فضیلت خودخواهی

این کتاب در برگیرنده مجموعه مقالاتی است که نگاهی جدید به مفهوم خودخواهی و ارتباط آن با فضایل اخلاقی معرفی می‌کند. نویسنده در این کتاب به مباحثی همچون اخلاق خودخواهی، نظریه انگاشت، حقوق فردی و اخلاق برتر می‌پردازد. نویسنده این کار را با به چالش کشیدن نگرش‌های قدیمی و مورد پذیرفته شده درباره خودخواهی شروع می‌کند. نویسنده بر این باور است که خودخواهی درست و سالم نیست و مردم باید نگرشی جدید و تازه نسبت به این مفهوم داشته باشند. او از خودخواهی به‌عنوان یک فضیلت اخلاقی دفاع و دیدگاه‌هایش درباره ارزشمندی خودخواهی و تأثیر آن بر انسان‌ها را تشریح می‌کند. وی در این راه از مثال‌های تاریخی و فلسفی استفاده می‌کند تا به بیان استدلال‌های خود در مورد خودخواهی و ارتباط آن با فضایل اخلاقی بپردازد.

او به بحث در مورد انگاشت، یعنی قدرت انتخاب و تصمیم‌گیری آگاهانه انسان توجه دارد و بر اهمیت آن در تحقق خودخواهی تأکید می‌کند. همچنین، نویسنده به بررسی ابعاد اخلاقی خودخواهی در زمینه حقوق فردی و روابط اجتماعی می‌پردازد و نتیجه می‌گیرد که خودخواهی در صورت به کارگیری صحیح حتی می‌تواند به تقویت ارتباطات بین افراد و ایجاد یک جامعه عادلانه کمک کند.

نظر خوانندگان در سراسر دنیا درباره کتاب فضیلت خودخواهی چیست؟

نظرت زیر از سایت گودریدز و طاقچه آورده شده‌اند. علی نویسنده را فیلسوف بزرگی می‌شمارد و می‌نویسد: «آیین رند کسی است که به خودخواهی رسمیت بخشید. کتاب‌های رند در ده‌ها میلیون نسخه فروش رفته و براساس نظرسنجی‌ای که در آمریکا انجام شده است، کتاب او بعد از انجیل دومین کتابی بوده است که خوانندگان گفته بودند زندگی‌شان را «تغییر» داده است و همچنین به‌عنوان دومین کتاب الهام بخش معرفی شده است. رونالد ریگان خود را یکی از ستایشگران آین رند می‌خواند و به نوشته نیویورک‌تایمز، او رمان‌نویس منتخب دولت ریگان بود. همچنین جرالد فورد و بسیاری دیگر از رئیس‌های جمهور ایالات‌متحده وی را ستایش می‌کردند. افکار آین رند همچنان امروزه مهم هستند چرا که تاثیر عمیقی بر دنیای غرب و به‌ویژه آمریکا و بریتانیا گذاشته‌اند که همچنان باقی است.»

مخاطب دیگری نیز از توان استدلالی خوب نویسنده می‌گوید: «وقتی می‌خواهم کسی با استدلال من را متقاعد کند که چیزی رو بپذیرم، دقیقا منظورم همان کاری است که آین رند با مفهوم خودخواهی و دگرخواهی در مقدمه این کتاب می‌کند‌. تلنگر بزرگی در زمینه دگرخواهی خوردم. این کتاب به میزان درخورتوجهی مخاطب را متقاعد می‌کند که خودخواهی، کاری اخلاقی است و دلیلی ندارد که رفتن به دنبال خواسته‌ها و علایق غیراخلاقی باشد. وی بیان می‌کند که دگرخواهی سرچشمه همه شرهای جهان و تاریخ بوده و است. دگرخواهی  مانند هدیه‌ای است که به کسی می‌دهیم و انتظار داریم او هم به ما هدیه دهد؛ پس چرا خودمان به خودمان هدیه ندهیم؟ با مطالعه همه فصول کتاب و درک کامل متن، می‌فهمید که خانم رند چه تعریف دقیق و رندانه‌ای از آزادی دارد و چه تعریف زیبایی از معنای زندگی و انسانیت به ما می‌دهد.»

جملاتی که شاید انگیزه خواندن کتاب باشند

در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «اخلاق مبتنی بر دگرخواهی (altruism) تصویر درنده‌خویی و بی‌رحمی را برای مفهوم واژه خودخواهی خلق کرده است تا آدمی را وادار کند که در اندیشه غیرانسانی را بپذیرد:

(۱) هرگونه پرداختن به خواسته‌ها و علایق خویشتن کاری پلید است، فارغ از اینکه این خواسته‌ها و علایق چه باشد؛

(۲) کارهای ددمنشانه وا بی‌رحمانه در اصل مربوط به خواسته‌های شخصی آدمی است که دیدگاه دگرخواهی به انسان توصیه می‌کند این خواسته‌های خود را فدای خواسته‌های همسایگانش کند.

