بوطیقای فضا

 این کتاب، تأملاتی است درباره فضا و مکان و نقش آن‌ها در زندگی انسان. بوطیقا به معنای «علم مکان» است و در این کتاب، آقای باشلار به بررسی تجربه‌ها و احساسات انسان در قبال فضاهای مختلف می‌پردازد. او از طریق شعر، نقد ادبی و فلسفه، فضا را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کند و مفهوم خانه، گنبد، روستا و فضاهای دیگر را مورد تحلیل قرار می‌دهد و از این دریچه نگاه تازه‌ای به این مفاهیم دارد.

نظر خوانندگان در سراسر دنیا درباره کتاب بوطیقای فضا چیست؟

نظرات زیر از سایت گودریدز، فیدیبو و طاقچه آورده شده‌اند. کاربری که تجربه خواندن دیگر آثار این نویسنده را دارد، نوشته است: «کتاب فوق‌العاده چالش‌برانگیزی است و به زوایای از تخیل اشاره می‌کند که ظریف‌ترین‌ها و دست‌نیافتنی‌ها هستند. خواندن این کتاب یک تجربه استثنایی است و آن را به دیگران توصیه می‌کنم.»

آرمان اقبالی از پیش‌نیازهای برای درک بهتر این کتاب می‌نویسد: «در حال مطالعه کتاب هستم. خواندن کتاب کمی پیش‌نیاز فهم فلسفه، هنر و روان‌شناسی دارد؛ ولی می‌شود گفت خود کتاب یک اثر هنری است که انسان را به وجد می‌آورد. ترجمه‌ی کتاب هم ترجمه مناسبی است ولی مترجم برای معنی کردن واژه‌های تخصصی‌تر باید به کتاب‌های دانشگاهی رجوع می‌کرد تا کلمات برای مخاطب آشنا باشند. بسیاری اوقات می‌توانست واژه‌ی اصلی را پانویس کند تا بدانیم به جای کدام کلمه در زبان اصلی، این کلمه جدید جانشین شده است.»

خواننده‌ای نیز با توصیف زیبای خود، ما را نیز به خواندن کتاب وسوسه می‌کند! و می‌نویسد: «هرگز کتابی نخوانده بودم که بتواند تا این حد لذت‌های درونی‌ام را که بی‌هیچ نشانه‌ی بیرونی، روح‌ام را آرام می‌کنند، توضیح دهد و وصف کند. احساس می‌کنم تمام نقاط روح‌ام از طریق متن باشلار درک شده و چیزی را خوانده‌ام که همواره درونم اتفاق می‌افتاد؛ اما نمی‌توانسته‌ام با این جزئیات در جریان کل آن فرایند قرار بگیرم. البته که هدف باشلار فقط شرح فرایند خیال‌پردازانه‌ای نیست که بر تن خانه می‌نشیند. او با بررسی پدیدارشناسانه‌ی تخیل در شعر شاعران و ارتباطش با نقاط مختلف خانه، می‌خواهد فضایی که در آن زندگی می‌کنیم را در مقابل‌مان واکاوی کند. دلم نمی‌خواست کتاب را تمام کنم. می‌خواستم این فضای همیشه آشنایی که باشلار به آن دعوتم کرده را تا ابد کِش بدهم و چقدر شاعرانگی این فیلسوف مبهوتم کرد.»

جملاتی که شاید انگیزه خواندن کتاب باشند

در بخشی از کتاب درباره ارتباط فیلسوف با شعر و خیال می‌خوانیم: «فیلسوفی که تمامیت تفکر خویش را از موضوعات اساسی فلسفه‌ی علم می‌گیرد، تا حدّ امکان در شاهراه خردگرایی فعال و درحال توسعه‌ی علم امروز قدم برمی‌دارد. اگر او طالب آن است که مسائل مطرح در تخیل شاعرانه را بررسی کند، باید دانش خود را از یاد ببرد و از عادات تحقیق فلسفی خود جدا شود زیرا در این مبحث گذشته‌ی فرهنگی اهمیت ندارد و تلاش پیوسته و طولانی در چینش و تنظیم اندیشه‌ها بی‌تاثیر است. فرد باید خیال را همان لحظه‌ای که پدید می‌آید، پذیرا شود. اگر شعر دارای فلسفه باشد، به‌صورت‌های مختلف با خیال پیوند خورده و بارها و بارها در شعر با معنایی تازه جلوه می‌کند و از این رو با جذبه‌ی تازگی خیال کامل می‌شود.»

در جایی دیگر از کتاب، نویسنده درباره موضوع خیالِ شاعر می‌نویسد و در پایان موضوع را به علم روان مرتبط می‌کند: «شاعرْ پیشینه‌ی خیالش را با من در میان نمی‌نهد، با این وجود، خیالش آنا در من ریشه می‌دواند، حقیقت در میان نهادن خیال منحصربه فردْ معنی هستی شناسانه‌ی والایی دارد. باید به کمک تاثیرات سریع، مجزا و یکهْ به مسئله‌ی اشتراک باز گردیم. خیالاتْ هر چند ساخته‌ی هیجان نباشند ما را به هیجان وامی‌دارند. بی‌تردید در تمام تحقیقات‌مانْ روان‌شناسی را مد نظر داریم، دانشی که معرف شخصیت شاعرانه است و بدین ترتیب مقیاسی برای سنجش جدال می‌یابیم، سخت‌ترین جدالی که شاعر در تمام زندگی با آن درگیر است.»

درباره نویسنده کتاب بوطیقای فضا

گاستون باشلار (Gaston Bachelard)، فیلسوف و نویسنده فرانسوی است که در 1884 در بار سور اوبا در فرانسه متولد شد. او در زمینه‌های مختلفی از جمله فلسفه، شعر، نقد ادبی و روان‌شناسی فعالیت داشت. باشلار در دانشگاه‌های مختلفی از جمله دانشگاه سوربن تحصیل کرد و در سال 1927 دکترای خود را در زمینه فلسفه دریافت کرد.

ایده‌های باشلار درباره فضا و مکان به عنوان نمادهای عمیق و متافیزیکی در زندگی انسان تأثیرگذار بوده و همچنین بر روی روان‌شناسی و ادبیات تأثیر فراوانی داشته است. از دیگر کتاب‌های باشلار، «خاک و رویاپردازی‌های آرمیدن»، «شعله شمع» و «آب و رویاها» اشاره کرد.

گاستون باشلار در سال 1962 در پاریس درگذشت. آثار او همچنان در زمینه‌های مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرند و از تأثیرگذاری بسیاری در زمینه‌های مختلف بهره‌مند هستند.