پرسش های بزرگ فلسفی

واژۀ «فلسفه» برای بیشتر ما با صفاتی مانند «ثقیل، دشوار، بغرنج و غامض» تداعی می‌شود. از طرفی، تقریبا غیرممکن است که تاکنون اسم هیچ‌کدام از فلاسفه یا هیچ‌کدام از «ایسم»های فلسفی به گوشمان نخورده ‌باشد. حال اگر شخصی به شما پیشنهاد دهد که حاضر است با بیانی ساده و در کوتاه‌ترین زمان ممکن، چکیده‌ای مفید از موضوعات و مباحث فلسفی در اختیارتان قرار دهد، واکنش شما چیست؟ قطعاً با آغوشی باز و از سر قدردانی می‌پذیرید. بسیار خب، کتاب «پرسش‌های بزرگ فلسفی»، هدیۀ ارزشمند رابرت سولومون به شماست!

نظر خوانندگان سراسر جهان دربارۀ کتاب پرسش‌های بزرگ فلسفی چیست؟

خواننده‌ای با اشاره به محتوای ارزشمند کتاب می‌نویسد: «سال‌ها قبل به عنوان دانشجو از این کتاب استفاده می‌کردم و امروزه آن را تدریس می‌کنم. به عنوان دانشجو و مدرس فلسفه باید بگویم نوشته‌هایی که فلسفه را به شیوه‌ای روان و مقدماتی آموزش می‌دهند، بسیار نایاب‌اند. هیچ متنی نتوانسته مقدمات فلسفه را به‌طور کامل شرح دهد؛ اما این کتاب تقریباً کامل است. سولومون و هیگینز، بدون غفلت از موضع تحلیلی و انتقادی، از منظری کل‌نگرانه و تاریخی به فلسفه می‌نگرند.»

مخاطب دیگری خواندن این کتاب را سرآغاز مطالعۀ فلسفه می‌داند و می‌گوید: «این کتاب مقدمه‌ای فوق‌العاده است، چرا که جنبه‌های اصلی فلسفه را مشخص کرده است و خواننده را تشویق می‌کند حین دست‌وپنجه نرم کردن با سوالات بنیادین انسانی، در آن‌ها به تعمق و کنکاش بپردازد. سولومون و هیگینز، مسائل بزرگی که فلاسفه در طول قرن‌ها با آن‌ها درگیر بوده‌اند را معرفی می‌کنند و برای هر کدام، چند رویکرد کلاسیک اصلی را ارائه می‌دهند. همچنین با پرسیدن سوالات هدف‌دار، خواننده را تشویق می‌کنند تا افکار خود را به چالش‌ بکشد و او را به سمت خواندن منابع بیشتر سوق می‌دهند.»

جملاتی از کتاب که شاید انگیزه خواندن باشند

در فصل معنای‌ زندگی می‌خوانیم: «یکی از باورهای عمومی این است که معنای زندگی را می‌توان در زندگی دیگر، که پاداش یا مجازات زندگی کنونی ماست، سراغ گرفت. اما در این زندگی بی‌اهمیت چه باید بکنیم تا بابت آن در زندگی بعدی پاداش ببینیم؟ اگر زندگی کنونی تا این‌حد بی‌اهمیت است، چه چیز زندگی بعدی را معنادارتر می‌کند؟ این‌که زندگی کنونی خیلی کوتاه و آن دیگری بسیار بلند است؟ اگر یک ساعت نشستن سرکلاس حوصله‌تان را سر می‌برد، احساس ملال شما کم‌تر از زمانی نیست که بنا باشد ده ساعت دیگر سر کلاس بنشینید.»

همچنین در وصف تکرارهای آزاردهندۀ زندگی روزمره می‌خوانیم: «گاهی زندگی را صرفا تکرار از پی تکرار می‌بینیم که درنهایت به هیچ‌جا راه نمی‌برد. در‌ یک رمان مدرن، شخصیت داستان دست به خودکشی می‌زند چون به مسواکش خیره می‌شود و به این فکر می‌کند که باید دوباره و دوباره تا  آخر عمرش مسواک بزند. از دبیرستان دیپلم می‌گیرید تا به دانشگاه بروید، لیسانس بگیرید، به دانشکده پزشکی بروید، مدرک پزشکی بگیرید، در بیمارستان استخدام شوید، درس جراحی بخوانید، جراح شوید، تا به همان زندگی خوبی که در دبیرستان آرزویش را داشتید، دست ‌یابید، اما دیگر سن‌وسالتان خیلی بالا رفته و به‌قدری مشغله دارید که نمی‌توانید از آن لذت ببرید.»

در فصل «خود»، نویسنده با اشاره به عواطف انسان می‌نویسد: «پرسش این است که عاطفه چیست. عموما تصور می‌شود عواطف، احساسات هستند و این‌که احساسات بنا به سرشت خود، غیرهوشمند و غیرعقلانی‌ هستند و ابداً هیچ ذره‌ای از هوشمندی در آن‌ها یافت نمی‌شود. اما این دیدگاه اغلب مورد پرسش قرار گرفته ‌است. تحقیقات اخیر دربارۀ عواطف این تصور را عمیقاً تغییر داده‌ است. امروزه دربارۀ هوشمندی عواطف حرف می‌زنیم و شواهد مطلوبی نشان می‌دهند ما بدون عاطفه قادر به تصمیم‌گیری عقلانی نیستیم. افرادی که دچار آسیب مغزی شده‌اند و از ادامه فعالیت عادی عواطف بازمانده‌اند، نه این‌که قادر به اتخاذ تصمیمات منطقی نباشند، بلکه کلاً از قدرت تصمیم‌گیری محروم می‌شوند. عاطفه به ما این قدرت را می‌دهد که تشخیص دهیم کدام مسائل از بقیه مهم‌ترند.» 

دربارۀ نویسندۀ کتاب پرسش‌های بزرگ فلسفی

رابرت سی.سولومون (2007-1942) فیلسوف و نویسندۀ برجستۀ آمریکایی و استاد فقید فلسفه در دانشگاه تگزاس آستین بود. او بیشتر فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی خود را به بررسی هیجانات انسان از جمله عشق، ترس، خشم و انزجار اختصاص داد. سولومون موفق به کسب جوایز ارزندۀ بسیاری شد که می‌توان به جایزۀ برجستۀ تدریس در سال 1973، جایزۀ تدریس همکاران رئیس دانشگاه تگزاس، جایزۀ سخنرانی فولبرایت و جایزه تدریس Chad Oliver Plan II در سال 1998 اشاره کرد.

بیش از 45 کتاب از وی منتشر شده ‌است. «مرگ و فلسفه»، «شناخت اگزیستانسیالیسم»، «شور خرد» و «فلسفه اروپایی» از جمله آثار ارزشمند این نویسندۀ برجسته است.