کتاب «سگ ولگرد» از صادق هدایت، جز آثار مشهور اوست. داستانی که از دل فرهنگ ایرانی روییده است و آینه وضعیت جامعه آن روز نویسنده و امروز ماست. «سگ ولگرد» مجموعهای از داستانهای کوتاه است که در زمان جنگ جهانی دوم نوشته شده است.
این کتاب از هفت داستان کوتاه تشکیل شده است که سگ ولگرد اولین داستان کتاب است. داستانها به ترتیب، سگ ولگرد، دنژوان کرج، بنبست، کاتیا، تخت ابونصر، تجلی و تاریکخانه نام دارند.
سگ ولگرد داستان سگی به نام «پات» است. «پات» روزگار گذشته خوشی را همراه مادر و برادرش گذرانده و بعدها به علت نامعلومی خانوادهاش را از دست میدهد. بعد از آن صاحبش همه چیز او میشود تا اینکه روزی وی را هم در شهری دور از خانه گم میکند. این حادثه او را به آوارگی میکشاند و گشنگی و کتکخوردن از اهل محل عادت روزانه میشود. حال «پات» فقط از گذشته خود تصاویر مبهمی به یاد دارد...
سگ ولگرد داستان انسانی است که نمیداند چرا ولی محکوم به زجر کشیدن و مرگ است.
یکی از خوانندگان کتاب در گودریدز، برداشت خود از داستان اول کتاب را چنین نوشته است:
«سگ ولگرد، داستان انسان و آفرینش اوست. در ابتدا سگ در بهشت نخستیناش (صاحبان پولدار و زندگی بهشتیاش) زندگی میکند؛ اما بهخاطر رفتن به دنبال هوس خود که همان سگ ماده میباشد (و برای انسان وسوسه حوا برای نخستین گندم یا همانند اینهاست) میرود و از بهشت نخستیناش طرد میشود و از اینجا سگ میشود نماینده انسانهایی که در این دنیای خشک و برهوت زندگی میکنند اما هیچ وقت آرامش ندارند. همواره به دنبال بهشت نخستینشان میباشند اما از دید هدایت این تلاش محکوم به شکست است چون به قول سهراب سپهری: «همیشه فاصلهای هست.»
نقد سگ ولگرد طولانیتر از این حرفهاست که من به همین حد بسنده میکنم. در پایان توصیه میکنم از کنار داستانهای صادق هدایت ساده عبور نکنیم.»
در اولین داستان کتاب، سگ ولگرد، میخوانیم:
«از وقتی که در این جهنمدره افتاده بود، دو زمستان میگذشت که یک شکم سیر غذا نخورده بود، یک خواب راحت نکرده بود، شهوتش و احساساتش خفه شده بود، یکنفر پیدا نشده بود که دست نوازشی روی سر او بکشد، یکنفر توی چشمهای او نگاه نکرده بود، گرچه آدمهای اینجا ظاهراً شبیه صاحبش بودند، ولی بهنظر میآمد که احساسات و اخلاق و رفتار صاحبش با اینها زمین تا آسمان فرق داشت، مثل این بود که آدمهایی که سابق با آنها محشور بود، به دنیای او نزدیکتر بودند، دردها و احساسات او را بهتر میفهمیدند و از او بیشتر حمایت میکردند.
در میان بوهایی که به مشامش میرسید، بویی که بیش از همه او را گیج میکرد، بوی شیربرنج جلو پسربچه بود ــــ این مایع سفید که آنقدر شبیه شیر مادرش بود و یادهای بچگی را در خاطرش مجسم میکرد ــــ ناگهان یک حالت کرختی به او دست داد، به نظرش آمد وقتی که بچه بود از پستان مادرش آن مایع گرم مغذی را میمکید و زبان نرم محکم او تنش را میلیسید و پاک میکرد. بوی تندی که در آغوش مادرش و در مجاورت برادرش استشمام میکرد ـــ بوی تند و سنگین مادرش و شیر او در بینیش جان گرفت.
همین که شیرمست میشد، بدنش گرم و راحت میشد و گرمای سیالی در تمام رگ و پی او میدوید، سر سنگین از پستان مادرش جدا میشد و یک خواب عمیق که لرزههای مکیفی به طول بدنش حس میکرد، دنبال آن میآمد. چه لذتی بیش از این ممکن بود که دستهایش را بیاختیار به پستانهای ماردش فشار میداد، بدون زحمت و دوندگی شیر بیرون میآمد. تن کرکی برادرش، صدای مادرش، همهٔ اینها پر از کیف و نوازش بود. لانهٔ چوبی سابقش را بهخاطر آورد، بازیهایی که در آن باغچهٔ سبز با برادرش میکرد.»
در داستان دوم که دنژوان کرج نام دارد، میخوانیم:
«گیلاسهای خودمان را به سلامتی خانم بلند کردیم. دنژوان پا شد رفت از اتاق خودش یک گرامافون با چند صحفه آورد و شروع کرد به صحفه زدن. بعد بدون مقدمه خانم را به رقص دعوت کرد، نه یکبار نه دهبار، من ملتفت نگاههای شرربار حسن بودم که دندانقروچه میرفت و ظاهراً به روی مبارکش نمیآورد.
بعد از ناهار، تصمیم گرفتیم که برویم قدری هواخوری بکنیم. از جادهٔ چالوس، گردشکنان روانه شدیم. در راه، دنژوان آهسته به من گفت: «امشب هم میمونیم.» بعد مثل اینکه سالهاست خانم را میشناسد، با او گرم صحبت شد! از همهچیز اطلاع داشت و حکایتهای جعلی هم برای خانم نقل میکرد، بهطوری که فرصت نمیداد که ما دونفر هم اظهار حیاتی بکنیم!»
صادق هدایت از مهمترین نویسندگان دوره معاصر ماست که آثارش خوانندگان بسیاری را به خود جذب کرد. البته هدایت شخصیتی بود که به خواننده کمتر توجه داشت و بیشتر دنبال روایت خود بود، چه آنها که داستانهای او را میخوانند دوستش داشته باشند یا از آن متنفر شوند. در هر صورت عمده منتقدان و متخصصان، هدایت را یکی از آغازگران نثر معاصر فارسی دانستهاند.
کتابهای مختلفی از وی باقی مانده است که اولین آنها «فوائد گیاهخواری» است. کتابهای دیگر مانند «بوف کور»، «سه قطره خون» و «زنده به گور» از مهمترین آثار هدایت است.
اگر اولین باری است که از بوک لند خرید میکنید میتوانید کتاب سگ ولگرد را با 25درصد تخفیف تهیه کنید. برای آشنایی با شیوۀ خرید آنلاین کتاب میتوانید راهنمای خرید را مطالعه کنید.
اگر به ادبیات داستانی علاقهمندید، به صفحه خرید رمان هم سری بزنید.