کتاب «پاسخهای کوتاه به پرسشهای بزرگ» با نام اصلی «Brief Answers to the Big Questions» اثر فیزیکدان و نابغهی معاصر -استیون هاوکینگ- است. این اثر در سال 2018 به چاپ رسید و به یکی از پرفروشترین کتابهای نیویورک تایمز تبدیل شد. ترجمههای فارسی مختلفی از این کتاب روانه بازار نشر شده که یکی از بهترین ترجمههای این کتاب، ترجمه مزدا موحد است که انتشارات فرهنگ نشر نو در سال1399 آن را در دسترس علاقهمندان قرار داد.
کتاب «پاسخهای کوتاه به پرسشهای بزرگ» آخرین اثر هاوکینگ است که چند ماه بعد از مرگ او منتشر شد و بخشی از سود فروش آن به انجمن بیماریهای حرکتی نورون و بنیاد استیون هاوکینگ اهدا شد. کتاب «پاسخهای کوتاه به پرسشهای بزرگ» مجموعهای از نظریههای عمیق هاوکینگ است که از میان سخنان و دستنوشتههایش گردآوری شده است. او در این کتاب به مهمترین سوالاتی میپردازد که انسانها از دیرباز با آنها مواجه بوده و همواره به دنبال یافتن پاسخی برای آنها بودهاند. سوالاتی از قبیل اینکه «همهچیز چگونه و از کجا شروع شد؟»، «آیا حیات دیگری هم در کیهان وجود دارد؟»، «آیا سفر در زمان امکانپذیر است؟»، «آیا هوش مصنوعی بر ما غلبه خواهد کرد؟» و... . او در این کتاب ده پرسش اساسی را در ده فصل جداگانه مطرح میکند. سپس، نظریههای خود را بهاختصار راجعبه هر کدام شرح میدهد. یکی از مزیتهای این کتاب، زبان قابل درک و روان آن است. در واقع این اثر علاوه بر حفظ جنبهی علمی خود، برای مردمی که دانش تخصصی فیزیک ندارند نیز قابلفهم است و میتوانند از خواندن آن لذت ببرند.
یکی از کاربران سایت گودریدز نظر خود را اینطور بیان کرده است: «یک کتاب فوقالعاده که توسط یک مرد بینظیر نوشته شده است. من نام استیون هاوکینگ را شنیده بودم اما هرگز هیچکدام از نظریههای او را نخوانده بودم. زیرا فکر میکردم نظریههای کسی که از باهوشترین انسانهای دو نسل اخیر محسوب میشود، بیشازحد پیچیده و فراتر از درک من خواهد بود. اما بعد از خواندن این کتاب متوجه شدم هاوکینگ نهتنها یک دانشمند بزرگ، بلکه یک معلم باورنکردنی نیز بوده است. سبک نوشتن او به افراد علاقهمند به علم این اجازه را میدهد تا نظریههایش را متوجه شوند. قدرت انتقال دانش و بیان آن به زبانی عمومی و قابل فهم برای هر دانشمندی ضروری است و هاوکینگ از این مهارت برخوردار بود. این کتاب شما را با آخرین نظرات هاوکینگ پیش از مرگش آشنا میکند. خواندن این کتاب به من بینش عمیقی بخشید و خواندن آن را به همه توصیه میکنم».
مخاطبی دیگر در سایت آمازون این نظر را برای کتاب نوشته است: «هاوکینگ در این کتاب به بررسی سوالات مهم دربارهی جهان میپردازد. کتاب توسط دختر هاوکینگ، لوسی، گردآوری شده و شامل گلچینی از مهمترین تئوریهای پدرش است. این کتاب شما را به فکر کردن وا میدارد. همچنین باعث میشود بیش از پیش یکی از بزرگترین دانشمندان نسل خود را ستایش کنید».
همچنین روزنامه والاستریت درباره کتاب مینویسد: «این کتاب با صراحت و شفافیت به آینده علم و بشریت مینگرد».
در بخشی از کتاب میخوانیم: «سیاهچالهای را در نظر بگیرید که در فضا شناور است. یک سیاهچالهی معمولی ستارهای بسیار پرجرم است که درون خودش رُمبش کرده. سیاهچاله به حدی چگال است که حتی نور قادر به فرار از گرانش آن نیست و به همین دلیل است که یک سیاهچاله یک تاریکی تقریباً کامل است و کشش گرانشی آن بسیار قدرتمند است. سیاهچاله نه تنها نور بلکه زمان را نیز درهم تنیده و منحرف میکند. در خلال آن که یک ساعت به یک سیاهچاله نزدیک و نزدیکتر میشود، کندتر و کندتر کار میکند. خودِ زمان شروع به کند شدن میکند. اکنون ساعتی را در نظر بگیرید که وارد یک سیاهچاله میشود و البته با این فرض که میتواند در برابر نیروهای گرانشی عظیمی مقاومت و پایداری کند؛ چنین ساعتی در واقع متوقف خواهد شد. توقف آن به دلیل خرد شدنش نیست، بلکه به این دلیل است که درون یک سیاهچاله خود زمان وجود ندارد. این دقیقاً همان چیزی است که در سرآغاز جهانهستی اتفاق افتاده است».
هاوکینگ در بخشی دیگر مینویسد: «آنچه را که معمولاً بهعنوان «حیات» تصور میکنیم، بر مبنای زنجیرهای از اتمهای کربن و چند عنصر دیگر مثل نیتروژن یا فسفر است. میتوان این حدس را زد که چیزهای دیگری هم با ساختار شیمیایی متفاوت همانند سیلیکون حیات دارند، اما بهنظر کربن بهعلت غنای شیمیاییاش، مناسبترین گزینه است. اتمهای کربن با خاصیتهایی که دارند، مقدار مشخصی از ثابتهای فیزیکی را میطلبند؛ همچون مقدار کرومودینامیک کوانتومی، بار الکتریکی و حتی ابعاد فضا – زمان». او در بخشی از فصل «همهچیز از کجا آغاز شد؟» درباره مبداء جهان میگوید: «همگان از اینکه جهان هستی آغازی داشته خرسند نبودند. برای مثال، ارسطو از مشهورترین فلاسفه یونان بر این باور بود که جهان هستی از ازل بوده است. آنچه ازلی باشد کاملتر از چیزی است که آفریده شده باشد. بهقول ارسطو، دلیل اینکه ما شاهد پیشرفت تمدن هستیم این است که سیل یا دیگر بلایای طبیعی، مدام تمدن را به آغاز آن کشاندهاند. انگیزهی باور به جهان ازلی از این بابت بود که دست الهی از آفرینش و راهاندازی جهان هستی کوتاه شود. عدهای هم که اعتقاد داشتند جهان هستی آغازی داشته است، آن را مدرکی دال بر اثبات وجود خدا بهعنوان علت غایی یا حرکتدهندهی اصلی جهان هستی میپنداشتند».
استیون هاوکینگ، فیزیکدان نظری و کیهانشناس معروف، در هشت ژانویه ۱۹۴۲ در شهر آکسفورد انگلستان متولد شد و بیش از چهل سال در این زمینه به فعالیت علمی پرداخت. هاوکینگ اولین کسی بود که با نوشتن کتابهایی با نثر روان، مسائل مهم علمی را برای عموم مردم قابل فهم کرد. کتابهای «تاریخچه مختصر زمان»، «دریچهای بهسوی کیهان» و «طرح بزرگ» از دیگر آثار محبوب و پرمخاطب این دانشمند بزرگ هستند.