گامبی وزیر

روزنامه «هیوستون کرونیکل» کتاب گامبی وزیر را این‌‎طور ستایش کرده است: «توصیه می‌کنیم قبل از خواندن کتاب گامبی وزیر، انگشت‌های خود را با چسب بپوشانید؛ تعلیق این داستان می‌تواند جویدن ناخن را تا آرنج پیش ببرد!»

این کتاب داستان دختری به نام الیزابت هارمن است که در خردسالی والدین خود را از دست می‌دهد و به پرورشگاه واگذار می‌شود. او یک روز سرایدار پرورشگاه را در زیرزمین در حال بازی شطرنج می‌بیند و کنجکاو می‌شود. سرایدار بازی شطرنج را به الیزابت یاد می‌دهد و دخترک کم‌کم به این بازی علاقه‌مند می‌شود.

نبوغ ذاتی الیزابت باعث می‌شود او به یکی از استادان این ورزش تبدیل شود، تا جایی که نتیجه بازی به شخصیت او گره می‌خورد و به فروپاشی روانی او منجر می‌شود. والتر تِویس نویسنده این کتاب که یک شطرنج‌باز حرفه‌ای هم هست، با نوشتن این کتاب نشان داده است که شطرنج بر خلاف تصور عموم، یک بازی خسته‌کننده نیست. بلکه ممکن است پشت این بازی به ظاهر کسالت‌بار، یک داستان جذاب و حیرت‌انگیز وجود داشته باشد.

او در نگارش این کتاب از زندگی استادان برجسته شطرنج الهام گرفته و بازی‌های واقعی را روایت می‌کند. اما وجه تسمیه این کتاب چیست؟ در زبان انگلیسی به مهره وزیر بازی شطرنج، queen گفته می‌شود. گامبی وزیر یکی از مهم‌ترین گشایش‌های بازی شطرنج است. در این گشایش، شطرنج‌باز با قربانی کردن یکی از مهره‌ها، رقیب را فریب داده و نتیجه بازی را به نفع خود تغییر می‌دهد.

نظر خوانندگان در سراسر دنیا درباره کتاب گامبی وزیر چیست؟

میثم عبداللهی‌پور، منتقد ادبی، درباره این کتاب نوشته است: «رمان گامبی وزیر شاید اثری عظیم و درخشان در عرصه ادبیات نباشد، اما تکیه‌اش بر فضای تاریخی جنگ سرد، پروتاگونیست مونث، موضوعیت شطرنج به عنوان گشایش اصلی در داستان و قلم تحسین‌برانگیز والتر تویس در شرح وضعیت‌های درونی شخصیتش، آن را به اثری جذاب و خواندنی تبدیل می‌کند.»

یاسمن اسماعیل‌زادگان نیز نظر خود را در مورد کتاب این‌گونه اظهار داشته است: «گامبی وزیر داستان درگیرکننده‌ای است که مخاطب بی‌میل، پریشان و بی‌حوصله روزگار ویروس‌زده را راضی نگه می‌دارد و دوباره تاریخ اختراع شطرنج را برای‌ او زنده می‌کند. این داستان گفته اشتفان تسوایک را به یادمان می‌آورد که می‌گوید: شطرنج صفحه کوچکی است که می‌توان حرکات بی‌شماری روی آن انجام داد و با وجود قدیمی بودنش، در طول زمان، تازگی خود را همچنان نگه داشته است.»

جملاتی از کتاب که شاید انگیزه خواندن باشند

در بخشی از این رمان می‌خوانیم: «وقتی وارد اتاق شدند، هیچ‌کس آنجا نبود. آقای گنز کلیدی از جیبش در آورده و قفل در را باز کرده بود. بعد از چند دقیقه، صدای زنگ آمد و از راهرو صدای دویدن و جیغ و داد شنیده شد. دانش‌آموزان دبیرستان بودند. بیشتر آن‌ها پسر بودند و مثل مردها سن‌شان زیاد بود. پولیور به تن داشتند؛ قوز کرده بودند و دست‌هایشان در جیب‌شان بود. بت یک لحظه فکر کرد کجا باید بنشیند. اگر قرار بود با همه آن‌ها همزمان بازی کند، نمی‌توانست بنشیند. باید از این صفحه به آن صفحه راه می‌رفت و بازی می‌کرد. یکی از پسرها با صدای بلند به دیگری گفت: «الن، ببین»؛ و ناگهان بت خودش را بین آن‌ها یک دختر یتیم معمولی با موهای قهوه‌ای و لباس‌های به‌دردنخور حس کرد. او حتی نصف این بچه‌های راحت و جسور هم نبود که با صدای بلند حرف می‌زدند و پلیورهای رنگی پوشیده بودند. احساس ضعیف و احمق بودن می‌کرد؛ اما دوباره به صفحه‌های شطرنج و مهره‌های آشنایی که روی آن‌ها چیده شده بود نگاهی انداخت و از حس بدی که سراغش آمده بود کاسته شد. ممکن بود در این مدرسه وصله ناجور به نظر بیاید، اما کنار آن دوازده مهره شطرنج، وصله ناجور نبود.»

درباره نویسنده کتاب گامبی وزیر

والتر تِویس نویسنده آمریکایی رمان و داستان کوتاه، در سال 1928 در سانفرانسیسکو متولد شد. او که در یازده سالگی به همراه خانواده خود به ایالت کنتاکی رفته بود، بازی شطرنج را فرا گرفت و به شرط‌بندی و همچنین داستان‌های علمی-تخیلی علاقه پیدا کرد. والتر در رشته ادبیات انگلیسی تحصیل کرد و مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه کنتاکی دریافت کرد.

او ابتدا به عنوان معلم در یک دبیرستان مشغول به کار شد و همزمان داستان‌های کوتاهی تالیف کرد که در مجلات مختلف منتشر می‌شدند. به‌تدریج، این نویسنده جوان اسم‌ورسم یافت و در سال 1983 با تالیف کتاب «گامبی وزیر» به اوج شهرت خود رسید. دو فیلم بیلیاردباز و رنگ پول با بازی درخشان پل نیومن، بر اساس دو رمان دیگر این نویسنده ساخته شده‌اند.