کتاب «انسان و سمبولهایش (Man and His Symbols)» اثر «کارل گستاو یونگ» است که در سال ۱۹۶۴ منتشر شده؛ محمود سلطانیه این کتاب را به فارسی ترجمه کرده و انتشارات جامی این کتاب را در ایران چاپ کرده است. خالی از لطف نیست که بدانید نشر دایره نیز این کتاب را با ترجمه متفاوت منتشر کرده است.
انسان و سمبولهایش مفاهیمی مهم و پیچیده را درباره انسان و روانشناسی بشری بیان میکند. در این کتاب، یونگ به بررسی انسان بهعنوان یک موجود عاقل و ارتباط او با نمادها، سمبلها، و رویاها میپردازد. او با بهرهگیری از نظریههای روانشناسی، سعی میکند تا به ریشهها و اصولی که در پشت رفتارها و ذهنیت انسان وجود دارد، نفوذ کند.
یونگ در کتاب خود، به بررسی نقش سمبلها و نمادها در زندگی انسان میپردازد. سمبلها به عنوان نمادهایی که در ذهن انسان شکل میگیرند، نقش مهمی در فهم عمیق خود و دیگران دارند. آنها به ما اجازه میدهند به به روش غیرکلامی و عمیقتر، احساسات، ایدهها و ارزشهایمان را بیان کنیم. همچنین، سمبلها در رویاها نیز به نمایندگی از عمق ناخودآگاه و روان ما در زندگی روزمره نیز حضور دارند.
یکی از مباحث مهم کتاب، بحث درباره ارزش تاریخ برای انسان است. یونگ با تکیه بر تحلیلهای عمیق خود، به این نتیجه میرسد که تاریخ و تجربیات گذشته ما را در درک بهتر خود و جهان اطرافمان کمک میکند. از طریق بررسی تاریخ و تکامل انسان، میتوانیم از اشتباهات و یادگیریهای گذشته استفاده کنیم و به شکل بهتری در آینده پیشرفت کنیم.
نظرات زیر از سایت گودریدز آورده شدهاند. کاربری درباره شاخههای مختلفی که یونگ از آنها در کتاب استفاده کرده است، نوشته است: «کتاب آمیخته با فلسفه، عرفان، نمادشناسی و تحلیل رؤیای بیماران است. همین موضوع کتاب را هیجانانگیز و مرموز میکند. یونگ این کتاب را در سالهای آخر عمرش نوشته است. یعنی دورهای که بهشدت به مسائل شبه-علم علاقهمند شده بود: از عرفانهای پیشامسیحی گرفته، تا جادو و کیمیاگری و همچنین طالعبینی و پیشگویی» کاربری دیگر نیز با توصیه این کتاب به کتابخوانان مینویسد: «یونگ در این کتاب به نقش فرهنگ و اساطیر هر ملت در شخصیت افراد تشکیلدهنده آن جامعه میپردازد و مفهوم کهنالگو را مطرح میکند.»
خواننده دیگری نیز به تفاوت مفاهیم ناخودآگاه و نقش خواب در نظر فروید و یونگ میپردازد و مینویسد: «شاکله نظر یونگ در رابطه با خوابها و رویاهای انسان است که از نظر او همین خواب راه ارتباطی بخش ناخودآگاه انسان با بخش خودآگاهش نیز میباشد. زبان این ناخودآگاه زبانی «سمبلیک» است. اینکه چرا ناخودآگاه چنین زبان سمبلیکی را اختیار کرده از جمله اختلافنظرهای فروید و یونگ بود. فروید معتقد بود که از آنجایی که خودآگاه انسان تحمل برخورد مستقیم با خواستهای ناخودآگاه را ندارد، لاجرم آنها را به زبان سمبلیک در رویا تبدیل میکند. اما یونگ این زبان سمبلیک را به چیز دیگری نسبت میداد و معتقد بود که میشود این سمبلها را مطالعه کرد و صرفا منحصربهفرد برای خواببیننده نیست؛ بلکه علاوه بر او ممکن است ناشی از بخشی از ناخودآگاه باشد که یونگ اسمش را «ناخودآگاه جمعی» میگذارد. بخشی که در اصل جایگاه کهنالگوهای بشری است.»
بخش ابتدایی کتاب را با هم میخوانیم تا کمی بیشتر با فضای و روایت کتاب آشنا شویم: «زوریخ، اواخر سالهای ۲۰: امروز هوا خوب است. آفتاب ملایمی قفسههای کتابخانه دکتر یونگ را نوازش میکند. مدتی است که بیمارِ دکتر در دفتر ساکت نشسته و ظاهراً حرفی برای گفتن ندارد. گاهگاهی دکتر یونگ با حسرت نگاهی به طرف باغچه حیاط میاندازد. بیرون هوا لطیف و دلانگیز است دکتر یونگ تأملی کرده و سپس رو به بیمار میکند و میپرسد: خانم، ممکن است آخرین خوابی را که دیدید برای من تعریف کنید؟». بیمار فکری میکند و بالاخره به سخن میآید: «بله آقای دکتر دیشب خواب عجیبی دیدم... خواب دیدم، خواب دیدم که یک سوسک طلایی...». در همان لحظه یونگ صدایی از پشت پنجره میشنود. گویی کسی دارد در میزند. پس از اجازه گرفتن از بیمارش، از جای بلند میشود و پنجره را باز میکند. همراه هوای لطیف یک سوسک طلایی از نوع اوراتا وارد دفتر میشود. دکتر یونگ و خانم تحت معالجه حیرتزده به این صحنه مینگرند... .»
کارل گوستاو یونگ (Carl Gustav Jung) روانشناس و روانکاو برجسته سوئیسی، در 1875 در شهر کسل در سوئیس متولد شد. او در خانوادهای تحصیلکرده و فرهنگی شد. در دوران دانشگاه، تحصیلات خود را در رشتههای پزشکی و روانشناسی ادامه داد و در هر دو زمینه فعالیت داشت.
یونگ برای پیشرفت در زمینه روانشناسی و تحلیل ناخودآگاه، با زیگموند فروید دیدار کرد و به مدت سیزده سال بهنوعی شاگرد و حتی جانشین زیگموند فروید بود. او به عنوان معمار اصلی نظریههای روانشناختی جدید، به نام روانشناسی تحلیلی، شناخته میشود. یونگ به موضوعات مختلفی همچون تحلیل رویاها، روانشناسی تحولی و نمادها علاقهمند بود. او اعتقاد داشت که علاوه بر بررسی روانشناختی و روانی انسان، باید به عوامل معنوی و روحی نیز توجه کرد. این موضوعات در آثار او، بهخصوص در کتاب انسان و سمبولهایش مورد بررسی قرار گرفتند.
کارل گوستاو یونگ در طول زندگی خود، به عنوان استاد و مشاور روانشناسی فعالیت کرد و به بسیاری از دانشجویان و روانشناسان جوان کمک کرد. از دیگر کتابهای او میتوان به «کتاب سرخ»، «تحلیل رؤیا؛ درسگفتارهایی در تعبیر و تفسیر رؤیا» و «ضمیر پنهان» اشاره کرد. وی در سال 1961 درگذشت، اما تأثیر و آثارش در زمینههای مختلف همچنان پُررنگ است.