فیلسوف شهیر آلمانی فردریش نیچه، عقاید فلسفی خود را با نثری شاعرانه و تاثیرگذار از زبان شخصیتی به نام زرتشت - که الهام گرفته از زرتشت پیامبر است - نوشته است.«چنین گفت زرتشت» از بحث برانگیزترین آثار نیچه است. مفاهیم مهم فلسفی چون ابرانسان و بازگشت جاودانه، در بینش و درونمایهی «چنین گفت زرتشت» نهفته است.
شخصیت اصلی این رمان فلسفی، پس از سالها گوشهنشینی در کوههای المپ تصمیم گرفته به میان مردم آمده و اندیشههای خویش را با آنها درمیان بگذارد. در ابتدا پس رانده میشود و به او میخندند، او تصمیم میگیرد برای خود حواریونی یافته و اندیشههای خود را چون کتابی گرد هم آورد. او که جویای حقیقت راستین است، ژرف اندیشیدی در این حقیقت و زندگی انسانی از زوایای مختلف، وی را به شک وا میدارد. این اثر نیچه که آمیخته به مفاهیم عمیق روانشناسانه است، به گفتهی بسیارانی کتابیست برای همهکس و هیچکس.
فلسفه علاقهمندان بسیاری دارد که خارج از فضای آکادمیک و حرفهای به دنبال مطالعهی آن هستند. به گفتهی بسیاری از خوانندگان، این کتاب برایشان آغازگر اندیشیدن فلسفی بود. همت نوری در اینباره نوشته است:
««چنین گفت زرتشتِ» نیچه کتابی است که به گفتهی (سوفرن) خواننده را غافلگیر و اغلب دلسرد میکند. چراکه جدا از شکل شاعرانهی خاص آن، معلوم نیست که منظور از ماجراهای این شخصیت و ادعای پیامبرگونهاش چیست؟ اما آنچه بیشتر از همه خوانندگان را به خود جذب میکند، صورت (شاعرانه) بودن کتاب است که هرکس میتواند گزیده هایی را از آن انتخاب نماید و این بیشتر برای کسانی مناسب است که نتوانند استفادهی فلسفی روشنی از آن بنمایند! بهطورکلی همهی مفاهیم بنیادین کتابِ «چنین گفت زرتشت» نیچه، حول محور موضوع مرکزی او یعنی: «اَبَر انسان» گرد آمدهاند. چهار موضوع اساسی که در تبیین اندیشهی اَبَر انسان مورد توجه هستند عبارتاند از : تبدیل سرشت انسان و هستی، توانخواهی، بازگشت جاودان و نیهیلیسم. البته هرکدام از این مفاهیم به خودی خود نیازمند بحث و تفسیر و تحلیلهای فلسفی براساس تفکر فلسفی نیچه است.»
بسیاری از خوانندگان این اثر دربارهی ترجمههای گوناگون با یکدیگر اختلاف نظر داشتهاند، یکی از کسانی که چنین گفت زرتشت را مطالعه کرده نوشته است:
«من معتقدم نوشتههای نیچه را باید چندینبار و از مترجمهای متفاوت و انتشارات گوناگون خواند و با مقایسه و تحلیل، بهترین تحلیل و فهم را بهدست آورد.»
مواجهه با دیدگاههای فلسفی نیازمند اندیشیدن به روشهای فلسفیست. از همینرو مخاطبی در اینباره نوشته است:
«کتاب «چنین گفت زرتشت» با ادبیات منحصربهفرد و خاص خود بهگونهای مخاطب را جذب میکند که گویی تشنهای را برای یافتن آب در مسیری به پیش میبرد، در نهایت خواننده میماند و اندیشههای پیغمبر خیالی نیچه که نمیدانی آیا حقیقت را بازگو میکند یا خیال را جار میزند.»
این اثر نیچه متشکل از گفتههای بسیار تاثیرگذار و نغز است:
«بهراستی انسان رودیست آلوده دریا باید بود تا رودی آلوده را پذیرا شد و ناپاکی نپذیرفت. هان! به شما ابرانسان را میآموزانم: اوست این دریا. در اوست که خواری بزرگتان فرو تواند نشست.»
زمانی که زرتشت به میان مردم آمده از جانب آنها مورد تمسخر قرار میگیرد:
«چون به دروازه شهر رسید گورکنان را دید که چراغى فرا راهش داشتند چون زرتشت را باز شناختند تا مىتوانستند او را به ریشخند گرفتند و گفتند: اى زرتشت، دل خوش دار. اینکه خود گورکن شدهاى. چرا که سگى مرده بر دوش دارى. کار شایستهاى کردى؛ زیرا دستهاى ما پاکتر از آن است که به نعش او آلوده گردد. اى زرتشت، گویا مىخواهى از شیطان لقمهاش را بربایى، نوشت باد! و پیروز باشى! امّا شیطان از تو تردستتر است. چه بسا هر دوى شما را برباید و یک لقمه خود سازد و آنگاه سرهاشان درهم کرده و [هاهاها] خندیدند.»
نیچه دربارهی فضایل اخلاقی و دوست داشتن نیز عبارات تاثیرگذار و جملاتی ژرف نوشته است:
«دوست میدارم آنرا که روانش خویشتن بربادده است و نه اهل سپاسخواستن است و نه اهل سپاسگزاردن، زیرا که همواره «بخشنده» است و به دور از پاییدن خویشتن.»
نیچه تاثیر عمیقی بر فلسفهی مدرن غربی گذاشته است. او استاد فلسفه بود، زبان لاتین و یونانی میدانست، شعر مینوشت و آهنگسازی نیز میکرد و آثار بسیار مهمی برجای گذاشته است. تاملات او درباب انسان، خرد و ایمان و اخلاقیات آغازگر اندیشههای فلسفی مهمی برای فلاسفهی بعدی بود. از نیچه آثاری چون «غروب بتها»، «انسانی بیش از حد انسانی»، «حکمت شادان»، «فراسوی نیک و بد» و... به فارسی ترجمه شدهاند. نیچه در 25 اوت 1900 در وایمار در گذشت.
نظر فریدریش نیچه راجع به چنین گفت زرتشت اینچنین است:
«من با چنین گفت زرتشت بزرگترین هدیهای که تاکنون به بشر داده شده را، اهدا کردهام. این کتاب، با صدایی رسا که قرنها را سپری میکند، نه تنها بالاترین کتابی است که وجود دارد و واقعاً با هوای ارتفاعاتِ بشری سنجش میشود - که واقعیتهای انسانی در فاصله بسیار زیادی در زیر آن نهفته است – بلکه عمیقترین کتاب نیز است. زاده شده از درونیترین ثروتِ حقیقت؛ چاهی تمام نشدنی که هیچ سطلی به سوی آن فرود نمیآید مگر اینکه دوباره پر از طلا و نیکی از آن بالا بیاید.»
اگر اولین باری است که از بوکلند خرید میکنید، میتوانید کتاب چنین گفت زرتشت را با 25 درصد تخفیف تهیه کنید. برای آشنایی با شیوه خرید آنلاین کتاب میتوانید راهنمای خرید را مطالعه کنید.
برای خواندن کتاب های فلسفی بیشتر، به صفحه خرید کتاب فلسفی سر بزنید.