اثر تاثیرگذار ژان بودریار «وانمودهها و وانمود (Simulacra and Simulation)» در اصل در سال 1981 به زبان فرانسه منتشر شد. ترجمه انگلیسی این کتاب اولینبار در سال 1988 منتشر شد. بودریار در «وانمودهها و وانمود» به بررسی مفهوم شبیهسازی، شبیهسازی واقعیت و راههایی میپردازد که علائم و نمادها، درک ما از جهان را شکل میدهند.
این کتاب به این ایده میپردازد که در جامعه معاصر، شبیهسازیها و کپیها بر «واقعیت» مقدماند و تجربههای ما اغلب با تصاویر و بازنماییها به صورت واسطه به ما میرسند. بودریار از نمونههایی از حوزههای مختلف، از جمله رسانه، فرهنگ مصرفکننده و فناوری استفاده میکند تا نظریههای خود را دربارهٔ ماهیت فراواقعی وجود مدرن نشان دهد.
«وانمودهها و وانمود» تأثیر درخور توجهی بر نظریههای فرهنگی و فلسفه پستمدرن داشته است و بحثهایی دربارهٔ ماهیت واقعیت در جهان معاصر به راه انداخته است. بر دانشمندان در سراسر رشتهها نیز رگههایی از این تاثیر را میتوان دید.
بودریار در این کتاب استدلال میکند که در جامعه معاصر، تمایز بین واقعیت و بازنمایی مبهم شده است. او ایده وانمودهها را معرفی کرد که کپیهایی بدون نسخه اصلی هستند. به گفته وی، بسیاری از جنبههای زندگی مدرن، از جمله رسانه، فرهنگ مصرف و فناوری، شبیهسازیهایی را ایجاد میکنند که به عنوان واقعیت درک میشوند.
همچین وی با تکیه بر مفهوم شبیهسازی، فراواقعیت را توضیح میدهد، شرایطی که در آن تمایز بین واقعیت و بازنمایی آن از بین میرود. در دنیای فراواقعی، شبیهسازیها و بازنماییها بر واقعیت اولویت دارند و محیطی را ایجاد میکنند که در آن شبیهسازیشده واقعیتر از خود واقعی میشود.
او تأثیر فرهنگ مصرف را بر جامعه تحلیل میکند و استدلال میکند که در دوران معاصر، مصرف و تکثیر کالاها نقشی اساسی در شکلدهی روابط اجتماعی و ساخت معنا دارند.
بودریار ایده مبادله نمادین نیز را بهعنوان جایگزینی برای مفاهیم سنتی مبادله اقتصادی مطرح میکند. در مبادله نمادین، کالاها برای ارزش نمادین خود مبادله میشوند تا ارزش سودمند بودن یا اقتصادی آن.
کاربری دربارهٔ تحریک فکریای نوشته است که اکتشاف نکتههای جدید در این کتاب برایش رقم میزند:
«بودریار اندیشمند جالبی است که مفاهیم متعارف واقعیت و بازنمایی را به چالش میکشد. کاوش او در شبیهسازیها و واقعیتهای فراواقعی، ما را به سفری ذهنی در دلِ پیچیدگیهای جامعه اشباع شده از رسانهها و مصرفمحور میبرد. او نهتنها تجزیه و تحلیل دقیقی از تأثیر تصاویر و شبیهسازیها بر ادراک ما ارائه میکند، بلکه خوانندگان تشویق میکند تا درک خود از جهان را دوباره ارزیابی کنند. خواندن این کتاب برای هر کسی ضروری است که به تئوریهای فرهنگی و تغییرهای عمیق در ماهیت واقعیت علاقه دارند.»
دیگری راجعبه ارتباط بیزمان و بینش انتقادی در این کتاب مینویسد:
««وانمودهها و وانمود» بودریار بهعنوان اثری پیشگام که همچنان راهگشاست، در آزمون زمان ایستاده است. توانایی نویسنده در باز کردن لایههای فرهنگ معاصر و تشریح تأثیر رسانهها و مصرفگرایی بر ادراکات ما واقعاً درخور توجه است. مفاهیم کتاب، مانند شبیهسازی، فراواقعیت، و تبادل نمادین، چارچوبی غنی برای درک پیچیدگیهای دنیای مدرن ارائه میدهد. نوشته بودریار هم چالشبرانگیز و هم ارزشمند است و این کتاب را به منبع الهامگیری پایدار برای محققان، فیلسوفان و هر کسی که به دنبال آن است، تبدیل میکند.»
