-
در این مطلب می‌خوانید:
رمان در دهه شصت حضوری مهم داشته است. جدای از اتفاقات اجتماعی و سیاسی در این دهه، عادت خواندن هنوز به کمرنگی امروز نبود و چه چیزی بهتر از رمان، برای شب‌های تار و مضطرب موشک باران. مخاطبان آثار تازه چاپ شده در دهه شصت، اگر قرار باشد برایمان فهرستی از آثار مورد علاقه‌شان در آن سالها را بنویسند، فهرست به پنج و شش تمام نمی‌شود. لذت و یاد خیلی از رمانهای آن سالها تا همیشه با خواننده‌اش هست، هرکجا برود، هر کسی که بشود. در این مطلب با 5 رمان دهه شصتی معروف آشنا می‌شوید که خواندنشان برای شما خالی از لطف نیست. خواندن رمان های دهه شصتی می‌تواند برای شما بسیار نوستالژیک باشد.
سمفونی مردگان
اولین رمان دهه شصتی، رمان «عباس معروفی» نویسنده‌ی ایرانی که اکنون ساکن آلمان است یکی از رمانهای خواندنی در هر دهه و سالی است. رمان که روایتی از چند منظر است، شخصیت‌هایی را دارد که هر کدام نماد بخشی از جامعه‌ی ایرانی هستند. این رمان به روشنفکر دهه‌های ابتدایی قرن هزار و سیصد خورشیدی می‌پردازد و از مصائب متفکرین در ایران آن دوره می‌گوید. مصائبی که انگار هنوز و تا همیشه در فرهنگ این زاد و بوم برای روشنفکری وجود دارد و تمام نمی‌شود. این رمان که جوایزی مهم را از آن خود کرده است، دارای صحنه‌هایی چنان واضح و چنان خالص است که هر خواننده‌ای که این رمان را به دست می‌گیرد، تا آخر با او همراه است. حضور «یوسف» در داستان چنان تکان‌دهنده است که گاهی وقتی رد و اثرش در داستان محو می‌شود هم مخاطب یاد او و حضور سنگ گونه‌اش می‌افتد و با همه تلخی سرنوشتش، باز هم دوست دارد از یوسف بداند. خیلی از مخاطبان این اثر دهه شصتی خود را در «آیدین» پیدا کرده‌اند و با دنبال کردن سرنوشت او دل به مرهمی که شاید باشد، خوش کرده‌اند. از رمان های معروف دهه شصتی «سمفونی مردگان» اثری است که همیشه پیشنهاد می‌شود.
کلیدر
بلندترین رمان دهه شصتی ایرانی که در ده جلد و حدود سه‌هزار صفحه است. و از اوخر دهه‌ی پنجاه انتشار آن شروع شده و در سال هزار و سیصد و شصت و سه جلد دهم منتشر و رمان کامل گردیده است. این رمان اثر «محمود دولت ابادی» است و معروف ترین رمان دهه شصتی محسوب می‌شود. داستانی از ایران و خراسان در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم و خانواده‌ای کُرد که به نیشابور کوچانده شده‌اند. داستانی پر توصیف و پر جزییات به زبان مرسوم نویسنده، اما پخته‌تر و شیواتر و برگرفته از واقعیت، که خواننده را با تاریخ سیاسی و مبارزات مردم کشاورز و کارگر در آن سالهای پر آشوب آشنا می‌کند و هم به زندگی عاطفی و سیاسی «گل محمد» ساغی و مبارز معروف سبزواری می‌پردازد. صحنه‌های بسیار روشن و دقیق از شخصیت‌ها، حضور فراوانِ توصیف‌هایی از محیط آن روزگاران، که نویسنده در کودکی و در همان اقلیم تجربه‌اش کرده است، این رمان قطور را خواندنی می‌کند. در این رمان که «گل محمد» از جهان واقع قهرمانی رمان را به دست گرفته است, شما با بیش از صد شخصیت آشنا می‌شوید و نویسنده برای اینکه این همه شخصیت و تعریف از موقعیت‌ها خواننده‌اش را ملول نکند، سرعت وقایع و داستان را در سراسر ده جلد حفظ کرده است. این رمان به آلمانی و بلوچی نیز ترجمه شده است.
