کتاب طرز فکر با عنوان انگلیسی «Mindset: The New Psychology of Success» نام اثری روانشناسانه و شگفتانگیز به قلم پروفسور کارول دوک، استاد روانشناسی دانشگاه استنفورد است. این کتاب اولین بار در سال 2006 منتشر و در همان سال انتشار به پرفروشترین اثر سایت آمازون در دستهی روانشناسی کاربردی تبدیل شد و بیش از یک میلیون نسخه از آن به فروش رسید. شهلا ثریاصفت یکی از مترجمانی است که طرز فکر را به فارسی برگردانده است. ترجمهی او از این کتاب، بسیار روان و خوشخوان است و به همت نشر نوین توسعه به چاپ رسیده است.
در این کتاب با ایدهی «قدرت طرز فکر» آشنا میشویم. همهی ما باورهای متفاوتی دربارهی ماهیت و چیستی توانایی داریم. دکتر کارول دوک بیان میکند افراد به طور کلی در دو گروه جای میگیرند؛ کسانی با طرز فکر رشد و افراد دیگری با ذهنیت ثابت. آنهایی که متمایل به ذهنیت رشد هستند عقیده دارند هوش و تواناییهای ما قابل گسترش است و این امر با تلاش، پشتکار، کوشش برای حل مساله، یافتن استراتژیهای مختلف و یادگیری از اشتباهات گذشته اتفاق میافتد. در مقابل، افرادی با ذهنیت ثابت بر این باورند که تواناییهای اساسی ما، همچون هوش و استعداد، خصیصههای ثابتی هستند. اینگونه افراد به جای پرداختن و گسترش تواناییهای خود، بر ذاتی بودن آنها تاکید میورزند.
نویسنده در این کتاب تلاش کرده ضمن معرفی نظریهی قدرت ذهنیت، به شرح خصوصیات رفتاری هر دو گروه و تفاوتهای آنان با یکدیگر بپردازد. همچنین در پایان کتاب به معرفی بعضی تمارین و راهکارهای عملی را به ما معرفی کره است. این اثر شامل 8 فصل است. عناوین این فصول عبارتاند از: کتاب طرز فکر، «بررسی عمیقتر طرز فکرها»، «حقیقت توانایی و دستاورد»، «ورزش»، «کسبوکار»، «روابط»، «والدین، معلمان و مربیان» و «تغییر طرز فکرها».
این کتاب توانسته نظر بسیاری از روانشناسان و نویسندگان بزرگ را به خود جلب کند: «کتاب خوب کتابی است که شما به توصیهاش اعتقاد دارید. کتاب عالی آن اثری است که شما توصیهاش را دنبال میکنید. طرز فکر اثری است که میتواند زندگی شما را تغییر دهد. همانطور که ایدههای آن تغییراتی در من ایجاد کرده است.»
رابرت استرنبرگ، نویسنده و روانشناس آمریکایی، نظر خود را چنین بیان کرده است. همچنین بیل گیتس آن را اینگونه توصیف کرده است: «ارزش و اهمیت این کتاب از دنیای تعلیم و تربیت بسیار فراتر میرود و درست به همان اندازه، برای اهالی کسبوکار که میخواهند استعداد خود را پرورش دهند و والدینی که تمایل دارند فرزندانی تربیت کنند تا در مواجهه با چالشها به رشد و پیشرفت برسند، مرتبط و مناسب است.»
علی صابریان در ستایش این اثر چنین نوشته است: «اگر قرار باشد در حوزهی موفقیت و پیشرفت فقط یک کتاب بخوانیم، تنها توصیهی من این کتاب است. کتابی که به زبان ساده مهمترین اصل موفقیت و کامیابی هر انسانی را توضیح میدهد. اصلی که از دوران قدیم تا امروز و از زبان فلاسفهی بزرگ تاریخ تا روانشناسان بزرگ از آن شنیدهایم و هر کدام از بزرگترین انسانهای تاریخ به نحوی از آن سخن گفتهاند و امروز در این کتاب به صورت ساده به همراه مثالهای متعدد در اختیار ماست. وقتی این کتاب را میخوانید ابزاری خواهید داشت که روز به روز به رشد شما کمک میکند؛ چون دانشی را در اختیار شما قرار میدهد که هر روز با استفاده از آن میتوانید نسخهی بهتری از خود را باز آفرینی کنید. طوری که بعد از چند سال خود را شخصی کاملاً متفاوت و موفقتر از گذشته ببینید. این کتاب به شما قدرت میدهد؛ قدرت ایجاد تغییرهای بزرگ در خود، قدرت گامهای بلند در زندگی.»
