تفکر انتقادی مجموعهای از مهارتهای شناختی است که افراد را قادر میسازد تا پیچیدگیهای اطلاعات، ایدهها و استدلالها را به شیوهای منطقی بررسی کنند. کتاب «ذهن فریبکار شما» ابتدا با شناخت چالههای مسیر، تفکر انتقادی را به شما یاد میدهد. «ذهن فریبکار شما» نوشته پروفسور استیون نوولا است.
در دنیایی که مملو از دیدگاههای متنوع و جریان مداوم اطلاعات است، توانایی تفکر انتقادی بیش از هر زمان دیگری حیاتی است. برخلاف پذیرش یا رد انفعالی ایدهها، تفکر انتقادی شامل تجزیه و تحلیل، ارزیابی و ترکیب اطلاعات به طور فعال و منظم برای ایجاد نتیجهگیریهای مستدل است.
در هسته خود، تفکر انتقادی دربارهٔ کاوشی عمیقتر از سطح رویی یک موضوع، پرسیدن سؤالات مناسب و کشف مفروضهای اساسی مسائل است که درک ما را شکل میدهد. تفکر انتقادی چیزی فراتر از به خاطر سپردن حقایق است. این تفکر به درگیری با ظرایف منطق، شواهد و استدلال نیاز دارد. متفکران انتقادی صرفاً مصرفکنندگان اطلاعات نیستند. آنها شرکتکنندگان فعالی در ساخت دانش هستند و دائماً درک خود را از طریق یک فرآیند تحقیق و بررسی فکری، اصلاح میکنند.
این مجموعه مهارتها در جنبههای مختلف زندگی، از فعالیتهای تحصیلی و تلاشهای حرفهای گرفته تا تصمیمگیریهای روزمره، ضروری است. همانطور که ما سفری را به قلمرو تفکر انتقادی آغاز میکنیم، یک قدرت دگرگونکننده را مییابیم که ما را قادر میسازد تا با چشمانی تیزبینانه با موضوعات برخورد و مشکلات را خلاقانه حل و به طور معناداری در جهت گفتمان آگاهانه و سازنده حرکت کنیم.
مائده از جمله کسانی است که به تفکر انتقادی علاقهمند میباشد. او در بخشی از نظرش در گودریز نوشته است:
«این کتاب سیستم فکر کردن من را برای همیشه تغییر داد و الان یک سال بعد از گوش دادن به این دوره این مطلب را مینویسم پس میدانم که این تغییر موقتی نبود. معنی جملههای «با گوش خودم شنیدم»، «با چشمهای خودم دیدم» و «یادم میآید» برایم عوض شد و حالا بیشتر در موردشان فکر میکنم.»
علی کریمنژاد نیز با توضیح بخشهایی از کتاب از زبان خود در بخشی از دیدگاه خود مینویسد:
«مغز ما یاد گرفته است تا به کمک الگوسازی، مصرف انرژی خودش را حداقل کند و به جای پردازش حجم زیاد دادهها، بخش بسیار کوچکی در مغز ما به وجود اومده که الگوهای ساخته شده رو صحتسنجی میکند. این قسمت با قوه تعقل ما در ارتباط است. یعنی ذهن ما الگو را میسازد. بعد برای اعتبارسنجی میفرستد تا شما پردازشی روی آن انجام دهید. اگر درست بود، به بایگانی منتقل میشود، اگر نه به سطل آشغال میرود! بیمارانی که دچار اسکیزوفرنی میشوند، در واقع آن قسمت مربوط به صحتسنجی الگوها در مغزشان آسیب میبیند. اینکه چقدر مغزتان در ارزیابی الگوهای ساخته شده سختگیر باشد و وسواس و دقت داشته باشد، نیازمند تربیت مغز است.
گفتنیها خیلی زیاد است. سخن کوتاه کنم، این دوره به شما در مورد عیبهای حافظه انسان، تفاوت علم و شبهعلم و تفکر انتقادی هم توضیحات بسیار فوقالعادهای داده است که خصوصا در مملکت ما خیلی کارآمد است. خلاصه که آب دستتان بود زمین بگذارید!»
