه. زندگی همواره می‌گذرد و تنها یک روز است که «چرا» خود می‌نمایاند و همه‌چیز در خستگی آغشته و به حیرت آغاز می شود.»

درباره نویسنده کتاب اسطوره سیزیف

از دیگر کتاب‌های مهم آلبر کامو، این فیلسوف/نویسنده‌ی برجسته که 1960 درگذشت می‌توان به «طاعون»، «سقوط» و «سوءتفاهم» اشاره کرد. او سه سال پیش از مرگش، جایزه‌‌ی نوبل را به خاطر آثار مهمش که به روشنی به مشکلات وجدان بشری پرداخته بود دریافت کرد. کامو در طول زندگی‌اش علیه نازیسم فعالیت کرد، به وضعیت الجزایر اهمیت می‌داد و درباره‌ی مشکلات آن نوشت و هرگز اندیشه‌اش را از آزادی‌خواهی برای انسان جدا نساخت.