بخشهایی از کتاب طرز فکر را با هم میخوانیم: «از ابتدای تاریخ بشر، افراد بهطور متفاوتی فکر کردهاند، بهطور متفاوتی عمل کردهاند و متفاوت از یکدیگر زندگی کردهاند. قطعاً کسی این سوال را پرسیده بود که چرا افراد متفاوت هستند. چرا برخی از افراد باهوشتر یا بااخلاقترند. آیا چیزی وجود دارد که آنها را برای همیشه متفاوت میکند؟ در این زمینه کارشناسان به دو گروه با نظریههای متفاوت تقسیم شدند. برخی ادعا کردند که یک اساس فیزیکی قوی برای این تفاوتها وجود دارد که آنها را اجتناب ناپذیر و تغییرناپذیر میکند. در طول عصرهای گذشته، منظور از این به اصطلاح تفاوتهای فیزیکی، برجستگی روی جمجمه، اندازه و شکل آن (جمجمهشناسی) بوده و امروزه، منظور از آن ژن است. گروه دوم کارشناسان، تفاوتهای شدید در پسزمینه، تجربه، آموزش یا شیوههای یادگیری افراد را منشا این تفاوتها میدانستند. شاید از دانستن این موضوع تعجب کنید که قهرمان بزرگ این دیدگاه آلفرد بینه، مخترع آزمون IQ بود.»
در ادامه نویسنده بیان میکند: «حق با کیست؟ گیلبرت گوتلیب، عصبشناس برجسته، بیان میکند نه تنها ژنها و محیط در رشد ما با یکدیگر همکاری دارند، بلکه ژنها نیازمند ورودیهایی از محیط هستند تا به درستی کار کنند. درعین حال، دانشمندان اخیراً متوجه شدهاند که افراد از ظرفیت یادگیری مادامالعمر و رشد مغزی بیشتری نسبت به آنچه تاکنون فکر میکردند، بهرهمند هستند البته، هر فرد استعدادهای خودش را نیز دارد.»
کارول دوک در بخش دیگری از بینه نقل میکند: «چند تن از فلاسفهی مدرن ادعا میکنند که هوش هر فرد مقدار ثابتی است. مقداری که نمیتواند افزایش یابد. باید به این بدبینی وحشیانه اعتراض کنیم و واکنش نشان دهیم. ما با تمرین، آموزش و مهمتر از همه، روش، موفق به افزایش توجه، حافظه و قضاوتمان میشویم و به معنای واقعی کلمه به فرد باهوشتری نسبت به قبل تبدیل میشویم.»
کارول دوک (Carol Dweck) از محققان برجستهی جهان در زمینهی شخصیت، روانشناسی رشد و روانشناسی اجتماعی است. او یکی از موفقترین نویسندگان جهان است که آثار او در نشریاتی مانند نیویورکر، تایم، نیویورک تایمز، واشنگتن پست و بوستون گلوب به چاپ رسیدهاند.
از دیگر کتابهای مشهور او میتوان به «موفقیت: چگونه میتوانیم به اهداف خود برسیم» و «انگیزه و خودتنظیمی در طول عمر» اشاره کرد. کتاب طرز فکر و نظریهی طرز فکر رشد و طرز فکر ثابت برای او شهرت و محبوبیت فراوانی به ارمغان آورد.
برای مشاهده موارد مرتبط، به صفحه خرید کتاب روانشناسی هم سر بزنید.