کتاب مردی در تبعید ابدی نوشتهی نادر ابراهیمی، رمان معاصر فارسی با درونمایعه تاریخی و فلسفی است. نادر ابراهیمی در این کتاب خواندنی به روایت سرگذشت ملاصدرای شیرازی، ملقب به صدرالمتالهین، میپردازد که یکی از بزرگترین و تاثیرگذارترین علمای اهل تشیع و پایهگذار «حکمت متعالیه» است.
او به دلیل تفکر عمیقی که در مسائل داشت، به باورهای فلسفی و مذهبی متفاوتی رسیده بود و همین مساله موجب شد تا علمای زمان، او را تکفیر کنند و درخواست اعدامش را به پادشاه وقت، شاه عباس صفوی، بدهند. خوشبختانه با وساطت بزرگانی چون شیخ بهاالدین و میرداماد که نفوذ و تاثیر قابل توجهی در دربار و میان علما داشتند، سلطان صفوی قانع میشود تا از اعدام ملاصدرا صرف نظر کند. به جای حکم اعدام، شاه عباس صفوی تصمیم میگیرد تا صدرالمتالهین را به مکانی نامعلوم تا ابد تبعید کند.
در کتاب مردی در تبعید ابدی، داستان زندگی شخصی ملاصدرا از بدو تولد تا پایان تبعیدش بازگو میشود و در کنار آن مخاطب به طور عمیق با اندیشههای فلسفی، عرفانی و مذهبی وی آشنا میگردد.
«این کتاب فلسفی را باید چندین بار بخوانید تا متوجه مطالب ژرف و عمیق آن بشوید. پیشنهاد میکنم کسانی که عاشق عرفان، فلسفه و یا داستانهای تاریخی هستند، این کتاب را بخوانند. البته توصیه من این است که قبل از خواندن کتاب، مطالب پایه فلسفه را مطالعه کنید تا با دانش قبلی بتوانید از تمام نوشتههای کتاب استفاده کنید و از آن لذت ببرید. نادر ابراهیمی در این کتاب بهخوبی توانسته است شخصیتها و سیر تکاملی آنها را نمایش دهد و دیالوگها را بسیار خواندنی بنویسد. با وجود آنکه گاهی دیالوگهای کتاب بسیار طولانی میشوند و از چند صفحه تجاوز میکنند، اما جذابیت خود را از دست نمیدهند. کتاب مردی در تبعید ابدی یک تلنگری است به مخاطب تا به سوالات اساسی فکر کند؛ اینکه از کجا آمده و به کجا میرود، سرچشمه هستی و ماهیت وجودیاش چیست و چگونه میتواند به کمال و سعادت برسد؟ در کل نادر ابراهیمی با بیان داستانوار مطالب فلسفی همراه با کمی چاشنی طنز، توانسته است کتابی جذاب و خواندنی ارائه کند تا مخاطب عادی هم از مطالعه این کتاب خسته نشود و مطالب آن را با دقت دنبال نماید. البته در ابتدا شاید خط زمانی متفاوت فصلهای کتاب، شما را کمی گیج کند، اما بعد از مدتی به آن عادت خواهید کرد و مشکلی از این بابت نخواهید داشت.» این بخشی از نظر مهسا رادمنش، دانشجوی رشته فلسفه، دربارهی کتاب مردی در تبعید ابدی بوده است.
نادر ابراهیمی در مقدمهی کتاب خود، اینطور نوشته است: «مدتها از خویش میپرسیدم این کتاب کوچک درباره مردی بسیار بزرگ را حق است به چه کس یا چه کسانی پیشکش کنم تا باز، در حد قدورات خویش، ادای دینی کرده باشم به تنی یا تنی چند از آنها که دینی بر گردن من دارند؛ و نمیرسم به پاسخی که یکسره خشنودم کند.» در اوایل کتاب، تعریف جالبی از ملاصدرا را از زبان پدرش میخوانیم: «فلسفه خوانده است؟ فلسفه و همهچیز؛ اما بدبختانه بیش از همهچیز، فلسفه خوانده است. پسرم، اسیر فلسفه است قره خان و از این مىترسم؛ چون به شیوه مرسوم نمىبیند و به متابعت از فقهاى زمان قضاوت نمىکند.» در جای دیگر از زبان ملاصدرا از شرایط تقلید گفته میشود: «پدر! تقلید، در صورتی تقلید است که مقلد، انسانی بالنسبه فرهیخته و صاحبرأی باشد. مقلد باید که خود قدرت تشخیص خوب از بد، درست از نادرست، راه از بیراه را داشته باشد؛ اما گرفتارِ شک میان این و آن باشد. مقلد، برای آن تقلید نمیکند که بار مسئولیت را از کردهی خود بردارد و بر دوش اهل فضل بگذارد. مقلد مغلوب، تقلید را هم بیقدر میکند پدر... .»
نادر ابراهیمی -داستاننویس، ترانهسرا، روزنامهنگار و مترجم ایرانی- زاده سال 1315 شمسی است. از نادر ابراهیمی به عنوان یکی از پرکارترین نویسندگان معاصر فارسی یاده کردهاند؛ چراکه او در طول حیاتش بیش از 100 کتاب، مقاله و مطلب گوناگون تالیف کرده است. نادر ابراهیمی اغلب آثارش را با تاثیر از ادبیات جلال آل احمد نوشته است.
او اولین کتابش را با نام «خانهای برای شب» در سال 1342 به چاپ رساند که مورد استقبال فراوانی هم قرار گرفت. وی در زمینه فیلمسازی و نمایشنامهنویسی نیز خبره بود و چندین فیلم، مستند و مجموعه تلویزیونی از نادر ابراهیمی به جا مانده است. او کلاسهای آموزشیای برپا میکرد که در آن نمایشنامهنویسی را تعلیم میداد و کارگردانان نامداری همچون ابراهیم حاتمیکیا و کمال تبریزی در کلاسهای درس وی حضور داشتند. نادری همچنین در زمینه ادبیات کودکان نیز فعال بوده و کتابهای بسیاری برای گروه سنی کودک و نوجوان نوشته است که همین فعالیتها موجب شد تا جایزه ادبی «براتیسلاو» و جایزه «تعلیم و تریبت یونسکو» را دریافت کند. اما مهمترین اثر فاخر نادر ابراهیمی را میتوان کتاب «آتش بدون دود» دانست که این رمان بلند در مجموعهای 7 جلدی به چاپ رسیده است. او عنوان «نویسنده برگزیده ادبیات داستانی ۲۰ سال بعد از انقلاب» را بابت نوشتن همین کتاب دریافت کرد.
از سایر آثار ابراهیم نادری میتوان به کتابهای «چهل نامه کوتاه به همسرم»، «یک عاشقانه آرام» و «سه دیدار» اشاره کرد.
برای مشاهده موارد مرتبط میتوانید به دستهبندی خرید رمان مراجعه کنید.