کتاب ارتباط بدون خشونت با عنوان فرعی «زبان زندگی»، ترجمهای است از کتابی با عنوان اصلی Nonviolent communication، نوشته مارشال روزنبرگ (روانشناس آمریکایی). این کتاب را در ایران کامران رحیمیان به فارسی برگردانده است. نسخه فارسی کتاب ارتباط بدون خشونت توسط انتشارات اختران و آمه به چاپ رسیده و بارها تجدید چاپ شده است.
ارتباط بدون خشونت نه آنقدر علمی و پیچیده است که مخاطب عام نداشته باشد، و نه آنقدر عامیانه و نصیحتگونه است که مخاطب را خسته و دلزده کند. روزنبرگ در نگارش این کتاب توانسته تعادل بین ادبیات علمی و عملی را به خوبی رعایت کند. او در عین حفظ سادگی بیان، مهمترین مفاهیم علمی روانشناسی ارتباطات را به شکلی دقیق و کاربردی برای مخاطب شرح داده است.
ارتباط بدون خشونت یک روش تعاملی است که فرایند حل صلحآمیز اختلافات را تسهیل میکند. این روش با تمرکز بر ارزشهای مشترک انسانی، به افراد کمک میکند تا با استفاده از زبان درست، قادر به برقراری ارتباط سالم با دیگران باشند. در این کتاب به عرصههای متفاوت کاربرد این الگو در زندگی توجه شده و همچنین الگوهای مخرب رفتار انسانی نیز بررسی شده است.
جک کنفیلد نویسنده و سخنران آمریکایی کتاب ارتباط بدون خشونت را اینگونه ستایش کرده است: «معتقدم که اصول و تکنیکهای این کتاب، میتواند به معنای واقعی کلمه دنیا را تغییر دهد؛ اما مهمتر آن که آنها میتوانند کیفیت زندگی شما را با همسرتان، کودکانتان، همسایگانتان، همکارانتان و هر کس دیگر که شما با او ارتباط دارید، تغییر دهند. من نمیتوانم این کتاب را آنچنان که شایسته است، توصیه کنم.»
منصوره مشیریان مدرس توسعه فردی در وبسایت خود نوشته است: «بیشتر ما مشتاق مهارتهایی هستیم که کیفیت روابطمان را تقویت کند، روابطی که بتوانیم عزتنفسمان را جرأتمندانه در آنها زندگی کنیم. رابطه باکیفیتی که حس ما را از توانمندیها فردیمان عمق ببخشد و دیگری را از ارتباط با ما خشنود سازد. اما متاسفانه بیشتر ما از بدو تولد برای رقابت، قضاوت، درخواست آمرانه و تشخیص آموزش دیدهایم. ما یاد گرفتهایم که با چهچیز درست و غلط است فکر کرده و با یکدیگر ارتباط برقرار کنیم. کتاب ارتباط بدون خشونت به ما کمک میکند به عمق برویم و ببینیم که چه چیزی درون ما زنده است. کشف کنیم چگونه همه اعمال ما مبتنی بر نیازهای انسانی است که در پی برآورده شدن آنها هستیم. در این فرایند با ادبیات احساس و نیاز آشنا میشویم. شناخت احساس و نیاز، کمک میکند آنچه را در هر لحظه در درون ما میگذرد، به وضوح ابراز کنیم. وقتی نیازهایمان را درک و اعلام میکنیم، پایه مشترکی برای روابط رضایتبخش تولید میکنیم.»