و برای آنکه نگاهی به ماهیت دگرخواهی، پیامدها و حجم سنگین تباهی‌های اخلاقی برخاسته از آن داشته باشیم باید شما را به کتاب «اطلس شوریده (Atlas shrugged) یا به عناوین هر یک از روزنامه‌های امروزی ارجاع دهم. آنچه در اینجا مدنظر ماست کاستی‌ها و ناکارآمدی‌های نظریه دگرخواهی در حوزه نظریة اخلاقی است. دو پرسش اخلاقی وجود دارد که دگرخواهی هر دوی آن‌ها را در یک بسته واحد می‌گنجاند: (۱) ارزش‌ها چیستند؟ (۲) چه کسانی باید از ارزش‌ها بهره‌مند و برخوردار گردند؟ دگرخواهی پرسش دوم را جایگزین پرسش نخست می‌کند و از ارائه تعریفی از ارزش‌های اخلاقی طفره می‌رود و با این کار در واقع آدمی را بدون هیچ‌گونه راهنمای اخلاقی به حال خود رها می‌کند. دگر خواهی می‌گوید هر کار و اقدامی که در راستای سودرسانی به دیگران انجام شود، عملی نیک است و هر کاری که در راستای منافع شخصی باشد، عملی بد است. از این رو، تنها معیاری که به یک عمل ارزش اخلاقی می‌بخشد سودرسان و بهره‌بخش بودن آن است و مادامی که هر کسی غیر از خود شخص از این عمل بهره‌مند گردد، عملی رواست؛ بنابراین بی‌اخلاقی‌های وحشتناک، بی‌عدالتی‌های مزمن، معیارهای دوگانه مضحک، کشمکش‌ها و ستیزه‌های لاینحل که بر روابط انسانی و جوامع انسانی در سراسر تاریخ سایه افکنده است همگی در زیر چتر گونه‌هایی از اخلاق مبتنی بر دگرخواهی بوده است.

ببینید که امروزه چه قضاوت‌های اخلاقی شرم‌آوری رواج دارد. صنعتگری که تولید ثروت می‌کند و تبهکاری که از بانک سرقت می‌کند، هر دو به یک اندازه فاقد اخلاق شناخته می‌شوند، زیرا هر دوی آن‌ها در پی کسب ثروت برای منافع خودخواهانه خویش‌اند. جوانی که از کارش دست می‌کشد تا از والدینش حمایت کند و هرگز از مرتبه منشی خواروبارفروشی فراتر نمی‌رود، از نظر اخلاقی برتر از جوانی دانسته می‌شود که تلاش و تکاپو می‌کند و به آرزوهای شخصی‌اش دست می‌یابد. یک حاکم خودکامه (دیکتاتور) فردی اخلاق‌مدار شناخته می‌شود زیرا ستمگری‌های وصف‌ناپذیری که مرتکب می‌شود در راستای منافع مردم است و نه منافع خودش ببینید این معیار بهره‌رسانی که برای اخلاق در نظر گرفته شده است، چه بر سر زندگی آدمی آورده است.»

درباره نویسنده کتاب فضیلت خودخواهی

آین رند یکی از نویسندگان و فیلسوفان برجسته قرن بیستم است. او در تاریخ ۲ فوریه ۱۹۰۵ در روسیه متولد شد. نام اصلی او «آلیسا زینوویفنا روزنباوم» بود، اما بعدها نام آین رند را برگزید. زندگی او پُر از تلاطم‌ها و تحولات گوناگون بود و موضوعاتی مانند فلسفه، اخلاق و سیاست در نظام فکری او، جایگاه بلندی داشت.

خانم رند بیشتر به خاطر آثارش درباره خودخواهی و شئونات فردی شناخته می‌شود. او در کتاب‌هایش به بررسی ایدئولوژی‌های خودخواهانه پرداخت و با بیان مفهومی تازه و برجسته از خودخواهی، انتقادی تند را نسبت به اندیشه‌های معمولی درباره فضایل اخلاقی مطرح کرد.

از آنجایی که آین رند به مسائل سیاسی و اجتماعی نیز علاقه زیادی داشت، در آثار خود معتقد بود که حقوق فردی و آزادی شخصی، ارزشمندترین مواردی هستند که باید تحت حمایت قرار بگیرند. او به تقویت قدرت تصمیم‌گیری آگاهانه در تحقق خودخواهی تأکید می‌کرد و از جامعه‌ای مستبد و تحت کنترل بیم داشت و از آن نگران بود. از کتاب‌های وی می‌توان به «کاپیتالیسم: آرمان ناشناخته»، «سرود» و «بیانیه مکتب رمانتیک» اشاره کرد.