جنگ (جستاری درباره پدیده کهن )
چرا می‌جنگیم؟ چه عواملی جنگ را به وجود می‌آورند؟ آیا امیدی هست که جنگ از تعاملات انسانی حذف شود؟ در طی این تعارضات که ما آن‌ها را با نام جنگ می‌شناسیم چه نوع رفتارها و ملاحظات اخلاقی پذیرفتنی است؟ تاریخ چه درس‌هایی دربارۀ تاثیرات جنگ‌ها بر افراد و جوامع برای ارائه دارد؟ آنتونی کلیفورد گریلینگ، فیلسوف، نویسنده و استاد دانشگاه بریتانیایی، در کتاب حاضر با عنوان «جنگ؛ جستاری دربارۀ پدیدۀ کهن» پاسخ سوالاتی از این دست را بررسی می‌کند و با اینکه باور دارد جنگ امری شرارت بار و ذاتا بد است، اما آگاهی از جوانب آن را در کاهش خسارات موثر می‌داند و معتقد است برای ریشه‌کنی جنگ، به نوعی دوستی جهانی نیاز داریم. «جنگ؛ جستاری دربارۀ پدیدۀ کهن» عنوان کتابی است نوشتۀ آنتونی کلیفورد گریلینگ که برای اولین بار در سال 2017 منتشر شد و در ایران انتشارات خوب آن را با ترجمۀ امیرحسین رزاق در سال 1400 به چاپ رسانده است.
در این کتاب تاریخچه جنگ از عهد باستان تا بزرگ‌ترین جنگ‌های قرن بیست‌و‌یکم بررسی شده است. در این مبحث اسکلت‌ها و جنگ‌افزارهای هزاران‌ساله‌ای بررسی میشوند که خاستگاه‌های جنگ در گذشته‌های دور هستند. تحقیق پیشینیان، مرز میان جنگ و درگیری را محدود می‌کند و حتی گاهی میان این دو مرزی مشاهده نمی‌شود، اما در این بین پرسش‌های مهم‌تری مطرح می‌شود: آیا انسان به طور ژنتیکی برای مبارزه و نوع سازمان‌یافته‌تر آن یعنی جنگ برنامه‌ریزی شده است؟ آیا طبیعت انسان ذاتا خشونت‌طلب است یا درگیری خشونت‌آمیز تنها محصول مرسومات اجتماعی‌مان است؟ و درهرصورت آیا از جنگ گریزی هست؟ بحث و بررسی پیرامون جنگ و پاسخ‌گویی به این قبیل پرسش‌ها، شالودۀ این کتاب خواندنی را تشکیل داده‌اند.
جملاتی از کتاب که شاید انگیزه خواندن باشند
آیا جنگ محصول فرهنگ است؟ کلیفورد در کتابش این‌گونه به این پرسش پاسخ می‌دهد: «اگر جنگ محصول فرهنگ است، چرا و از چه طریقی این‌گونه است؟ با این اصل که «اگر ابزار شما چکش است، هرچیزی میخ به‌نظر می‌آید» دریافته‌ایم که روان‌شناسان و زیست‌شناسان به‌دنبال علل جنگ در روان‌شناسی و زیست‌شناسی هستند، پس می‌توان انتظار داشت که اقتصاددانان دلایل جنگ را اقتصادی بدانند و نظریه‌پردازان سیاسی آن را سیاسی بپندارند؛ درواقع چنین کاری هم می‌کنند. اما اصل «چکش» به‌این‌معنی نیست که هر یک از این رویکردها اشتباه باشد. نتیجه‌گیری آنی و درست این است که به‌نظر نمی‌آید توضیح این مسئله فقط از یکی از این رویکردها برآید. ازاین‌گذشته، محرک‌های کنش اقتصادی، روان‌شناختی است و روان‌شناسی به‌نوبۀ خود مبتنی بر زیست‌شناسی است و کنش اقتصادی شامل مذاکرات و تصمیمات سیاسی هم می‌شود، بنابراین تصویر کلی مطمئنا پیچیده خواهد بود. به‌هرحال، بررسی این مسئله از منظر جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی - یعنی از منظر فرهنگ - دورنمایی گسترده‌تر ارائه می‌دهد؛ به‌ویژه به این دلیل که نگاهی آگاهانه‌تر به مسئلۀ ذات انسان دارد.
در بخشی از کتاب جنگ به‌مثابه رفتاری ژنتیکی مورد انتقاد قرار گرفته است.: «یکی از ارکان این ایده که جنگ محصول فرهنگ است، شواهدی است که نشان می‌دهد جنگ تنها حدود ده‌هزار سال پیش همراه با ظهور یکجانشینی و کشاورزی وارد تاریخ بشری شد. اگر جنگ نوعی رفتار ژنتیکی بود، برای ادامۀ این استدلال می‌بایست از مدت‌ها قبل شواهد باستان‌شناسی و دیرین‌شناسی انسان وجود داشته باشد. علاوه‌بر این تغییرات در شرایط سیاسی و اجتماعی موجب تغییرات در شرایط سیاسی و اجتماعی موجب تغییرات در بسامد و نوع جنگ شده و درنتیجه، در طول زمان درصد کمتری از جمعیت در جنگ شرکت دارند و در آن کشته میشوند؛ این خود دلیلی است برای تأمل در اینکه فرهنگ تعیین می‌کند جنگ چگونه و چه زمانی رخ دهد.
درباره نویسنده کتاب جنگ؛ جستاری دربارۀ پدیدۀ کهن
آنتونی کلیفورد گریلینگ نویسنده، استاد و فیلسوف بریتانیایی متولد سال 1949 است. او عضو فوق‌العاده کالج سنت‌آنز آکسفورد، داور جوایزی ازجمله من بوکر، کتاب ولکام تراست و صندوق هنر بوده و همچنین متولی کتابخانه لندن، عضو مجمع‌جهانی اقتصاد، عضو انجمن سلطنتی ادبیات و انجمن سلطنتی هنر لندن است. گریلینگ چندین سال ستون‌نویس روزنامه گاردین بود و در سال 2015 جایزه برتراند راسل را دریافت کرد.
او در مراسم افتخارات سال نو 2017 به دلیل خدماتش به دانش فلسفه، به دریافت نشان افتخاری امپراطوری انگلستان نائل شد.
این نویسنده حدود 30 اثر در زمینۀ فلسفه، زندگی‌نامه، تاریخ اندیشه‌ها، حقوق بشر و اخلاق از جمله «رد شکاکیت»، «آیندۀ ارزش‌های اخلاقی»، «خوب چیست؟»، «استدلال خدا»، «دموکراسی و بحران‌های آن» و .. از خود بر جای گذاشته است.
کتاب‌های پیشنهادی
