کتاب خانه ادریسیها اثر غزاله علیزاده، یک رمان معاصر فارسی بوده که درونمایهی فرهنگی و سیاسی دارد و با محوریت زنان نوشته شده است. علیزاده در این کتاب به بازگویی داستان عمارتی اشرافی در شهر عشقآباد میپردازد. این عمارت که متعلق به خانواده ادریسی بوده، قرار است بهزودی توسط آتشکاران حکومت مرکزی از این خانواده بازستانده شود. کتاب خانه ادریسیها شخصیتهای بسیاری دارد که از میان آنها میتوان به زلیخا، لقا و وهاب که خانواده ادریسی را تشیکل میدهند و همینطور خدمتکار آنها یعنی آقای یاور، اشاره کرد.
داستان کتاب در مورد برخورد خانواده ادریسی با ماموران دولتی است و در این میان پیشینه و سرنوشت هر یک از شخصیتها بازگو میشود. رمان خانه ادریسیها داستانهایی از عشق، وطنپرستی، سرکوب زنان، تبعیض جنسیتی، تضاد طبقاتی و سایر مسائل اجتماعی و سیاسی دارد. کتاب خانه ادریسیها از برجستهترین رمانهای فارسی پس از انقلاب اسلامی در زمینه نهضت زنان بوده که موفق شده است جایزه ادبی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را هم دریافت کند.
«فضاسازی کتاب جادویی و بسیار جذاب است. نویسنده کتاب شخصیتهایی بسیار باورپذیر و گیرا خلق کرده است که با آنها احساس همذاتپنداری عمیقی خواهید کرد. از نظر من گویی غزاله علیزاده بخشی از وجودش را در هر یک شخصیتهای زن کتاب به نمایش گذاشته است. لازم به ذکر است که در این رمان، از الگوها، نمادها و اسطورههای زیادی هم استفاده شده است که باید در پی کشف معنای آنها باشید. همچنین درونمایه سیاسی آن میتواند تلنگری به ذهن شما باشد. علیزاده قلمی خاص دارد، گاه بسیار احساسی مینویسد، گاهی مرز خیال و واقعیت را در هم میشکند و گاهی هم با تصویرسازیهای زنده و توصیفات عالی خود مخاطب را به وجد میآورد. برای من حیرتانگیز است که مطالب چنین کتابی توسط یک نویسنده معاصر ایرانی نوشته شده باشد. آرزو میکردم که ای کاش این رمان را قدر میدانستند و از زنان پیشرو در عرصه ادبیات حمایت بیشتری میکردند. به هر حال خانه ادریسیها کتابی است که تکتک کلمات و جملات آن با دقت و وسواس کنار یکدیگر قرار گرفتهاند و این خود حکایت از کیفیت بالای محتوای آن دارد. من مطالعه این کتاب را به همه فارسی زبانان به خصوص زنان ایرانی توصیه میکنم.» این بخشی از نظر محمدجواد فرجالهی در مورد کتاب «خانه ادریسیها» بود.
در کتاب خانه ادریسیها میتوانید جملات عاشقانه بسیاری را پیدا کنید؛ مثلا به این بخشهای کتاب توجه کنید: «پیشترها اگر میگفتند مجذوب زنی خواهم شد، از ته دل میخندیدم؛ هیچ موجودی را بیرون از خودم نمیدیدم، تا تو ذرهذره آمدی به درونم؛ با هر نبض من میتپی. انگار بزرگت کردهام» و «بگو از کجا میآیی؟ چرا به هیچکس شبیه نیستی؟ چرا به همه شبیهی؟ تو را همهجا میبینم: در قطرههای باران، بین غنچههای گل سرخ، سیبی که از شاخه میافتد، انگار در منی.»
غزاله علیزاده همچنین در مورد مبارزات سیاسی نیز نوشته است. به این قسمتهای کتاب توجه کنید: «دل و جراتش را دارید؟ من پیرم ولی نه اینقدر که روی وعدههای پا در هوا جان دیگران را فدا کنم. شما نک و نال میکنید، چون که مایوسید، اما وقتی کار بالا بگیرد بیش از همه به زندگی چسبیدهاید. روشنفکرهای سرخورده، هرگز قابل اعتماد نیستند، ضعف نفس دارند، شیفتهی شهرت و افتخارند و خود را مرکز هستی میدانند» و «تب تندشان زود عرق میکند، وسط ازدحام و هیاهو یقه جر میدهند و حتی میمیرند ولی به زندگی و مرگ وفادار نیستند، با شعار به شور میآیند، به نیروی هذیان جلو میروند، خصایص فردی ندارند و در زندگی عادی ستمگراند و ضعیف.»
از سایر جملات معروف کتاب میتوان به این جملات زیبا اشاره کرد: «خدایا مبادا انسان حاکم شود» و «تغییر جهان با قواعد نیست، استثنا {است که} جهش ایجاد میکند.»
غزاله علیزاده، نویسنده ایرانی، متولد سال 1327 شمسی در شهر مشهد است. او که فارغالتحصیل رشته علوم سیاسی از دانشگاه تهران بود، برای مدتی به تحصیل فلسفه اشراق در دانشگاه سوربن فرانسه مشغول شد. او اولین آثار ادبی خود را در سالهای 1340 تا 1350 شمسی نوشت که شامل داستانهای کوتاه «شجره طیبه»، «پاندارا» و «با انار و با ترنج از شاخ سیب» میشود. علیزاده در سال 1356 شمسی، مجموع این داستانهای کوتاه را در کتابی تحت عنوان «سفر ناگذشتنی» جمعآوری کرد و به چاپ رساند. او همچنین ارتباط نزدیکی با سایر نویسندگان و شعرای همعصر خود از جمله سید مرتضی آوینی و سیمین دانشور داشت.
غزاله علیزاده در طول حیات خود آنگونه که باید، مورد تقدیر واقع نشد اما پس از مرگ وی دو جایزه ادبی به او تعلق گرفت که عبارتاند از: جایزه «قلم طلایی» از طرف مجله ادبی «گردون» بابت نوشتن داستان کوتاه «جزیره» و جایزه «بیست سال داستاننویسی» از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به خاطر تالیف رمان دوجلدی خانه ادریسیها. از سایر آثار غزاله علیزاده میتوان به «دو منظره»، «شبهای تهران»، «ملک آسیاب»، «تالارها» و «چهارراه» اشاره کرد.
برای مشاهده موارد مرتبط میتوانید به دستهبندی خرید رمان مراجعه کنید.