کتاب «شایو» اثر نویسندهی ژاپنی، اوسامو دازای است. مرتضی صانع آن را به فارسی بازگردانی کرده و توسط انتشارات کتاب فانوس به چاپ رسیده است. شایو در زبان ژاپنی به معنای پایین رفتن خورشید است. داستان این رمان روایتی از تباهی و زوال است. کتاب، دربارهی خانوادهای ثروتمند است که پس از جنگ به دلیل بحرانهای پیش آمده سقوط میکنند.
آنها مجبور میشوند برای ادامه زندگی به کلبهای در اطراف شهر بروند. راوی داستان، دختر خانواده، کازوکو است. او خود زنی مطلقه است. پدرش را است دست داده است. برادرش را به اجبار به جنگ فرستادهاند، و در خلال جنگ اعتیاد به تریاک به سراغش آمده و حالا مفقود شده است. کازوکو هم حین انتظار برای برادر خود، باید به تنهایی از مادر مریضش مراقبت کند. او که خسته از این شرایط است برای دوری از این همه رنج به هرکاری متوسل میشود. با پیشروی داستان ما شاهد شکلگیری احساسات کازوکو برای فردی دور از انتظار خواهیم بود که در نهایت تاثیر عمیقی بر زندگی او خواهد گذاشت.
سپهر یکی از خوانندگان کتاب در سایت گودریدز، از تجربهی آشنایی با کتاب و خوانش خود نوشته است: «عالی نیست، حیرت انگیزه. شاید مدتها بود به همچین کتابی احتیاج داشتم. باید اذعان کنم نوشتن ریویویی که بتونه احساسم رو به شکلی کامل به این کتاب بیان کنه، امکان پذیر نیست. روزی که تو کتابفروشی دنبال کتابهای مورد نظرم میگشتم ، دوستانم در کتابفروشی ازم پرسیدن که این کتاب رو خوندی رو یا نه؟ وقتی پاسخم منفی بود ، با تعجب و نوعی عصبانیت بهم گفتن چرا این کتابو نخوندی؟!!! من از این واکنششون متعجب شدم و البته مشتاق به مطالعه این کتاب. باید از صمیم قلب ازشون به خاطر اون برخوردشون تشکر کنم. از متن کتاب چیزی نمینویسم چون باید از کلمه اول تا آخرش رو با تمام وجود لمس کنید. کتاب روایت داستانی حیرت انگیز از زندگی هست که بینهایت عنصر سادگی و تصویرسازی در اون موج میزنه. حتما این کتاب رو بخونید.»
کوثر یکی دیگر از مخاطبان کتاب، در سایت طاقچه چنین نظری دربارهی کتاب داده است: «منم با دیدن انیمهی سگ های ولگرد جذب خوندن این کتاب شدم داستان جذاب و سراسر غمی بود ادبیات ژاپن همواره سرشار از احساسات هستن داستان تلخی بود ومیتونه غم و اندوه زیادی رو یاد ما بیاره و کاری میکنه به کارهامون فکر کنیم به همین دلیل من این کتاب رو به همه پیشنهاد میکنم.»
نفیسه یکی دیگر از خوانندگان چنین نظری را در سایت گودریدز به ثبت رسانده است: «نمیدونم چی بگم. من کاملا مبهوت این کتاب و نویسندهاش شدم. زندگیش، مغزش، تک تک کلماتی که نوشته، حتی مرگش.»
اثراتی که جنگ به جا میگذارد به هیچ عنوان بهسادگی پاک نمیشوند. این اتفاق در جملاتی که در ادامه میخوانیم بسیار مشهود است: «ما حالا هم مردهایم تا به شکل دیگری به زندگی بازگردیم. گرچه گمان نمیکنم رستاخیزی همچون رستاخیز مسیح برای مردم عادی شدنی باشد. مادر بین حرفهایش میگوید گذشتهها گذشته و در عین حال وقتی امروز صبح سوپ را میچشید به یاد نائوجی افتاد و آن نالهی کوچک را سر داد. بیشک زخمهای خاطرات من هم التیام نیافتهاند.»
در بخشی از کتاب، نویسنده سعی دارد به ما بیاعتبار شدن بسیاری از مسائل مثبت در دوران جنگ را نشان دهد: «فلسفه؟ دروغ است. اصول اخلاقی؟ مشتی دروغ اند. ایدهآلها؟ دروغ اند. قانون؟ دروغ است. صداقت؟ دروغ است. پاکی؟ راستی؟ بی ریایی؟ از دم دروغ اند.»
در بخشی از کتاب میخوانیم که کازوکو تفاوت انسان و حیوان را در رازداری بیان میکند: «مادر، من تازگیها به چیزی رسیدهام که آدم رو کاملا از بقیه جونورها جدا میکنه. اینکه آدم سخنگوئه، آگاهی داره، اصول و سامان اجتماعی خودش رو داره رو خودم میدونم، ولی مگه باقی حیوونها هم (بدونِ در نظر گرفتن اختلاف درجهها) اینها رو ندارن؟ حتی احتمال داره اونها دین هم داشته باشن. آدم به اشرف مخلوقات بودنش مینازه، ولی انگار اساسا کوچکترین اختلافی با بقیهی جونورها نداره. ولی مادر، به یه چیزی رسیدهام که آدم رو بیچون و چرا از اونها جدا میکنه. شاید سر در نیاری. نیرویی ویژهی آدمی: راز داشتن. منظورم رو میفهمی؟»
اوسامو دازای، نویسندهی ژاپنی در سال 1909 به دنیا آمد. او را یکی از تأثیرگذارترین افراد در ادبیات ژاپن میدانند. نویسندگانی همچون هاروکی موراکامی و کوبو آبه از دازای تأثیر گرفتهاند. در آثار او رنج، فقر، اعتیاد و پوچی بسیار به چشم میخورد. او در طول عمر کوتاه خود شش بار تلاش به خودکشی کرده است. او در سن 39 سالگی به همراه زنی با پریدن در رودخانه به زندگی خود پایان میدهد. «شایو» اولین اثر از این نویسنده است که در ایران ترجمه شده است. از دیگر آثار ترجمه شده از وی میتوان به کتاب «نه آدمی» که توسط انتشارات کتاب فانوس به چاپ رسیده است، اشاره کرد.