ملت عشق: روایتی تاریخی و عرفانی از عشق و ایمان

در این مطلب می‌خوانید:

ملت عشق کتابی به نویسندگی الیف شافاک، نویسنده فرانسوی الاصل و ترک‌تبار، یکی از معروف‌ترین و شجاع‌ترین نویسندگان فمینیست است و این کتاب یکی از پرفروش‌ترین رمان‌های او در ترکیه است. الیف شافاک هم به زبان انگلیسی و هم به زبان ترکی می‌نویسد که صدای جدیدی در تاریخ ترکیه است.

کتاب ملت عشق روایتی مدرن از تاریخ و عرفان دوران شمس و مولانا در قونیه است و در طول این رمان نویسنده شخص اول کتاب را شعرهای مولانا و قوانین شمس آشنا می‌کند که تاثیر عمیقی در زندگی او خواهد گذاشت. درس‌هایی که با بینشی عمیق درباره انسان‌ها و چون و چرای عشق میان آن‌ها، به مخاطب نشان می‌دهد زندگی بدون عشق ممکن نخواهد بود.

درباره نویسنده

الیف شافاک در سال 1971 در استراسبورگ فرانسه به دنیا آمد. او رمان‌نویس برنده جوایز و پرخواننده‌ترین نویسنده زن در ترکیه است. منتقدان او را به عنوان یکی از متمایزترین صداها در ادبیات معاصر به دو زبان ترکی و انگلیسی ستایش کرده‌اند. او همچنین نویسنده رمان حرامزاده استانبول و خاطراتش به نام کتاب شیر سیاه است. کتاب‌های او به بیش از سی زبان ترجمه شده است. الیف که ازدواج کرده و دو فرزند دارد، زمان خود را بین لندن و استانبول تقسیم می‌کند.

شیوه نویسندگی الیف شافاک، به شکل معاصر است که تلفیقی از داستان سرایی شرقی و غربی است که در آن به فرهنگ‌ها، فلسفه‌ها، سیاست‌ها، دین‌های مختلف اشاره می‌کند و با روح‌های جهانی و مردم ارتباط برقرار می‌کند.

دوران کودکی و جوانی‌اش در آنکارا، مادرید، عمان، کلن، استانبول، بوستون، میشیگان و آریزونا گذشت. او فارغ‌التحصیل رشته روابط بین‌الملل از دانشگاه فنی خاورمیانه (آنکارا) است. دوره کارشناسی ارشد را نیز در همان دانشگاه در رشته مطالعات زنان و دوره دکتری را در رشته علوم سیاسی به پایان رساند.

اگر به زندگینامه و شناخت بهترین نویسندگان زن خارجی علاقه مندید، مطلب آن را در بلاگ بوک‌لند مطالعه کنید.

موضوع اصلی رمان ملت عشق الیف شافاک چیست؟

موضوع اصلی رمان الیف شافاک "چهل قانون عشق" حول محور عشق، معنویت و کاوش در فلسفه صوفیانه می‌چرخد. این رمان داستان‌های مولانا و شمس تبریزی را با روایت امروزی الا روبینشتاین در هم می‌آمیزد و به بررسی قدرت دگرگون‌کننده عشق و تعقیب روشنگری معنوی می‌پردازد. این موضوع به موضوعات خودشناسی، دگرگونی شخصی و ماهیت جهانی عشق در دوره‌های زمانی و فرهنگ‌های مختلف می‌پردازد.

نویسنده این رمان به بررسی قدرت دگرگون کننده عشق، هم در روابط عاشقانه و هم در زمینه عشق و معنویت الهی می‌پردازد. این کتاب از طریق چهل قاعده عشقی که شمس به مولانا می‌دهد، مفاهیمی مانند وحدت آفرینش، اهمیت تسلیم در برابر عشق و فراتر رفتن از مرزهای اجتماعی و مذهبی را بررسی می‌کند و همچنین در درون مایه‌های خودشناسی، بیداری، و جستجوی معنا و هدف در زندگی کاوش می‌کند.

