آینه ای در دور دست

باربارا تاکمن در این کتاب، بر روی بحران‌های اروپا طی قرن چهاردهم متمرکز شده است؛ بحران‌هایی که موجب رنجش بخش عظیمی از مردم در آن زمان شد. او به بازگویی حوادث تاریخی مختلفی پرداخته است؛ حوادثی همچون جنگ‌های صدساله، طاعون سیاه، یهودستیزی، تفرقه در کلیسای کاتولیک، غارتگری‌های مزدوران، آزادسازی سوئیس، پیشروی امپراطوری عثمانی در اروپا، شورش ژاکری و سایر اعتراضات مردمی.

تاکمن تنها درباره‌ی حوادث سیاسی و مذهبی سخن نگفته، بلکه از تغییرات آب‌وهوایی و همین‌طور زندگی اجتماعی در آن دوران نیز نوشته است. کتاب «آینه‌ای در دوردست»، دو تصویر متضاد از قرن چهاردم را به ما نشان می‌دهد. یک تصویر بازگوی دوران طلایی جنگ‌های صلیبی، قلعه‌ها و کلیساهای باشکوه و همین‌طور شوالیه‌های دلیر است؛ و در تصویر دیگر، ما با عصری تاریک از اروپا روبه‌رو هستیم؛ عصری که جنگ، رنج، بیماری، توحش و وحشت آن را فرا گرفته است. مرکز ثقل تمام این حوادث و تصاویر، فرانسه است و بیش‌تر اتفاقات کتاب در این کشور جریان دارد. 

نظر خوانندگان در سراسر دنیا درباره کتاب آینه‌ای در دوردست چیست؟

مهیا دانش، مخاطب فارسی‌زبان کتاب از تهران، نظر خود را این‌گونه بیان کرده است: «چیزی که باعث شد تا با عشق به سمت کتب تاریخی نشر ماهی بروم، انتخاب‌های واقعا هوشمندانه‌ی این انتشارات برای روایت تاریخ است. با خواندن کتاب‌های تاریخی نشر ماهی، در عین حال که تاریخ را مرور می‌کنید، از یک رمان جذاب هم لذت می‌برید. این نکته باعث می‌شود که به رخوت دچار نشده و از خواندن کتاب‌هایی با این حجم زیاد خسته نشوید. پیشنهادم آن است که سعی کنید سرعت مطالعه‌تان را پایین بیاورید و از هر صفحه‌ی کتاب لذت ببرید. این کتاب به فجایع مصیبت‌بار قرن ۱۴ میلادی می‌پردازد؛ قرنی که از خیلی جهات منحصربه‌فرد و از برخی زوایا بی‌شباهت به دو قرن اخیر نیست. توصیفات موجزی که نویسنده برای شرح ایام طاعون و یا همان «مرگ سیاه» به کار می‌برد، بسیار شبیه به دوران کرونا است. در خلال این حوادث، نویسنده به جای اشاره مستقیم و به کارگیری زندگی افراد نامدار، به سراغ خاندان‌های اصیل و زندگانی آن‌ها می‌رود. او تلاش کرده است تا وقایع را در بطن زندگی افراد این خانواده و قلعه‌های باشکوه‌شان به تصویر بکشد. از این طریق شما با جریان داستان مانوس خواهید شد. خلاصه بگویم؛ من این کتاب را بسیار دوست داشتم، درست مانند رمان‌های تاریخی دیگری که از نویسنده‌ی محبوبم، باربارا تاکمن، خوانده‌ام. لازم است این نکته را هم ذکر کنم که کتاب نیازی به اطلاعات قبلی ندارد و می‌توانید بی‌دردسر از آن لذت ببرید.» 

«این کتاب دروازه‌ای به جهانی گمشده است که آن را به‌روشنی و مفصل به تصویر می‌کشد. تاکمن درباره‌ی جنگ، بیماری، ظلم بی‌پایان بشر، قتل‌، کینه‌ورزی، بی‌خردی و نبود منطق در قرون وسطی نوشته است. «آینه‌ای در دوردست» مانند یک دایرةالمعارف جامع قرون وسطی است. اگر قرار باشد که فقط یک کتاب از قرون وسطی بخوانید، به سراغ این نوشته‌ی باربارا تاکمن بروید. مطالعه‌ی کتاب را شدیدا توصیه می‌کنم. در انتها می‌خواهم یک نقل‌قول جالب و بسیار درست از کتاب را بازگو کنم: «وقتی شکاف میان ایده‌آل و واقعیت بیش ‌از ‌اندازه زیاد می‌شود، سیستم از هم فرو می‌پاشد.»» این نظر ویلیام، یکی از خوانندگان کتاب در ‌سایت گودریدز بود.