در بخشی از کتاب درباره دیزنیلند میخوانیم:
«دیزنیلند: مکانی برای تولید امر خیالی، همان کاری که در جاهای دیگر و حتا در همین جا، دستگاههای بازیافت زباله انجام میدهند. در همه جا، امروزه باید به بازیافت زبالهها پرداخت، رؤیاها و توهمات؛ تخیلات تاریخی، افسانهای و حماسی کودکان و بزرگسالان، در حکم زبالهها و نخستین فضولات سمی عمده، در تمدنی ابرواقعیاند. در دیزنیلند نمونهٔ این کارکرد جدید در ساحت ذهن است. حتا کلیهٔ مؤسسات بازپروری جنسی، روانی و جسمی که در کالیفرنیا به وفور یافت میشوند، از همین نوعند. مردم دیگر ارتباط بصری با یکدیگر ندارند و برای این کار مؤسساتی ایجاد شده است. آنان دیگر تماس فیزیکی با یکدیگر ندارند، در عوض تماس درمانی وجود دارد. آنان دیگر پیاده راه نمیروند، در عوض «جاگینگ» میکنند و غیره. در همه جا، قوای ازدسترفته، بنیه جسمی ازدسترفته، روابط اجتماعی ازدسترفته و میل ازدسترفته به خوراکیها بازیافت میشود: غذای طبیعی، غذای سالم، یوگا. در اینجا ایدهٔ مارشال سالینز که اقتصاد بازار و نه طبیعت عامل کمبود محسوب میشود، در سطحی ثانوی، مورد تأیید قرار میگیرد: در اینجا، در مرزهای پیچیده اقتصاد بازار پیروزمند، نوعی کمبود / نشانه، کمبود / وانموده، رفتارهای شبیهسازیشده متعلق به جوامع توسعهنیافته (از جمله پذیرش نظرات مارکسیستی) به وجود میآید که در پوشش حفاظت از محیط زیست، بحران انرژی و نقد سرمایه، هالهٔ اسرارآمیز دیگری پیرامون پیروزی فرهنگی مبتذل ترسیم میکند.
شاید فاجعهای ذهنی، انفجاری از درون و بازگشت ذهنی بیسابقهای در کمین چنین سیستمی باشد که نشاننههای قابل رؤیت آن عبارت است از فربهی عجیب یا همزیستی باورنکردنی عجیبترین نظریهها و اعمال که مرتبط با ائتلافی ناممکن از تحملات، بهشت و پول، تجسم پرزرق و برق ناممکن زندگی و تناقضات کشفناپذیر است.»
در بخشی دیگر از کتاب که درباره ابربازار (هایپر مارکت) و ابرکالا است، میخوانیم:
«از شعاع، ۳۰ کیلومتری، پیکانها شما را به سمت این مراکز بزرگ طبقهبندی، یعنی ابربازارها، این ابرمکانهای عرضهٔ کالا، راهنمایی میکنند که در آنها از بسیاری جهات روابط اجتماعی جدیدی پدید میآید. باید دید چگونه ابربازار به کل منطقه و جمعیت مرکزیت میبخشد و آنها را بازتوزیع میکند، چگونه برنامههای زمانی، مسیرها و کنشها را متمرکز و توجیه میکند و رفت و آمد در سطحی گسترده، مشابه تردد افراد از حومه به شهر و بالعکس پدید میآورد که در اوقات معین به محل کار خود وارد و از آن خارج میشوند.
در عمیقترین سطح، نوع دیگری از فعالیت در اینجا مطرح است، فعالیت فرهنگپذیری، رویارویی، آزمون، رمزگان و داوری اجتماعی: مردم به آنجا میروند تا اشیایی یا پاسخهایی را برای کلیه پرسشهای خود بیابند و انتخاب کنند؛ یا بهتر بگوییم خود پاسخی برای پرسش کارکردی و هدفمندی باشند که اشیا طراح آنها هستند. اشیا دیگر کالا نیستند: آنها حتا دیگر نشانههایی نیز نیستند که معنا و پیامشان را بتوان رمزگشایی کرد و در مالکیت خود در آورد، آنها آزمونند، آنها پرسشی در برابر ما قرار میدهند و ما را به پاسخگویی به آن فرا میخوانند، پاسخی که خود در بطن پرسش قرار دارد. از این رو، کلیه پیامها در رسانههای به شیوهای مشابه عمل میکنند، نه حاوی اطلاعاتند و نه در پی برقراری ارتباط، بلکه در حکم همهپرسی، آزمونی دائمی، پاسخی گردشی و تصدیق رمزگانند.»
(۲۰۰۷-۱۹۲۹) جامعهشناس و فیلسوف فرانسوی بود که به سبب نظریههای اجتماعی و مطالعات فرهنگیاش شهرت داشت. او در ریمز فرانسه متولد شد و در نیمه دوم قرن بیستم در محافل روشنفکری شهرت یافت. آثار بودریار اغلب با پستمدرنیسم و پساساختارگرایی همراه است. برخی از کتابهای وی که به فارسی ترجمه شدهاند شامل «آمریکا»، «هوش شر یا معاهدهی شفافیت» و «نظام اشیا» میشود.
آثار بودریار در زمینههای مختلف از جمله جامعهشناسی، مطالعات فرهنگی، مطالعات رسانهای و فلسفه تأثیرگذار بوده است. با این حال، به دلیل ماهیت گاه چالشبرانگیز و انتزاعی آن نیز از او انتقاد شده است. با وجود این، ایدههای او را همچنان بحث و بررسی میکنند و وی همچنان چهرهای مهم در مطالعه فرهنگ و جامعه معاصر است.
اگر اولین باری است که از بوک لند خرید میکنید میتوانید کتاب وانمودهها و وانمود را با 25درصد تخفیف تهیه کنید. برای آشنایی با شیوۀ خرید آنلاین کتاب میتوانید راهنمای خرید را مطالعه کنید.
برای خواندن کتابهای فلسفی بیشتر، به صفحه خرید کتاب فلسفی سر بزنید.