در ابتدای رمانی که به شخصیت داستان داده می‌شود، این چند بیت از مولانا نوشته شده است که تاثیر عمیقی بر روی همه می‌گذارد:

ما زبان را ننگریم و قال را
ما درون را بنگریم و حال را

موسیا آدابدانان دیگرند
سوخته جان و روانان دیگرند

ملت عشق از همه دین‌ها جداست
عاشقان را ملت و مذهب خداست

نکته دیگری که در مورد کتاب ملت عشق بسیار چشم‌گیر و جذاب است نحوه تغییر زاویه دید می‌باشد. در کتاب از زاویه دید اول شخص و سوم شخص استفاده شده و همین باعث جذابیت دو چندان داستان و روایت شده است. کتاب مدام از زاویه دید افراد مختلف روایت می‌شود و حدود ۱۸ نفر، اتفاقات را بیان می‌کنند. برخی از افرادی که این رمان را روایت می‌کنند عبارتند از: الا – شمس – شاگرد – مولوی – حسن گدا – گل کویر – سلیمان مست – متعصب – کیمیا و…

خلاصه داستان ملت عشق

این کتاب ایده‌ای متنوع از پیوند داستان امروزی شخصیت اول داستان و آموزه‌های تاریخی صوفیانه ترسیم می‌کند که با یکدیگر مشابهت دارند و خواننده را در سطحی آگاهانه مجذوب خود می‌کنند. نویسنده به جزئیات توجه دارد و از این رو این را می‌گویم که هر فصل با حرف «ب» آغاز می‌شود که در معارف مقدس تصوف دارای اهمیت است و معنای مهربانی و خیرخواهی در تصوف دارد.

رمان ملت عشق در ۴ بخش نوشته شده است

1. خاک : پدیده‌های عمیق، آرام و جامد زندگی
2. آب : پدیده‌های سیال و جاری و متغییر زندگی
3. باد : پدیده‌های ترک‌کننده و کوچنده زندگی
4. آتش : پدیده‌های سوزاننده، ویران‌کننده و نابودکننده زندگی

موضوع اصلی رمان «ملت عشق» اثر الیف شافاک، عشق و معنویت است. این کتاب دو روایت موازی را در هم آمیخته است: یکی در جهان معاصر و دیگری در قرن سیزدهم در زمان مولانا شاعر و مربی معنوی او شمس تبریزی.

در خط داستانی معاصر، الا روبنشتاین، قهرمان داستان، زنی میانسال است که وقتی خواننده یک کارگزار ادبی می‌شود، سفری برای خودیابی و دگرگونی را آغاز می‌کند. با خواندن دست نوشته ای به نام «کفر شیرین» از عزیز زهرا، غرق در داستان مولانا و شمس و ارتباط عمیق معنوی آن‌ها می‌شود.

یک خانم خانه‌دار میانسال به نام الا که در نورث‌همپتون، نیو انگلند زندگی می‌کند، با وجود پول فراوان و زندگی لوکس همه چیزهایی که باید او را خوشبخت و خوشحال کند - یک خانه خوشایند، شوهری که سرپرست خانواده است، و سه فرزند- احساس پریشانی می‌کند. فرزندان نوجوانش از او دور شده‌اند؛ شوهرش إحساس و اشتیاق برای او ندارد و به او خیانت می‌کند. و او خود را سرزنش می‌کند که به خوبی از خودش مراقبت نکرده است و فقط در روزمرگی گیر کرده و به سادگی اجازه می‌دهد که زمان کسالت‌بار برای او بگذرد. کار جدید الا به عنوان ویراستار یک ناشر، او را با یک نسخه خطی از رمانی تاریخی درباره شاعر عارف مولانا بود، با تصوف آشنا می‌کند، که این مطالعات بر او و زندگی‌اش تاثیراتی تغییردهنده می‌گذارند. . با این حال، الا نمی‌دانست که چگونه این دست نوشته و تعامل او با نویسنده قرار است تغییرات عظیمی را در زندگی او ایجاد کند.

رمان «کفر شیرین» که برای نقد و بررسی فرستاده می‌شود، داستان درویش صوفی ایرانی سرگردان دهه 1200، شمس تبریزی است که شخصیتی قوی دارد و اعتقادات خود را از طریق 40 قانون به اشتراک می‌گذارد که آموزش عشق و ایمان و چگونگی این را به تصویر می‌کشد. شمس با مولانا رابطه‌ای الهام بخش دارد.

این روایت شامل سفر شمس است که از طریق آن با مولانا، عارفی ارجمند، آشنا می‌شود و اینکه شمس چگونه دانش خود را می‌افزاید و مولانا همدمش با عشق به شمس دگرگون می‌شود و از او برای نوشتن مثنوی الهام می‌گیرد.