روزنبرگ در مقدمه کتاب هدف خود را از نگارش آن، پاسخ دادن به دو پرسش اساسی عنوان کرده است: «من معتقدم محبت به دیگران و پذیرفتن محبت دیگران، جزء سرشت ما است و همواره این دو سوال ذهن مرا به خود مشغول کردهاند که چه عواملی ما را از ذات با محبتمان جدا میکند و به سوی رفتارهای خشونتآمیز و جابرانه سوق میدهد؟ و برعکس، چه چیزهایی به برخی از افراد چنان قدرتی میدهد که حتی تحت سختترین شرایط، باز هم با ذات بامحبتشان مرتبط باشند؟»
او در ادامه میگوید که راز برقراری یک ارتباط موثر، توسعه مهارتهای گفتوگو است: «وقتی عوامل موثر بر توانایی بامحبت ماندن را مطالعه میکردم، به نقش حیاتی زبان و شیوههای بهکارگیری کلمات و جملات پی بردم. از همان زمان، شیوه جدیدی برای ارتباط گفتاری-شنیداری یافتم که ما را به سمت نثار از صمیم قلب هدایت میکند. یعنی ما را با خودمان و دیگران چنان مرتبط میسازد که راه شکوفایی محبت طبیعی فراهم میشود. من این روش را ارتباط بدون خشونت نامیدهام. بهکارگیری اصطلاح بدون خشونت همچنان که گاندی از آن استفاده کرد، به معنی حالت طبیعی محبتی است که پس از محو خشونت از قلب، در ما پدید میآید. خیلیوقتها ممکن است ما لحن خود را خشن ندانیم، درحالیکه اغلب کلمات و جملاتی که بهکار میبریم، چه نسبت به خودمان و چه دیگران تلخ و گزنده است.»
با مطالعه این کتاب درمییابیم که بسیاری از مشکلات، نتیجه ناتوانی ما در بیان مسائل هستند: «در یک کارگاه آموزشی، خانمی میگفت از پرکاری همسرش خسته شده و تقاضایش نتیجه عکس داده است. او ادامه داد: من از همسرم خواستم وقت فراوانی صرف کارش نکند و او سه هفته بعد اعلام کرد در مسابقه گلف ثبت نام کرده است. این خانم در فهماندن آنچه نمیخواهد، یعنی صرف وقت زیاد همسر برای کارش، موفق بود؛ اما در تقاضای آنچه که میخواست، ناموفق شد. سپس دریافت که تقاضایش را با بیانی دیگر ابراز کند. او با خود اندیشید و گفت: ای کاش به او گفته بودم من دوست دارم دستکم یک بعدازظهر را در خانه با من و بچهها باشی. طرح تقاضا با زبان عمل مثبت و آشکار، روشن میسازد که ما واقعاً چه میخواهیم. زبان گنگ، به ابهام درونی می انجامد.»
او در بخش دیگری از کتاب بر این موضوع تاکید میکند که برای برقراری یک مکالمه صلحآمیز، لازم است توجه خود را به پیام معطوف سازیم، نه گوینده کلام: «وقتى یاد بگیریم که چگونه توجه خود را به احساسات و نیازهاى مطرح شده در پیامهاى دیگرى (و نه روى خود شخص) معطوف کنیم، دست از سرزنش، حمله، دشنام و قضاوت کردن برمىداریم. مفهوم واقعى پیامهاى کسى را که تا قبل از این به دیده محکوم و مقصر مىنگریستیم، درمىیابیم و مىفهمیم که او نیازهاى ارضاءنشده خود را بیان مىکند و درخواست درک متقابل و در صورت امکان کمک از دیگران دارد.»
مارشال روزنبرگ روانشناس، میانجیگر و نویسنده آمریکایی، در سال 1934 متولد شد. او در جامعه روانشناسی برای پایهگذاری فرایند ارتباطات غیرخشونتآمیز و سازمان غیرانتفاعی «مرکز ارتباط غیرخشونتآمیز» شناخته میشود. از جمله اقدامات موثر روزنبرگ میتوان به برگزاری برنامههای صلح در مناطق جنگی از جمله رواندا، بروندی، مالزی، اندونزی، سریلانکا، سرزمینهای خاورمیانه، جمهوری صربستان، کروات و ایرلند اشاره کرد.
برای مشاهده موارد مرتبط به دستهبندی خرید کتاب روانشناسی مراجعه کنید.