کتاب درک یک پایان با عنوان اصلی The Sense of an Ending رمانی است از جولیان بارنز (نویسنده انگلیسی) که در سال 2011 منتشر شد و در همان سال جایزه ادبی منبوکر را برای بارنز به ارمغان آورد. نسخه فارسی درک یک پایان به همت حسن کامشاد ترجمه شده و انتشارات فرهنگ نو و آسیم، مشترکاً آن را به چاپ رساندهاند.
کتاب درک یک پایان روایتی است از زندگی مردی به نام تونی وبستر. آدرین دوست تونی فوت میکند و طبق وصیت، دفتر خاطرات او به تونی واگذار میشود. با مطالعه دفتر خاطرات آدرین، شخصیت اول داستان با معمایی مواجه میشود که برای کشف آن ناچار است به خاطرات چهل سال پیش خود رجوع کند. کل داستان در تعطیلات آخر هفتهای روایت میشود که تونی با مادر و نامزدش میگذراند، اما اکنون بعد از چهل سال همه چیز معنایی دیگر پیدا کرده است.
بهناز علیپور (مدرس دانشگاه) در مقالهای کتاب درک یک پایان را نقد کرده است: «نویسنده در صورتبندی سازوکار رمان، از تکگویی نمایشی بهره برده و راوی را به روایت خاطرات گذشته و احوال کنونی زندگی خود واداشته است. این شیوه مناسبترین راه برای بیان تنهایی و بازگویی خاطرات کسی است که احساس خسران و گناه آزارش میدهد. راوی در توجیه خود و طلب همراهی، گاه خواننده را گواه میگیرد و گاو توضیحاتش را با ذکر مثال همراه میسازد تا بار انبوهی از خاطرات و وجدان معذب خود را سبک سازد. رمان با چند تصویر گسسته آغاز میشود، اما تصویرها یکبهیک ظاهر میشوند و بهتدریج پرده از معما و رازهای روابط شخصیتها کنار میرود.» حانیه دری نقدنویس، کتاب را اینطور ستوده است: «نمیتوان کاربرد فلسفه و تیزبینی نویسنده در طول روایت را نادیده گرفت. برای همین است که کتاب، در عین تلخ و سنگین بودن، همچنان برای خواننده جذاب و از کشش کافی برخوردار است. پایان غیرقابلپیشبینی و غافلگیرکننده داستان شاید عدهای از مخاطبان را به بازخوانی این اثر ترغیب کند. در نهایت میتوان گفت درک یک پایان داستانی مهیج با موضوعیت زمان و گذشت روزگار است که مطالعه آن را میتوان تجربهای شیرین و جذاب برای مخاطبان جدی ادبیات به شمار آورد.»
نگارنده تونی را با این جملات به خواننده معرفی میکند: «تونی وبستر عادی بودن زندگیاش را پذیرفته: کار و بازنشستگی، ازدواج و طلاقی دوستانه. اما او هم مثل ما جوانیاش را در درون خود نگه داشته و به سالمندی رسیده است. مهمترین واقعه عمرش دوستی با آدرین تیزهوش و مستعد فاجعه است؛ مرید آلبر کامو. چهل سال بعد دفتر خاطرات همین دوست که طبق وصیتنامه به او واگذار شده، او را بر میانگیزد تا زندگی خود را بازخوانی کند.» تونی در میانسالی خاطرات خود را مرور میکند و درمییابد آنگونه که باید، زندگی نکرده و ردی از پشیمانی در گفتههایش به چشم میخورد. اکنون با چیزی مواجه شده که همه عمر از آن پرهیز کرده است: «من که اینقدر با احتیاط زندگی کردهام، من از زندگی چه میدانستم؟ من که در زندگی نه بردهام نه باخته، بلکه زندگی را از سر گذراندهام؟ من که بلندپروازی زیاد نداشتهام و پیش از آنکه آرزویی تحقق یابد فوری عقب نشستهام؟ من که از رنج کشیدن فرار کردهام و اسمش را قابلیت بقا گذاشتهام؟ من که صورت حسابهایم را بهموقع پرداختهام و با همه کس تا حد امکان دوست و موافق ماندهام؟ آدمی که خیلی زود جذبه و یاس برایش کلماتی شد که روزگاری در رمانها خوانده بود؟ آدمی که سرزنشهایش به خود هیچگاه به راستی به دردش نیاورد؟ آری باید به همه اینها میاندیشیدم و نوعی خاص از پشیمانی را تحمل میکردم: سرانجام بلایی به سر کسی آمده که همیشه فکر میکرد میداند چگونه از بلا برهد و درست به همین دلیل بلا بر سرش آمد.» بارنز در سراسر داستان، یافتههای خود را از زبان تونی و گاه آدریان بیان میکند: «تو پولت را بر روی یک اسب، شرط میبندی و اگر بردی، آنچه به دست آوردهای، به شرطبندی بعدی بر روی اسب دیگر منتقل میشود. بردهای تو روی هم انباشته میشوند. باختهایت چطور؟ آن چه میبازی در زمین اسبدوانی باقی نمیماند و بیرون میرود. اما قاعدهی زندگی چگونه است؟ شاید اینجا قوانین دیگری حکمفرما باشند. تو داشتههایت را بر روی رابطهای که داری شرط میبندی و اگر در این رابطه ببازی، به سراغ رابطهی بعدی میروی. اگر در آنجا هم ببازی، باختنهایت با هم جمع نمیشوند؛ شاید ضرب بشوند. این به هر حال، حسی است که تجربه میشود. زندگی فقط جمع و تفریق نیست. انباشتگی هم هست. ضرب شدن باختنها و شکستها در یکدیگر هم هست.»
بارنز -نویسنده و منتقد انگلیسی- در سال 1946 دیده به جهان گشود. او بعد از فراغت از تحصیل، به مدت سه سال برای واژهنامه آکسفورد مقالهنویسی میکرد. بارنز در سال 2011 جایزه منبوکر را برای کتاب درک یک پایان دریافت کرد. سه اثر دیگر او با عنوان «طوطی فلوبر»، «انگلیس، انگلیس» و «آرتور و جرج» نیز پیش از آن برای دریافت جایزه بوکر کاندید شده بودند. بارنز با نام مستعار دن کاوانا چند رمان جنایی نوشته و منتشر کرده است.
برای مشاهده موارد مرتبط به دستهبندی خرید رمان مراجعه کنید.