دلهره های کودکی

«دلهره‌های کودکی» یک کتاب روانکاوانه است که تاثیر دلهره‌ها و آسیب‌های روحی دوران کودکی بر سلامت روانی افراد را بررسی می‌کند. میلر می‌گوید که اختلالات روانی بزرگسالی، ریشه در سرکوب‌ها و آسیب‌های روحی دوران کودکی دارد. والدین تصور می‌کنند که سرکوب و کنترل برای تربیت کودک ضروری است؛ اما کودک در آینده در مقابل این آسیب‌ها بهای سنگینی خواهد پرداخت. آلیس میلر در «دلهره‌های کودکی» آسیب‌های روحی دوران کودکی از جمله خودنمایی، افسردگی، احساس حقارت، محرومیت از امکانات رفاهی، خوارشماری و... را بررسی نموده و راه‌های درمان هر یک را در بزرگسالی بیان کرده است.

مخاطب این کتاب والدینی هستند که برای تربیت کودک، به دنبال یک منبع قابل اعتماد هستند. به علاوه پژوهشگران روانشناسی کودک نیز می‌توانند به عنوان یک منبع علمی معتبر از آن بهره بگیرند.

نظر خوانندگان در سراسر دنیا درباره کتاب دلهره‌های کودکی چیست؟

صدرا یکی از خوانندگان نسخه فارسی کتاب، دیدگاه‌های نگارنده را تحت تأثیر جهت‌گیری‌های سیاسی دانسته است: «علی‌رغم اینکه نویسنده به طور قانع‌کننده به اثراتی که اتفاقات کودکی در زندگی افراد می‌گذارد اشاره کرده، اما متوجه نشدم که از پدر و مادر چه انتظاری دارد. حس می‌کنم نویسنده تا حدی تحت تاثیر دو قطبی‌های سیاسی آن دوران، نوعی لیبرالیسم در تربیت و زندگی را تبلیغ کرده؛ مثلا چند بار روش‌های تربیتی نادرست را با حکومت‌های کمونیستی یا فاشیستی قیاس کرده و در حیطه فردی از آزادی از همه چیز صحبت کرده است. جدی گرفتن کودکان و تحمیل نکردن عقاید شخصی به آنها همه خوب هستند، اما آیا واقعا ریشه همه ناهنجاری‌های امروز ما فقط همین‌ها هستند؟»

جملاتی از کتاب که شاید انگیزه خواندن باشند

به‌عقیده میلر کودک در اختیار والدین و به‌خصوص مادر قرار دارد و این به آن‌ها قدرت می‌دهد که او را وادار کنند مطابق میل خودشان رفتار کند. اما کودک تا زمانی مورد تایید والدین قرار می‌گیرد که از قوانین آن‌ها پیروی کند: «هر چقدر هم این امر متناقض به‌نظر برسد، به هر حال کودک در اختیار مادر است. مادر ممکن است احساس کند در مرکز توجه کودک قرار دارد، چون هرجا می‌رود چشمان کودک او را دنبال می‌کنند. برخلاف مادر که روزی او را ترک کرد، کودک نمی‌تواند او را ترک کند. مادر می‌تواند کودک را طوری بزرگ کند که تبدیل شود به آنچه او می‌خواهد. می‌تواند کودک را وادارد تا به او احترام بگذارد. می‌تواند احساساتش را به کودک تحمیل کند و بازتاب خودش را در عشق و تحسین کودک مشاهده کند و در حضور او احساس قدرتمندی کند.

ولی در زمان‌هایی که نمی‌تواند کودک را تحمل کند، از شخص دیگری می‌خواهد تا از او مراقبت کند یا او را در اتاقی دیگر تک و تنها رها می‌کند.»

ممکن است والدین تصور کنند که این بی‌توجهی برای کنترل کودک لازم است، اما باید بدانند که این رفتار چه تأثیر عمیقی بر روح و روان کودک می‌گذارد و چگونه در بزرگسالی زندگی او را تحت تأثیر قرار می‌دهد: «کودک این مسئله را به‌روشنی متوجه می‌شود و به‌زودی دست از بروز ناراحتی خود برمی‌دارد. بعدها، وقتی این احساس سرخوردگی ناشی از طرد شدن در طول جلسات درمان در بزرگسالی کشف می‌شود، احساس عذاب و درماندگی شدیدی برای فرد به دنبال می‌آورد. روشن است که این افراد نمی‌توانستند این درد و درماندگی را در دوران کودکی تحمل کنند. تحمل آن‌همه درد فقط در محیط‌هایی امکان‌پذیر است که پدر و مادر با کودک همدردی کنند و به او به‌اندازه کافی برسند. برای این افراد چنین محیطی وجود نداشته و در نتیجه تمام احساساتشان را سرکوب کرده‌اند. اما گفتن این‌که چنین احساساتی وجود نداشته است انکار تمام مدارک و شواهد محسوب می‌شود.»

کودکانی که از سوی والدین خود موظف شده‌اند تا در هر شرایطی طبق نظر والدین‌شان عمل کنند و به خواسته‌های آنها تن بدهند، در بزرگسالی دچار یأس و پوچی می‌شوند: «برآورده کردن نیازهای والدین اغلب اوقات (اما نه همیشه) منجر می‌شود به خلق «شخصیت ساختگی». این افراد به‌گونه‌ای رشد می‌یابند که فقط آنچه را دیگران از آن‌ها انتظار دارند نشان می‌دهند و چنان در رفتار خود غرق می‌شوند که به‌ندرت می‌توان حدس زد پشت چهره ساختگی‌شان چیز دیگری نیز پنهان باشد. آن‌ها نمی‌توانند شخصیت واقعی خود را پرورش و آن را تمیز بدهند، زیرا نمی‌توانند با آن زندگی کنند. قابل درک است که این افراد دچار حس پوچی، بیهودگی یا بی‌خانمانی هستند و حس پوچی آن‌ها کاملاً واقعی است.»

درباره نویسنده کتاب دلهره های کودکی

آلیس میلر روانشناس، روانکاو و فیلسوف سوئیسی متولد لهستان، شهرت خود را مدیون کتاب‌هایی است که در زمینه کودک‌آزادی والدین تألیف کرده است. آثار او در سطح جهانی مورد استقبال واقع شده و به بیست‌ویک زبان زنده دنیا ترجمه شده است. یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های میلر «غمنامه کودک تیزهوش» با عنوان اصلی The Drama of the Gifted Child است که تا سال 1981 در صدر لیست کتاب‌های پرفروش انگلیسی‌زبان قرار داشت.

دیدگاه‌های میلر در مورد عواقب آزار کودکان توسط والدین در جامعه روانشناسی بسیار تأثیرگذار بود و اعتبار نظریه‎های روانکاوی را به طور جدی زیر سوال برد. میلر در سال 2010 در 87 سالگی درگذشت.

امید سهرابی نیک مترجم جوان کتاب «دلهره‌های کودکی» مدرک کارشناسی خود را در رشته زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران دریافت کرد و در رشته روابط بین‌الملل ادامه تحصیل داد.

او کتاب دیگری از آلیس میلر با عنوان «بدن هرگز دروغ نمی‌گوید» را نیز به فارسی ترجمه کرده است. از دیگر آثار او می‌توان به ترجمه کتاب «شاهد عینی اسطوره‌شناسی» نوشته نیل فیلیپ اشاره کرد.