جای خالی سلوچ
رمان دهه شصتی دیگر رمان جالی خالی سلوچ است. این رمان نیز به قلم «محمد دولت آبادی» نوشته شده است و از نظر زمان نوشتن تقریبن بین جلد دوم و سوم کلیدر نوشته شده است. نویسنده این اثر را بلافاصله پس از آزادی از زندان ساواک نوشته است و نوشتنش تقریبن هفتاد روز شده است. این زمان برای یک رمان حدود چهارصد صفحه و رمانی که جزو آثار مهم و ماندگار یک دهه قرار بگیرد زمان بسیار کمی است. دولت آبادی می‌گوید در سه سال زندانی سیاسی بودن وقت داشته است که رمانش را در ذهن بپرورد و فقط آوردنش از ذهن به قلم هفتاد روز وقت گرفته است.
بیشتر بخوانید: 6 رمان دخترانه برای نوجوانان که باید بخوانند!
داستان این رمان خواندنی در جایی دوردست، روستایی به نام «زمینج»، اتفاق می‌افتد. «جای خالی سلوچ» روایت یک خانواده است که مردش ناپدید شده و «مِرگان» که مادر سه فرزند است تلاش می‌کند کانون خانواده را حفظ کند و داستان دردمندی‌اش روایتی ماندگار شده است. «سلوچ» رفته است و داستان هم از جای خالی او و هم از حضور قوی «مِرگان» که زن سلوچ است می‌گوید. سه فرزند این دو نیز شخصیت‌های پیش برنده‌ی داستان هستند. «هاجر» تک دخترِ کوچک خانواده که در گیر و گرفت ازدواج با مردی‌ست که سالها از او بزرگتر است و پسران سلوچ و مرگان که در آن آخرِ دنیا، «زمینج» روهی سرکش دارند و در این بیدادگاه زندگی به رنج و خشم روزگارشان را می‌چرخانند. از رمان های دهه شصتی «جای خالی سلوچ» یکی داستان است پر از آبِ چشم. رمانی از رنج، که همیشه هست، خواهد بود و تمامی ندارد.
آتش بدون دود
این رمان هفت جلدی، اثر «نادر ابراهیمی» است و می‌شود آن را در دو بخش معرفی کرد. سه جلد اول این اثر به شرح زیبایی و توصیف‌های ناتورالیستیِ نویسنده از منطقه ترکمن صحرا پرداخته است. نادر ابراهیمی که جان مایه‌ی این داستان را از دوستی شنیده و چون داستان به دلش نشسته است، آن را به قلم آورده. جلد اول قهرمانی جوان و معشوقی زیبا دارد و حادثه‌هایی که از سر می‌گذرانند، اما داستان در جلد سوم (حدودن) به سالهای هزار و سیصد و بیست می‌رسد و از اینجا به بعد علاوه بر جغرافیای ترکمن صحرای زیبا، تاریخ آن منطقه نیز در داستان آورده می‌شود و قهرمانانِ زین پسِ رمان که از نوادگان قهرمانان جلد اول هستند، در واقعیت نیز قهرمانان انقلابی آن منطقه بوده‌اند و تمام عمر خویش را معطوف به مبارزه با ظلم کرده‌اند.
ابراهیمی می‌گوید که نوشتن این اثر سی سال از وقتش را گرفته است و او جایی را از قوه‌ی خیال خرجِ داستان کرده است و جایی را با تفحص در اسناد تاریخی پیدا کرده و به داستان آورده است. این اثر در دهه پنجاه به کارگردانی ِخودِ نویسنده در تلویزیون ملی ایران به یک سریال نیز مبدل شد که بازیگران هنری و کاربلدِ آن دوران در آن ایفای نقش کرده‌اند. زنده یاد محمد علی کشاورز, اکبر زنجان‌پورِ زنده یاد منوچهر فرید، زنده یاد جعفر والی و ...