جهت خرید رمان ملت عشق و مشاهده لیست کامل رمان‌ها، به دسته بندی خرید رمان سر بزنید.

الا مسحور داستان جستجوی شمس برای مولانا و نقش درویش در تبدیل این روحانی موفق اما ناراضی به یک عارف متعهد، شاعر پرشور و مدافع عشق است. او همچنین با درس‌ها یا قوانین شمس آشنا می‌شود که بینشی را در مورد یک فلسفه کهن مبتنی بر وحدت همه مردم و مذاهب و وجود عشق در تک تک ما ارائه می‌دهد. با خواندن ادامه، متوجه می‌شود که داستان مولانا آینه داستان اوست و زهرا عزیز در نقش شمس آمده تا او را آزاد کند.

کتاب ملت عشق چگونه بر شخصیت شما تاثیر می‌گذارد؟

ملت عشق یا چهل قانون عشق کتابی بود که مرا با تصوف و نکات ظریف آن آشنا کرد. جریانی که الیف این کتاب را در آن نوشته است، تلاش الا برای یافتن عشق را با تلاش شمس و مولانا برای اشتیاق و عشق از طریق دوستی در هم می‌آمیزد. این کتاب روایت به شکلی است که وقتی شروع به خواندن کتاب می‌کنید، به سختی می‌توان کتاب را زمین گذاشت. الیف با این 40 قاعده که در جریان کتاب بیان شده است، تصوف را به خواننده خود معرفی کرده است.

من از خواندن این کتاب سیر نمی‌شوم، فکر می‌کنم نزدیک به ۳ تا ۴ بار آن را خوانده‌ام. هدف اصلی این کتاب به اشتراک گذاشتن دیدگاه معنوی تصوف بود که می‌تواند زندگی مردم را پر از عشق کند و شکاف و فاصله‌ها را بین مردمی که زندگی روزمره خود را با آن‌ها شریک هستیم پر کند. مطالعه این کتاب احساس خوبی را در شما زنده می‌کند و به موقع و تأمل برانگیز است و خواننده را وادار می‌کند یک گام به عقب بردارد و به زندگی و معنای آن فکر کند. هر بار که بخشی از آن را دوباره می‌خوانم در من احساس و تغییری ایجاد می‌کند و مرا به تامل و فکر وادار می‌کند و من را طلسم می‌کند که بخواهم یک بار دیگر، برای آخرین بار دوباره آن را بخوانم.

هر کتابی روحی دارد و زمانی شما را انتخاب می‌کند که زمان مناسبی برای خواندن آن باشد. خواندن ملت عشق تجربه‌ای بود که در آن عشق و الوهیت را دیدم که در وجودم ادغام شدند.

جذابیت این کتاب برای من بسیار زیاد بود، اما به طرز عجیبی هر بار که کتاب را انتخاب می‌کردم، مطمئن نبودم که آیا کتاب انتظارات من را برآورده می‌کند یا خیر. من نقدهای زیادی خوانده بودم و بسیاری از مردم این کتاب را توصیه کردند. حالا وقتی به آن فکر می‌کنم، متوجه می‌شوم که آنچه واقعاً احساس می‌کردم این بود که برای درک کتابی درباره «عشق» به اندازه کافی تکامل نیافته‌ام و این کتاب می‌تواند نقص‌های من را برایم آشکار کند.

مطلب بررسی کتاب شازده کوچولو: داستان کودکانه اما عمیق، را از ما بخوانید.

نقطه عطف داستان ملت عشق

قسمت جالب داستان زمانی است که شمس با شخصیتی تقریباً بی‌نقص، در زندگی واقعی خود اشتباه می‌کند و تصاویر کامل او به هم می‌ریزد و خراب می‌شود. این بخش شگفت انگیز کتاب است که کل کتاب را در یک مکان به هم متصل می‌کند و و نشان می‌دهد که هر کسی در این زمین، چیزی برای ارائه دارد و چیزی برای یاد گرفتن. چگونه هر کس کمبود و نقص‌هایی دارد و در عین حال به روش خاص خود کامل است. چقدر آسان است که کسی را قضاوت کنی و تمام خوبی‌های او را فراموش کنی. اینجاست که قاعده «پذیرش بی قید و شرط دوگانگی» مطرح می‌شود.

این کتاب همچنین به من آموخت که چگونه گذشته، حال، نیستی و همه چیز را در یک لحظه تجربه کنم. هیچ راهی برای انتخاب چند نقل قول مورد علاقه از این کتاب وجود ندارد - کل کتاب از نقل قول‌ها تشکیل شده است. هر جمله یک گوهر است.