در بخشی از کتاب دربارهٔ تلهٔ نظریههای توطئهٔ بزرگ میخوانیم:
«به نظر میرسد ما تمایلی ذاتی به تفکر توطئه داریم؛ هر چند این تمایل در بعضی قویتر و در بعضی دیگر ضعیفتر است. با این حال نباید تصور کرد که تفکر توطئه منحصر به معدودی از آدمهای دیوانه است. باید توجه داشت که هشیار بودن و جستوجو برای توطئههای واقعی اهمیت زیادی دارد و همین مسئله تا حدی باعث میشود تفکر توطئه در میان مردم باقی بماند. با بررسی نظریهای افراطی توطئه، سعی میکنیم الگوها و تلههای شناختی را شناسایی کنیم؛ الگوها و تلههایی که همهی ما، هر چند به نسبت کمتری، به دام آنها میافتیم. از طرفی آشنایی با نظریههای بزرگ توطئه به ما کمک میکند تا خطاهای ظریفتر خودمان در استدلالهای روزمره را شناسایی کنیم.»
و در ادامه همین مطلب، کتاب تحت عنوان تفکر توطئه به مواردی اشاره میکند:
در گفتار بیستودوم یعنی علم، رسانه و دموکراسی میخوانیم:
«ما در جهانی زندگی میکنیم که علم هر روز بیشتر از دیروز بر آن سیطره مییابد؛ با این حال بیشتر مردم فاقد مهارتهای اولیهی تفکر نقاد و دانش علمی لازم برای پرداختن به مسائل علمی هستند. شهروندان، در یک جامعهی آزاد، هم باید مسئول باشند و نه تنها اطلاعات کافی، که دانش و مهارت لازم برای ارزیابی مسائل مهم روزمره را هم داشته باشند. در این بخش به نقاط ضعف و قوت گزارشهای خبری ـــ به ویژه در زمینهی مباحث علمی و همچنین مسائل بحثبرانگیز ـــ و برهمکنش علم و سیاست و مسائل اجتماعی میپردازیم.»
و نویسنده با تیتر «یافتن اطلاعات قابلاعتماد» ادامه میدهد:
پروفسور استیون نوولا، نورولوژیست و استاد دانشکدهٔ پزشکی ییل، در زمینههای مختلف آموزش پزشکی فعالیت میکند: درمان بیماران، آموزشهای عممومی، تدریس برای دانشجویان و نیز آموزشهای تکمیلی برای متخصصان حرفهی پزشکی. او همچنین در تحقیقات بالینی در زمینهٔ تخصصی خود فعال بوده و نوشتههای متعددی دربارهی بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک، میاستنی گراو و نوروپاتی به چاپ رسانده است.
پروفسور نوولا مدرک دکترای خود را از دانشگاه جرجتاون اخذ کرد و برای تکمیل دورهٔ رزیدنتی خود در زمینهٔ مغز و اعصاب به دانشکدهٔ پزشکی ییل رفت. وی همچنین دارای بورد تخصصی در زمینهٔ اختلالهای عصبی عضلانی است که بخش مهمی از فعالیتهای وی را شامل میشود، اما بیشتر به سردردها و بیماریهای اعصاب و عضلات میپردازد.
دکتر نوولا، رئیس و یکی از مؤسسان انجمن شکاندیشی نیوانگلند است که یک موسسهٔ آموزشی غیرانتفاعی با هدف ارتقای درک عمومی از علم است. او همچنین مجری و تهیهکنندهٔ برنامهٔ محبوب و هفتگی «راهنمای جهان برای شکاکان» است. این برنامهٔ تلویزیونی علمی تاکنون برندهٔ جوایزی همچون جایزهٔ پادکست منتخب مردم در سال ۲۰۰۹ در زمینهٔ آموزش و در سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ در زمینهٔ علم شده است و به بررسی آخرین اکتشافهای علمی، بازنمود علم در رسانههای پرمخاطب، درک عمومی از علم و گرایشهای مختلف نسبت به علم، فلسفهٔ علم و تفکر نقاد میپردازد. دکتر نوولا همچنین برنامهٔ «افسانههای پزشکی، دروغها و شبهحقیقتها: آنچه فکر میکنیم میدانیم ممکن است به ما صدمه بزند» را با همکاری مجموعهٔ «دورههای بزرگ» ضبط کرده است.
اگر اولین باری است که از بوک لند خرید میکنید میتوانید کتاب ذهن فریبکار شما را با 25درصد تخفیف تهیه کنید. برای آشنایی با شیوۀ خرید آنلاین کتاب میتوانید راهنمای خرید را مطالعه کنید.
اگر به کتابهای روانشناسی علاقهمندید، به صفحه خرید کتب روانشناسی هم سری بزنید.