انیگرام یا تیپ شناسی نه گانه شخصیت

اندیشمندان و نظریه‌پردازان بسیاری در زمینۀ شناخت شخصیت و تیپ‌ها یا الگوهای مختلف شخصیتی به تحقیق پرداخته‌اند. از دیدگاه هر اندیشمندی که در این حوزه فعالیت می‌کند، شخصیت تیپ‌ها یا گونه‌های متفاوتی دارد که گاهی با هم همپوشانی داشته یا گاهی کاملاً متضاد یکدیگراند. این کتاب با معرفی نُه تیپ شخصیتی متفاوت و ویژگی‌های هر کدام از آن‌ها به شما کمک می‌کند تا بتوانید نگاهی ژرف بر خویشتنِ خویش بیندازید. این کتاب از جمله کتاب‌های محبوب علاقه‌مندان به حوزه‌های خودشناسی و روان‌شناسی است که خواندنش یاریگر شناخت انسان‌ها خواهد شد.

نظر خوانندگان در سراسر دنیا دربارۀ کتاب انیگرام چیست؟

یکی از خوانندگان کتاب می‌نویسد: «کتاب بسیار مفیدی بود که محتویات کاربردی آن نظر مرا جلب کرد. دقیق‌ترین توصیف شخصیتی به همراه ریشه‌یابی رفتاری و راهکارهای درون‌فردی و برون‌فردی برای ارتباط با خود و دیگر تیپ‌های شخصیتی را می‌توان در کتاب پیدا کرد. پیشنهاد من این است که به هیچ وجه آن را از دست ندید.»

خوانندۀ دیگری با اشاره به کتاب‌های مورد علاقه‌اش، نوشته است: «این کتاب را به پیشنهاد یکی از دوستانم خواندم. من عاشق موضوع‌هایی هستم که به شناختم از جهان و به‌ویژه انسان‌ها کمک می‌کند. این کتاب یکی از بهترین کتاب‌هایی بود که در زمینۀ تیپ‌های شخصیتی خواندم. کوتاه و روان بودن جملات، فهم آن را آسان کرده و انسان دغدغه‌مند را یک گام به سوی خودشناسی نزدیک می‌کند.»

جملاتی از کتاب که شاید انگیزۀ خواندن باشند

پیشگفتار کتاب با اشاره به معنای اِنیگرام، این‌گونه آغاز می‌شود: «اِنیگرام (Enneagram) یا تیپ‌شناسی نُه‌گانۀ شخصیت‌ها، واژه‌ای یونانی است مُرکب از دو جزء انیا (ennea) به معنای عدد 9 و گراموس (grammos) به معنای نقطه. این نام به یک نظام تیپ‌شناسی شخصیت‌ها مرکب از 9 تیپ شخصیتی مختلف اطلاق می‌شود که به صورت ستاره‌ه‍ای که دارای 9 رأس است و در دایره‌ای قرار گرفته، به نمایش در می‌آید. رفتار هر یک از این 9 تیپِ شخصیتی در سه زمینه اجتماعی، جنسی و بقا، به‌صورت 3 تیپ فرعی هر یک از آن‌ها به نمایش در می‌آید. دایرۀ انیگرام به سه منطقۀ شمالی، غربی و شرقی تقسیم می‌شود. هر منطقه سه تیپ شخصیتی است که دارای یک هستۀ عاطفی مشترک می‌باشند. منطقۀ شمالی، شامل سه‌تیپ شخصیتی یک و نُه و هشت است که تیپ نُه در مرکز آن قرار دارد؛ هستۀ عاطفی این سه تیپ شخصیتی، خشم است و تیپ نُه که در مرکز آن‌ها قرار دارد از این عاطفه منفصل است، تیپ یک خشم خود را کم‌تر از حد و تیپ هشت آن را بیش از حد ابراز می‌کند.»

نویسنده یکی از خصوصیات تیپ‌های شخصیتی را که «وفادار-پرسشگر» نام دارد را این‌گونه توصیف می‌کند: «هراسان و متعهد به انجام وظیفه است. شک، روح او را می‌خورد. طفره می‌رود-فکر جانشین عمل می‌شود- از عمل کردن می‌ترسد، چون وقتی اقدامش آشکار شد مجبور است که به مخالف خود حمله کند. ضد اتوریته است و حاضر است خود را قربانی کند و دست از هدف خود برندارد. در حالت فوبیایی‌اش بین احساسات مختلف نوسان می‌کند. احساس می‌کند که تحت تعقیب است و وقتی در تنگنا قرار می‌گیرد، عقب‌نشینی می‌کند. در حالت ضد فوبیایی‌اش همیشه خود را در تنگنا احساس می‌کند و از این‌رو به‌صورت معترضانه به جنگ چیزهایی که از آن‌ها می‌ترسد، می‌رود.»

در قسمت دیگری تحت عنوان «واکنش تیپ‌های شخصیتی تحت فشار عصبی (استرس) و در حال امن و آسودگی»، می‌خوانیم: «به عنوان مثال وقتی تیپ یک که کمال‌گراست و نظم و انضباط را در همه‌چیز رعایت می‌کند، تحت فشار روحی قرار بگیرد خصوصیات منفی تیپ چهار را که تراژدیک-رمانتیک است پیدا می‌کند و نسبت به آنچه در اطرافش می‌گذرد بی‌توجه می‌شود. در چنین حالتی او باید خود را با نیروی اراده به طرف خصوصیات مثبت تیپ هفت بکشد و مثلاً دست از قضاوت کردن در مورد مردم بردارد (چون تیپ هفت در مورد کسی قضاوت نمی‌کند). تیپ دو که نمی‌تواند از آدم‌ها جدا بشود و به عمق خودش برود، تحت فشار روحی، خصوصیات منفی تیپ هشت (رئیس) را که به سایرین رهنمود می‌دهد و فضاهای شخصی را کنترل می‌کند، به خود می‌گیرد؛ تیپ هشت (رئیس) هم وقتی که تحت فشار روحی قرار ندارد و با اطمینان خاطر عمل می‌کند، خصوصیات مثبت تیپ دو را به خود می‌گیرد و به عمق درون خودش می‌رود.»

دربارۀ نویسندۀ کتاب انیگرام

مهدی سررشته‌داری نویسنده و مترجم ایرانی است که در حوزۀ شخصیت کتاب‌های بسیاری نظیر «چهار مقالۀ یونگی»، «تعبیر قصه‌های پریان و آنیما و آنیموس در قصه‌های پریان»، «طریق صوفیانه عشق» و «آمور و سایکی» را ترجمه کرده است.

نظر نویسنده دربارۀ کتاب انیگرام

«کتاب حاضر حاصل جرعه‌ای است که از دانش آقای دکتر حقی به اندازۀ تشنگی خود نوشیده‌ام. مقدمه‌ای که بر این کتاب نوشته‌اند و توضیح پیشینه و اساس اِنیگرام است، در واقع ادامۀ لطفی است که ایشان به من داشته‌اند.»