جیل هاچینسون، یکی از مخاطبان انگلیسی‌زبان کتاب از آمریکا، چنین نظری درباره‌ی کتاب «آینه‌ای در دوردست» داده است: «من برای مدت طولانی یکی از طرفداران باربارا تاکمن بوده‌ام. در ابتدا قصد داشتم از خواندن این کتاب صرف نظر کنم؛ چراکه هیچ علاقه‌ای به قرون وسطی و عصر تاریک نداشتم. اما وقتی کتاب را خواندم فهمیدم که چه اشتباه بزرگی مرتکب ‌می‌شدم اگر از این کتاب چشم‌پوشی می‌کردم! تاکمن در اثر خود، با جزئیاتی بی‌نظیر درباره‌ی یک دوره از تاریخ برای ما می‌گوید که به عصر تاریک مهشور است. در این دوران بدون هیچ دلیل منطقی، خون‌های بسیاری ریخته می‌شد. باید گفت که نویسنده، تحقیقات و مطالعات بسیاری کرده است تا این کتاب را بنویسد.»

جملاتی از کتاب که شاید انگیزه خواندن باشند

نویسنده، در ابتدای کتاب از انگیزه‌ی خود برای نوشتن گفته است که آن را با یکدیگر می‌خوانیم: «انگیزه‌ی نگارش این کتاب اشتیاق به کشف تاثیرات مرگ‌بارترین بلای ثبت‌شده‌ی تاریخ بر جامعه‌ی بشری بود. تخمین می‌زنند که طاعون مشهور سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ میلادی، یک‌ سوم جمعیت سرزمین‌های بین ایسلند تا هندوستان را از پا درآورد. با توجه به امکانات پژوهشی‌ای که امروزه در اختیار داریم، علت علاقه‌ی من به موضوع روشن است. البته پاسخ به ‌آسانی به دست نمی‌آمد؛ زیرا قرن چهاردهم چنان آکنده از «مخاطرات و ناملایمات شگفت و سهمگین» بود که برای نابسامانی‌هایش ریشه‌ی واحدی نمی‌توان یافت.»

به این قسمت از کتاب توجه کنید که از دنیادوستی و نفس‌پرستی مردمان قرون وسطی برای ما می‌گوید: «جامعه‌ی قرون وسطایی، در عین اقرار به ترک دنیا، در عمل از این کار رویگردان بود و این قضیه بیش از هرجای دیگر در خود کلیسا صدق می‌کرد. بسیاری در این راه می‌کوشیدند و عده‌ی انگشت شماری توفیق می‌یافتند، اما آدمی اساسا برای ترک دنیا ساخته نشده است. هیچ دورانی را سراغ نداریم که مردمان آن بیش از قرن چهاردهم به مال دنیا علاقه نشان داده باشند. نفس‌پرستی آدمی در این سده همان بود که در هر زمان دیگری بوده است. انسان اقتصادی و انسان نفسانی سرکوب شدنی نیستند.»

در بخشی از کتاب، به نکته‌ی جالبی اشاره شده است. نویسنده توضیح داده است که در دوران همه‌گیری طاعون در اروپا، افراد بیشتری به مطالعه‌ی کتاب روی آوردند: «پول بورژوازی برای نویسندگان و سرایندگان، مخاطبان تازه‌ای پدید آورد و به ‌واسطه‌ی خرید کتاب‎ها به مشوق ادبیات بدل شد. در پاریس هزاران نسخه‌بردار به کار گماشته شدند تا پاسخگوی نیاز بیست و پنج دکان و دکه کتاب‌فروشی باشند.» خواندن این جملات، بی‌درنگ ما را به یاد نقل‌قول مشهور «تاریخ تکرار می‌شود» می‌اندازد؛ چراکه در دوران همه‌گیری کرونا نیز سرانه‌ی مطالعه رشد یافت. اما نویسنده در ادامه اشاره می‌کند که طاعون هیچ تغییر معناداری در جهان ایجاد نکرد: «بی‌درنگ پس از پایان طاعون هیچ دگرگونی بنیادین به چشم نیامد، عرف و عادت‌ها به این آسانی دست‌بردار نیستند.»

درباره نویسنده کتاب آینه ای در دوردست

باربارا ورتهایم تاکمن، نویسنده و تاریخدان آمریکایی، زاده‌ی سال 1912 میلادی در شهر نیویورک است. او که فارغ‌التحصیل کارشناسی تاریخ و ادبیات از کالج رادکلیف بوده است، از هامن سال‌های جوانی نوشتن در مجله «نیشن» را آغاز کرد. او سپس راه خبرنگاری و روزنامه‌نویسی را در پیش گرفت و حتی به اسپانیا سفر کرد تا حوادث جنگ داخلی‌ آن را پوشش دهد. او تا پایان جنگ جهانی دوم روزنامه‌نگار باقی ماند. پس از پایان جنگ بود که باربارا تاکمن به‌طور جدی به نوشتن روی آورد و کتاب‌های تاریخی بسیاری را تالیف و بابت آن‌‌ها جوایز مختلفی دریافت کرد.

به‌عنوان مثال می‌توان کتاب «توپ‌های ماه اوت» را ذکر کرد که او بابت نوشتن آن جایزه‌ی «پولیتزر»، معتبرترین جایزه‌ی روزنامه‌نگاری در آمریکا را کسب کرده است. از میان سایر آثار باربارا تاکمن می‌توان به «برج فرازان»، «تاریخ بی‌خردی» و «سلام اول: تاریخ انقلاب آمریکا» اشاره کرد. او در سال 1989 میلادی، بر اثر حمله‌ی قلبی از دنیا رفت.