چنین گفت زرتشت

شخصیت اصلی این رمان فلسفی، پس از سالها گوشه‌نشینی در کوه‌های المپ تصمیم گرفته به میان مردم آمده و اندیشه‌های خویش را با آنها درمیان بگذارد. در ابتدا پس رانده می‌شود و به او می‌خندند، او تصمیم می‌گیرد برای خود حواریونی یافته و اندیشه‌های خود را چون کتابی گرد هم آورد. او که جویای حقیقت راستین است، ژرف اندیشیدی در این حقیقت و زندگی انسانی از زوایای مختلف، وی را به شک وا می‌دارد. این اثر نیچه که آمیخته به مفاهیم عمیق روانشناسانه است، به گفته‌ی بسیارانی کتابی‌ست برای همه‌کس و هیچ‌کس.

نظر خوانندگان در سراسر دنیا درباره کتاب چنین گفت زرتشت چیست؟

فلسفه علاقه‌مندان بسیاری دارد که خارج از فضای آکادمیک و حرفه‌ای به دنبال مطالعه‌ی آن هستند. به گفته‌ی بسیاری از خوانندگان، این کتاب برایشان آغازگر اندیشیدن فلسفی بود. همت نوری در این‌باره نوشته است: ‌««چنین گفت زرتشتِ» نیچه کتابی است که به گفته‌ی (سوفرن) خواننده را غافلگیر و اغلب دلسرد می‌کند. چراکه جدا از شکل شاعرانه‌ی خاص آن، معلوم نیست که منظور از ماجراهای این شخصیت و ادعای پیامبرگونه‌اش چیست؟ اما آنچه بیشتر از همه خوانندگان را به خود جذب می‌کند، صورت (شاعرانه) بودن کتاب است که هرکس می‌تواند گزیده هایی را از آن انتخاب نماید و این بیشتر برای کسانی مناسب‌ است که نتوانند استفاده‌ی فلسفی روشنی از آن بنمایند! به‌طورکلی همه‌ی مفاهیم بنیادین کتابِ «چنین گفت زرتشت» نیچه، حول محور موضوع مرکزی او یعنی: «اَبَر انسان» گرد آمده‌اند. چهار موضوع اساسی که در تبیین اندیشه‌ی اَبَر انسان مورد توجه هستند عبارت‌اند از : تبدیل سرشت انسان و هستی، توان‌خواهی، بازگشت جاودان و نیهیلیسم. البته هرکدام از این مفاهیم به خودی خود نیازمند بحث و تفسیر و تحلیل‌های فلسفی براساس تفکر فلسفی نیچه است.»

بسیاری از خوانندگان این اثر درباره‌ی ترجمه‌های گوناگون با یکدیگر اختلاف نظر داشته‌اند، یکی از کسانی که چنین گفت زرتشت را مطالعه کرده نوشته است: «من معتقدم نوشته‌های نیچه را باید چندین‌بار و از مترجم‌های متفاوت و انتشارات گوناگون خواند و با مقایسه و تحلیل، بهترین تحلیل و فهم را به‌دست آورد.»

مواجهه با دیدگاه‌های فلسفی نیازمند اندیشیدن به روش‌های فلسفی‌ست. از همین‌رو مخاطبی در این‌باره نوشته است: «کتاب «چنین گفت زرتشت» با ادبیات منحصربه‌فرد و خاص خود به‌گونه‌ای مخاطب را جذب می‌کند که گویی تشنه‌ای را برای یافتن آب در مسیری به پیش می‌برد، در نهایت خواننده می‌ماند و اندیشه‌های پیغمبر خیالی نیچه که نمی‌دانی آیا حقیقت را بازگو می‌کند یا خیال را جار می‌زند.»

جملاتی از کتاب که شاید انگیزه خواندن باشند

این اثر نیچه متشکل از گفته‌های بسیار تاثیرگذار و نغز است: «به‌راستی انسان رودی‌ست آلوده دریا باید بود تا رودی آلوده را پذیرا شد و ناپاکی نپذیرفت. هان! به شما ابرانسان را می‌آموزانم: اوست این دریا. در اوست که خواری بزرگتان فرو تواند نشست.»

زمانی که زرتشت به میان مردم آمده از جانب آنها مورد تمسخر قرار می‌گیرد: «چون به دروازه شهر رسید گورکنان را دید که چراغى فرا راهش داشتند چون زرتشت را باز شناختند تا مى‌توانستند او را به ریشخند گرفتند و گفتند: اى زرتشت، دل خوش دار. اینکه خود گورکن شده‌اى. چرا که سگى مرده بر دوش دارى. کار شایسته‌اى کردى؛ زیرا دست‌هاى ما پاک‌تر از آن است که به نعش او آلوده گردد. اى زرتشت، گویا مى‌خواهى از شیطان لقمه‌اش را بربایى، نوشت باد! و پیروز باشى! امّا شیطان از تو تردست‌تر است. چه بسا هر دوى شما را برباید و یک لقمه خود سازد و آنگاه سرهاشان درهم کرده و [هاهاها] خندیدند.»

نیچه درباره‌ی فضایل اخلاقی و دوست داشتن نیز عبارات تاثیرگذار و جملاتی ژرف نوشته است: «دوست می‌دارم آنرا که روانش خویشتن بربادده ‌است و نه اهل سپاس‌خواستن است و نه اهل سپاس‌گزاردن، زیرا که همواره «بخشنده» است و به دور از پاییدن خویشتن.»

درباره نویسنده کتاب چنین گفت زرتشت

نیچه تاثیر عمیقی بر فلسفه‌ی مدرن غربی گذاشته است. او استاد فلسفه بود، زبان لاتین و یونانی می‌دانست، شعر می‌نوشت و آهنگسازی نیز می‌کرد و آثار بسیار مهمی برجای گذاشته است. تاملات او درباب انسان، خرد و ایمان و اخلاقیات آغازگر اندیشه‌های فلسفی مهمی برای فلاسفه‌ی بعدی بود. از نیچه آثاری چون «غروب بت‌ها»، «انسانی بیش از حد انسانی»، «حکمت شادان»، «فراسوی نیک و بد» و... به فارسی ترجمه شده‌اند. نیچه در 25 اوت 1900 در وایمار در گذشت.