«خودآموز فلسفه» کتابی مقدماتی برای شروع و شناخت کلیات و ساختار فلسفه و آموزش شیوههای رویارویی با پرسشهای اولیه و اساسی زندگی است. «خودآموز فلسفه» را مل تامسون پژوهشگر، نویسنده، منتقد و فعال سیاسی بریتانیایی به رشتهی تحریر درآورده است. انتشارات «فرهنگ نشر نو» این کتاب را با ترجمهای روان و وفادار به متن از بهروز حسنی روانهی بازار کتاب ایران کرده است.
«خودآموز فلسفه» کتابی مختصر و مفید به همراه توضیحاتی ریزبهریز، ساده و روان حول مسائل محوری فلسفه از دوران کهن تا عصر روشنگری است. این کتاب با رویکردی منحصربهفرد به تشریح مسائلی چون: «فلسفه چیست؟/ فلسفه و تفکر غربی/ رابطه بین ذهن و جسم/ علم قرن بیستم/ جهانبینی نیوتونی/ واقعیتها، ارزشها، انتخابها/ عدالت/ زیباییشناسی/ ساختارگرایی/ وجودگرایی و ...» میپردازد. تامسون با ارائهی مثالهایی ساده به استدلال هرچه دقیقتر مفاهیم فلسفی پرداخته و با ترتیبِ بیان و تقسیمبندی مطالب در فهم هرچه بهتر مطالب کمک بسیاری داشته است. اثری پرجاذبه و روایتی پرکشش که مقدمهای کارآمد بر فلسفه غرب بوده و کارکرد فلسفه و ارتباط آن با سایر علوم را مورد بررسی قرار میدهد. نویسنده با پوشش افکار تمام اندیشمندان و فیلسوفان شهیر تاریخ، همچون دکارت، راسل، هیوم و... از گذشته تا به امروز، تمامی شاخههای دشوار فلسفه را تشریح و زیر تیغ نقد برده است.
آشنایی با فلسفه و پاسخ به سؤالاتی که هریک از ما در طول زندگی با آن مواجه هستیم: از چرایی زندگی؟ تا مفهوم وطن و آزادی، نیاز به مطالعهی آثار فلسفی را بیش از پیش ضروری کرده است. «خودآموز فلسفه» با ارائهی مفاهیم کلی و مقدماتی فلسفه، استقبال قابل توجهی از مخاطبان را در سراسر جهان به همراه داشته است. بهروز حسنی در گودریدز، این کتاب را درآمدی بر آرای فیلسوفان بزرگ جهان در پاسخ به سوالات اصلی زندگی مطرح کرده است. همچنین منتقدان آمازون این کتاب را اثری ایدهآل برای فیلسوفان بالقوه معرفی کردهاند، مطالعهای عمیق، آکادمیک، لذتبخش، ساده و قابل درک برای تمامی مخاطبان.
با توضیحات کوتاهی درخصوص مفهوم آزادی اراده همراه میشویم: «آزادی اراده یکی از معقولات اصلی بحث ذهن و جسم است. اگر آنگونه که یک مادهگرا یا حتی یک پدیدهگرا معتقد است، ذهن صرفاً محصول جانبی فعالیت مغز باشد و اگر قبول کنیم که فعالیت مغز جزئی از جهان مادی است، آنگاه حداقل به لحاظ نظری کاملاً قابل پیشبینی است و نباید چیزی به نام آزادی اراده وجود داشته باشد. بدین ترتیب علت اینکه در اتخاذ تصمیمات خود احساس آزادی میکنیم آن است که قادر به درک مجموعهی منحصربهفردی از علتها که به آن تصمیم خاص منجر شده است، نیستیم .ما آلت دست سرنوشت هستیم. اگر همهی علل شناخته شوند، برای آنچه که ما بهغلط عملکرد ذهن مینامیم، هیچگونه آزادی و مسئولیتی نخواهیم داشت. روشن است که اگر اراده و اخلاق را بخشی از آنچه که از هر فرد یک انسان منحصربهفرد میسازد بدانیم، یعنی تنها بهعنوان بخشی از پدیدهی انسان در نظر بگیریم، آنگاه محال است که بتوان انسان را بهعنوان نه چیزی بیشتر از یک محصول جانبی فعالیت مغز دانست.»
در ادامه با توضیحاتی کوتاه از مفهوم فلسفه آشنا خواهیم شد: «فلسفه ابداً یکپارچه نیست و فیلسوفی وجود ندارد که کار او مقبول همگان بوده و مورد پرسش نباشد. فلسفه یک فعالیت است. از قضا فعالیتی است که بیشتر از آنکه به پرسشها پاسخ دهد، موجب طرح پرسشهای دیگر می شود. فلسفه به انسان کمک میکند که روشنتر و واضحتر فکر کرده و افکارش را دقیقتر بیازماید. بهعلاوه، بتواند با ابهام کمتری آنها را به دیگران منتقل نماید؛ که نتیجهی آن گرفتن تصمیمهای بهتر در عرصهی زندگی فردی و اجتماعی است.»
مثالهای ساده و روشن در تشریخ مفاهیمی مورد بحث در کتاب: «معروف است که در جنگ جهانی اول، در خط اول جبههخیز آلمان و بریتانیا، سربازان دو کشور در روز کریسمس از سنگرهایشان بیرون آمدند و فوتبال بازی کردند و به یکدیگر سیگار تعارف کردند. در واقع آنها برای چند ساعت از اینکه صرفاً نماینده ملتهایشان باشند، دست برداشتند و بهعنوان انسانهای منفرد عمل کردند. البته بعداً به سنگرهایشان بازگشتند و به کشتن یکدیگر ادامه دادند. مطالعهی یک متن فلسفی قدری با سایر متون و کتابها متفاوت است و حوصلهی بیشتری میطلبد و گاه برای درک بهتر مطلب لازم است جملات و واژههای کلیدی را چندباره خواند و روی برخی مفاهیم تأمل کرد. از ابوعلی سینا نقل کردهاند که پس از ۴۳ بار خواندن موفق به درک حکمت ارسطو شده است. در فرهنگ فشرده آکسفورد، فلسفه چنین تعریف شده است: جستجوی شناخت یا حکمت، بخصوص آنچه که به واقعیت نهایی هستی یا کلیترین اصول و ماهیت اشیاء و اندیشهها و شناخت و ادراک بشری از پدیدههای طبیعی و اخلاق مربوط میشود، که به ترتیب، فلسفهی طبیعی و فلسفهی اخلاق خوانده میشود.»
مل تامپسون فیلسوف، استاد دانشگاه، نویسنده، معلم، منتقد و فعال اجتماعی انگلستانی است که در سال 1946 به دنیا آمد و دکترای خود را در رشتهی فلسفه در سال 1979 دریافت کرد. او از آن زمان تا کنون به تدریس و تألیف مشغول بوده و بیشتر پژوهشها و مقالاتش نیز در خصوص فلسفه، سیاست، اخلاق و مذهب است. تامپسون کتابهای زیادی در خصوص فلسفه و اخلاق به نگارش درآورده و آثارش به زبانهای گوناگونی ترجمه شده است. از جمله آثار ترجمه شدهی این نویسنده در ایران میتوان به کتابهای «فیلسوفان بدکردار»، «علم اخلاق» و «هفت روز با فلسفه» اشاره کرد.