این رمان هفت جلدی خواندنش از این لحاظ جذاب است که شبیه سفری تاریخی و جغرافیایی است، آشنایی با آدمها و داستانهایشان، که اقلیمشان و سرگذشتشان بسیار خواندنی و شنیدنی است.
همسایه‌ها
برای نویسنده این فهرست، وقتی صحبت از رمان های معروف دهه شصتی می‌شود، اولین رمان «همسایه‌ها» در ذهنم می‌درخشد. «احمد محمود» نویسنده بزرگی است، نشانی‌اش این که همین رمانِ همسایه‌ها که حالا جزو خواندنی‌ها و ماندگار رمان ایرانی‌ست، اولین رمان نویسنده است. این کتاب یکی از پر تیراژ ترین رمانهای فارسی است و یک بار در دهه پنجاه منتشر شد و اقبال فراوانی داشت، ممنوع‌الچاپ شد، در دهه شصت دوباره منتشر شد، بسیار فروش رسمی و غیر رسمی بالایی داشت، بخاطر چند صحنه جنسی، مستهجن تشخیص داده شد و دوبار ممنوع‌الچاپ شد. احمد محمود جامعه ضعیف و فرو دست را بسیار از نزدیک تجربه کرده و خوب می‌شناسد. در همسایه‌ها ما با «خالد» بزرگ می‌شویم، بالغ می‌شویم، رشد می‌کنیم، عاشق می‌شویم، بر دوراهی عشق و عقیده قرار می‌گیریم و زندگی‌ای دور از اکنون‌مان را تجربه خواهیم کرد. تجربه‌ای با خالد و بلور خانم، محمد میکانیک، پندار، منوچ سیاه و سیه‌چشم, تجربه‌ای در گرمای طاقت فرسای اهواز، در کوران اتفاقات و ظلمتِ سیاسی دهه سی، تجربه‌ی زندانی سیاسی شدن، تجربه‌ی بکرِ جای کسی زندگی کردن. ...
این قدرت احمد محمود است، یک متن کاملن واقع‌گرایانه که توهم‌های زمانی و شرح جزییات و ترکیب زبان محاوره و لهجه‌ی خوزستانی با ادبیات توصیفی در زبان معیار، شرح لذتبخشِ عاشقی و شرح موجز اما واضحِ هیجان. هیجان دانستن، هیجان فعالیت سیاسی در شبِ روزگاران، هیجان حضور در جایی دوردست اما نزدیک.
این رمان به چندین زبان مثل انگلیسی، روسی، آلمانی، عربی و کردی عراقی ترجمه شده است و تنها نسخه روسی آن در تیراژ پنجاه هزار جلد منتشر شده است. حال خوبی که ادبیات احمد محمود دارد، در «همسایه‌ها» تمام نمی‌شود.
بیشتر بخوانید: 10 شاهکار ادبیات روسیه (بهترین رمان های روسی)
در این فهرست جای خالی رمانهای عاشقانه‌ی دهه شصتی را با عشق‌های گل‌محمد ِ کلیدر و خالدِ همسایه‌ها و گالان و سولمازِ آتش بدون دود می‌شود پر کرد و با شرح عاشقی قهرمانانِ بومی ایران درس عشق را در این اقلیم دوباره فرا گرفت. از ادبیات عامه پسند و رمان عاشقانه دهه شصتی به شکل مشخص، در این فهرست نامی نیاورده و فکر می‌کنم دهه‌ی شصت ادبیات داستانی ایران، خواندنی کم ندارد. صد البته که پنج کتاب بیشتر و طومار بلندتر است. امیدوارم روزی به واکاوی ادبیات در دهه شصت و حضور دیگران در آن دوران، مفصل بپردازیم.
همه‌ی خواندنی‌های دنیا، روبروی جهل و دروغِ بشر ایستاده‌اند، این بشر است که باید اشتباه انتخاب نکند. به فرمایش جناب بهرام بیضایی: «جهان را چاره‌ای جز فرهنگ نیست».
برای خرید رمان های بالا و همچنین جدیدترین عناورین حوزه ادبیات داستانی می‌توانید به سایت خرید آنلاین کتاب بوک لند مراجعه نمایید.
نظرات کاربران