"عشق را نمی توان توضیح داد. فقط می‌شود تجربه کرد عشق را نمی‌توان توضیح داد، اما همه چیز را توضیح می‌دهد.''

'' ابدیت به معنای زمان ابدی نیست، بلکه به معنای بی‌زمانی است.''

"هر عشق و دوستی واقعی داستان دگرگونی غیرمنتظره است. اگر قبل و بعد از دوست داشتنمان همان آدمی باشیم، به این معنی است که به اندازه کافی دوست نداشته ایم.''

نکات مثبت و منفی ملت عشق

رمان ملت عشق از زمانی که در دنیا سروصدا برانگیخت و در ایران هم ترجمه شد، دو دسته منتقد پیدا کرد: گروهی که سینه‌چاک آن شدند و به دفاع از آن پرداختند و گروه دوم که به نقد آن پرداختند و آن را رمانی سطحی پنداشتند. حال به دلایل هر کدام از این دو گروه می‌پردازیم:

●طرفداران ملت عشق و نکات مثبت

دسته‌ی اول معتقدند ملت عشق رمانی ساده و همه‌فهم است. بسیاری از کسانی که کتاب‌های جدی درباره‌ی عرفان و عشق نخوانده‌اند با این کتاب ارتباط برقرار کرده‌اند. این دسته همین‌که می‌بینند مردم به وسیله‌ی یک رمان ساده با مولانا و شمس آشنا شده‌اند، معتقدند الیف شافاک وظیفه‌ی خود را به‌خوبی انجام داده است. کسانی که شیفته‌ی عرفان اسلامی شده‌اند می‌توانند پس از خواندن این کتاب با منابع جدی‌تر آشنا شده و مطالعات خود را ادامه دهند. کسانی هم که دغدغه‌ی مطالعه و کسب اطلاعات جدید ندارند، همین که با مفهومی جدید از عشق آشنا شده‌اند و حالا چهل قانون از عشق راهنمای عملی آن‌ها در زندگی شده است برایشان کافی است. این خوانندگان در هیچ کجای دیگر با این مفاهیم آشنا نمی‌شدند و حالا که شافاک با رمان ساده‌ی خود آن‌ها را با این مفاهیم عمیق آشنا کرده است بهترین اتفاق ممکن افتاده است.

گفتنی است شافاک در سالروز مولانا به درخواست بنیاد مولانا (در ترکیه) کتاب ملت عشق را نوشته است. با دیدن فروش فوق‌العاده‌ی این کتاب در جهان می‌توان نتیجه گرفت شافاک موفق بوده و توانسته مولانا و شمس را به جهانیان بشناساند.

نکته‌ی دیگری که اغلب در نقد مثبت این کتاب نقل می‌کنند، اشاره‌ای است که شافاک به نزدیکی مذاهب و ادیان به‌هم به‌ویژه سه دین یهودیت، مسیحیت و اسلام می‌کند. او مردم را به صلح و دوستی دعوت می‌کند و از آن‌ها می‌خواهد همه در کنار هم با عشق زندگی کنند. هرچه بدی در دنیا وجود دارد و به چشم ما می‌آید، جلوه‌ای از وجود خود ماست که می‌توانیم با خیرِ وجودمان آن را اصلاح کنیم. خوانش او از عرفان مولانا و شمس آن‌قدر فراگیر است که تمام ادیان و مذاهب را در بر می‌گیرد و حتی تصویری نو و صلح‌طلب از اسلام نشان می‌دهد که به‌کل با تصویر بنیادگراهای دینی تفاوت دارد.

●منتقدان ملت عشق و نکات منفی

اما منتقدین به ویژه ایرانی‌ها که دربارهٔ مولانا و شمس اطلاعات بیشتری دارند، نظرات منفی زیادی دارند. آن‌ها معتقدند که نویسنده نتوانسته است به خوبی داستان مولانا و شمس را بنویسد و این دو را کنار هم قرار داده است. همچنین، ایرانی‌ها اعتقاد دارند که عشق مولانا و شمس از نوع دیگری بوده و این رابطه بیشتر از ارتباط‌های زمینی بوده است. این نظرات منفی به دلیل تنزل دادن به سطح داستان عارفانه و عشقی مولانا و شمس ایجاد شده‌اند.

