از پرفروشترین کتابهای فهرست نیویورک تایمز، «دنیای دوپامین»، با عنوان فرعیِ «رسیدن به تعادل در عصر زیاده روی»، کتابی است پرمخاطب و کاملا علمی از «آنا لمکی» که برای اولینبار در سال 2021 منتشر شد. «دنیای دوپامین» از همان ابتدای انتشار با استقبال مخاطبین در کشورهای مختلف، از جمله در ایران، مواجه شد و به سرعت، به زبانهای گوناگون ترجمه شد.
«دنیای دوپامین» کتابی است دربارۀ لذت! و همچنین دربارۀ درد. و مهمتر از همه، کتابی است دربارۀ پیدا کردن روشی برای رسیدن به تعادل میان این دو؛ مخصوصا که در زمانۀ معاصر که این تعادل بسیار مهم و اساسی میباشد. «دوپامین» مولکول «پاداش و لذت است». ما در دنیایی زندگی میکنیم که بهصورت بیسابقهای در تاریخ بشری، به منابع دوپامین دسترسی داریم: مواد مخدر، غذا، اخبار، قمار، خرید کردن، بازی ویدیوئی، گشت و گذار در فضای مجازی و ... در این دنیای حال حاضرِ ما، نقش مولکول دوپامین بسیار پررنگ است و از این رو، آگاه شدن از ویژگیهای اسرارآمیز این «انتقال دهندۀ عصبی (نوروترنسمیتر)» بسیار حیاتی میباشد. در «دنیای دوپامین» نویسنده تحلیلی بسیار جذاب در مورد تحقیقات و یافتههای جدید در مورد دوپامین را ارائه داده است؛ و اینکه چطور میل عنانگسیخته انسان برای لذت، به درد منتهی میشود!
برخی از نویسندگان مشهور نسبت به کتاب «دنیای دوپامین» نظرات مثبتی داشتهاند. دنیل جی لویتین، نویسندۀ کتابهای پرفروش «سالخوردگی خوشایند» و «دروغهای مسلح» چنین گفته است: «همۀ ما به شکستن چرخههای عادت و روتین خود و دوری جستن از جاهایی از زندگی که ناراحتمان میکند، میل شدیدی داریم. چه میشود اگر بجای فرار از این چیزها، به سمت آنها برویم و به یک هماهنگی و هارمونی صلحانگیز با خودمان و دیگر افرادِ زندگیمان برسیم؟ لمکی کتابی نوشته است که میتواند به صورت خارقالعادهای دیدگاه ما را نسبت به بیماریهای روانی، لذت و خوشی، درد و غم، تشویق و استرس عوض کند. پس به سمتشان (قسمت هایی از زندگی که ناراحتمان میکند) بروید. شما در نهایت از انجام این کار خوشحال خواهید شد!»
مخاطبین فارسی این کتاب نیز نظرات مثبتی نسبت به آن ثبت کردهاند. به عنوان مثال: «دنیای دوپامین کتابیست لایق تشویق و تمجید. این کتاب زبانی بسیار روان و ساده دارد و نویسنده با استفاده از سبک نگارش داستانی و خودمانی، مطالب علمی راجع به دوپامین را بهراحتی به ذهن مخاطبانش منتقل میکند. دنیای دوپامین دارای حقایقی است که شما را حیرتزده خواهد کرد.»
دربارۀ اهمیت و کارکرد مولکول دوپامین در مغز جانداران در این کتاب چنین میخوانیم: «دوپامین نوروترنسمیتری است که نه فقط در پردازش پاداش دخالت دارد بلکه بیشتر دانشمندان علوم اعصاب معتقدند که در زمینه درک پاداش در مغز آدمی بیشترین نقش را دارد. دوپامین شاید در ایجاد انگیزه برای کسب پاداش بیشتر دخالت داشته باشد تا لذت ناشی از پاداش. به عبارت دیگر دوپامین بیشتر در ایجاد حس نیاز و خواستن نقش دارد تا ایجاد عشق و علاقه. موشهایی که با دستکاری مهندسی ژنتیک به شکلی به وجود آمدهاند که قادر به ترشح دوپامین نیستند، در پی غذا نمیگردند و حتی اگر غذا را به فاصله کمی از دهان آنها قرار دهند میلی به خوردن ندارند و در نهایت از گرسنگی میمیرند. البته اگر غذا را به طور مستقیم داخل دهان این موشها بگذارند، آن را میجوند و میخورند و ظاهرا از آن لذت هم میبرند.
نویسنده در جایی از کتاب برای شرح مستعد بودن ذاتی انسان به اعتیاد به دوپامین، به توصیف شرایط انسانی در مواجهه با درد میپردازد: «ما همه از درد گریزان هستیم. برخی از ما هر بار که گرفتار درد میشویم قرص میخوریم. بعضی روی کاناپه دراز میکشند و فیلم تماشا میکنند. عدهای رمان میخوانند. تقریبا همه ما سعی میکنیم کاری را انجام دهیم تا حواس ما از درد به جای دیگری معطوف شود. با وجود این گاهی کارهایی که برای ایستادگی در برابر درد انجام میدهیم ثمری ندارد و چه بسا درد شدت میگیرد..»
آنا لمکی روانپزشک سرشناس آمریکایی است که به عنوان رئیس کلینیک اعتیاد در دانشگاه بسیار معتبر «استنفورد» فعالیت میکند. او به صورت تخصصی در زمینۀ اعتیاد جامعه آمریکا تحقیق و پژوهش میکند. «آنا لمکی» علاوه بر نویسندگی و پژوهش علمی، به انجام سخنرانیهای اگاهیبخش «TED» و حضور در مستندهایی دربارۀ اعتیاد به عوامل گوناگون زندگی مدرن، مشغول بوده است. او درکارنامۀ نویسندگی خود فقط یک کتاب دیگر به نام «دکترِ مواد فروش» دارد که متاسفانه هنوز به فارسی ترجمه نشده است.