در مورد رفتار الا، اینکه وی خانواده‌اش را رها کند و با عزیز برود، برای بسیاری از خوانندگان در تضاد با اصول دینی و عرفانی است. علاوه بر این، نویسنده به هیچ وجه نتوانسته است این رفتار را با تعالیم مولانا و شمس توجیه کند. اما در نظر نویسنده، این تصمیم از دیدگاه فمینیستی او بوده و اللا را به عنوان فاعل در زندگی‌اش نشان می‌دهد.

در کل، این نقد‌ها به نقدهای ترجمه کتاب هم مرتبط است. ترجمه‌های بسیاری از قسمت‌های کتاب اشتباه بوده و عبارات قرآنی و اشعار مولانا با اصلیت خود از بین رفته‌اند. این موارد می‌تواند تاثیر مستقیمی بر درک واقعی از داستان و ایده‌های نویسنده داشته باشد.

الیف شافاک و رمان ملت عشق

شافاک درباره شیوه نوشتار رمان خود و به‌کار بردن شخصیت‌های مختلف در روایت داستان می‌گوید: حقیقت داستان یک چیز ثابت نیست. در هر صورت سیال‌تر از جامد است. بسته به هر شخص، هر شخصیت تغییر می‌کند. ادبیات، برخلاف سیاست روزانه، اهمیت ابهام، کثرت، انعطاف پذیری را تشخیص می‌دهد. جالب اینجاست که این رویکرد هنری با فلسفه صوفیانه نیز هماهنگ است. صوفیان نیز مانند هنرمندان در دنیایی همیشه سیال زندگی می‌کنند. آن‌ها بر این باورند که هرگز نباید خیلی از خود مطمئن بود و به تنوع شگفت‌انگیز در جهان احترام می‌گذارند. بنابراین برای من بسیار مهم بود که در حین نوشتن داستانم این تنوع را منعکس کنم.

او همچنین درباره ارتباط معنویت و استفاده خلاقانه این مفهوم در کتاب ملت عشق می‌گوید

علاقه من به معنویت از زمانی که دانشجو بودم شروع شد. در آن زمان برای من کمی عجیب بود که چنین جذابیتی را احساس کنم. من در یک محیط معنوی بزرگ نشدم. تربیت من دقیقا برعکس بود، کاملاً سکولار بود. و من یک چپ‌گرا، آنارکو صلح‌طلب، کمی نیهیلیست، و فمینیست و غیره بودم، و بیشتر دوستانم همین‌طور بودند، و دلیلی برای علاقه‌مندی من به تصوف یا هر چیز دیگری وجود نداشت. اما من شروع به خواندن در مورد آن کردم. نه تنها عرفان اسلامی، بلکه انواع عرفان‌ها، زیرا همگی بازتابی از یک جستجوی جهانی برای معنا و عشق هستند. هر چه بیشتر می‌خواندم بیشتر یاد نمی‌گرفتم. طبق تجربه من، بی‌آموزشی بخشی ضروری از یادگیری است. ما باید حقایق، قطعیت‌هایمان، جزم‌هایمان و خودمان را زیر سوال ببریم. این نوع تفکر درون نگر به نظر من سالم‌تر از انتقاد از دیگران است.

کلام پایانی

ملت عشق داستانی جذاب درباره عشق و وحدانیت و ارتباط انسان‌ها در عین متنوع بودن آن‌ها است. اگر قصد مطالعه این کتاب را دارید، خود را آماده یک سفر درونی کنید. و فکر نکنید صرفا داستان می‌خوانید و از آن عبور کنید. برای فهم بهتر کتاب، باید در آن عمیق شوید و این باعث می‌شود به یک شناخت بهتری از خود و هم‌نوعان خود و اهمیت عشق در زندگی انسان شوید.

برای خرید کتاب ملت عشق و انواع مختلف کتاب‌ها به سایت خرید آنلاین کتاب بوک‌لند مراجعه کنید.

سوالات متداول

کتاب "ملت عشق" چه داستانی را به تصویر می‌کشد؟

این کتاب داستان زندگی زنی میان‌سال که در زندگی خود با شکست‌هایی روبه‌رو شده و با شروع یک ویراستاری جدید با مولانا و شمس و سیر تصوف آشنا می‌شود و زندگی‌اش تغییر می‌کند، است.

کتاب "ملت عشق" اثر کیست؟

 این کتاب اثر الیف شافاک، نویسنده فرانسوی-ترک است.