ماندن در وضعیت آخر

کتاب ماندن در وضعیت آخر یک منبع روانشناسی، خودیاری و خودشناسی است که اصول تحلیل رفتار متقابل را با ذکر مثال ‌شرح داده است. تحلیل رفتار متقابل یا Transactional Analysis، سیستمی است که با هدف توصیف رفتار انسانی توسط روانشناسان تدوین شده است.

امی و تامس هریس در کتاب ماندن در وضعیت آخر ابتدا مفاهیم والد، بالغ و کودک را شرح می‌دهند و سپس روش‌های توسعه فردی با استفاده از اصول تحلیل رفتار متقابل را آموزش می‌دهند. این کتاب در ادامه کتاب دیگری از امی و تامس هریس با عنوان «وضعیت آخر: من خوب هستم- شما خوب هستید» نوشته شده است. نگارندگان توصیه می‌کنند، این دو کتاب را به ترتیب یا در کنار هم مطالعه کنید.

نظر خوانندگان در سراسر دنیا درباره کتاب ماندن در وضعیت آخر چیست؟

اکبر زارع شاه‌آبادی مدرس دانشگاه، در مقاله‌ای کتاب را از حیث محتوایی بررسی کرده است: «اثر هریس از نظر محتوایی بسیار غنی است و در ضرورت و اهمیت مطالعه آن به عنوان یک منبع پیشنهادی برای والدین در راستای پرورش فرزندانی پویا تردیدی نیست. ترسیم دورنمای کلی موضوع، اجتناب از سوگیری غیرعلمی، چینش منطقی مطالب و استحکام تحلیل‌ها نیز ستودنی است. یکی دیگر از نکات مثبت اثر به‌کارگرفتن روشی هرمنوتیکال در تشریح مطالب است. درواقع نویسندگان بیشتر به شرح برداشت‌ها و تجارب زیسته خود پرداخته‌اند و از انتقال مکانیکی مطالب اجتناب نموده‌اند.»

سپهرداد یکی از خوانندگان نسخه فارسی کتاب در سایت گودریدز نوشته است: «اطلاق نام روانشناسی به تم این کتاب به نظر من کم‌لطفی است. ماندن در وضعیت آخر مثل‌کتاب‌های بازاری قفسه روانشناسی شهر کتاب‌ها نیست، یک مدل‌سازی ساده، ولی به‌شدت کاربردی از رفتارهای متقابل آدمی است. من از تشریح مدل آقا و خانم هریس در این کتاب به شدت لذت بردم؛ مدلی که ساده، قابل فهم و بسیار کاربردی است.»

سعید وادی یکی دیگر از کاربران گودریدز نیز تظر خود را این‌طور منعکس کرده است: «روانکاوی آن‌چنان علم عمیق و گذشته‌نگری است که همواره از سویی متهم به عینی نبودن و نداشتن ابزار سنجش معتبر برای کاویدن روان آدمی بوده، و از سوی دیگر با سیر در دنیای ذهنی گذشته آدم‌ها خصوصاً ۵ سال اول زندگی، به چنان شواهد متقنی در تحلیل رفتار آدم‌ها رسیده است که به‌راحتی کنارگذاشتنی نیست. اگر خواستید با نظریه بالغ، والد و کودک کمی آشنا شوید، پنج فصل اول این کتاب را مطالعه کنید. مخلص کلام کتاب هم این است که والد، متشکل از بایدها و نبایدها؛ کودک، متشکل از احساسات درونی ما به این باید و نبایدها و بالغ، نهاد قضاوت‌گر برای سنجش درستی عملکرد کودک و والد درون ماست. به‌هرحال نمی‌توان همه مسائل را با یک بعد نظری تحلیل کرد؛ اما دانستن این نظریه، حواس آدم را به رفتارهای بالغانه، والدانه و کودکانه آدمی جمع‌تر می‌کند که البته همه هم بد نیستند.»

جملاتی از کتاب که شاید انگیزه خواندن باشند

نگارنده در مورد کتاب ماندن در وضعیت آخر و ارتباط آن با کتاب قبلی این‌طور نوشته است: «کتاب وضعیت آخر حاصل همه‌ی پژوهش‌ها و جست‌وجوهای سی‌ساله طبابت من به‌عنوان روان‌پزشک بود. شور و هیجان پیامد انتشار آن کتاب حکایت از تاثیر واقعی آموزه‌های آن داشت. پس از آن هزاران نامه از سوی افراد مختلف، از گروه‌ها و طبقات متفاوت جامعه و حرفه‌ها و عقاید گوناگون به من رسیده که حاکی از تاثیر مثبت این دستاورد روان‌پزشکی است. نویسندگان نامه‌ها همچنین در پی اطلاعات و توضیحات بیشتر در آن باره بوده‌اند. مطالب کتاب حاضر پاسخی به آن پرسش‌هاست و نیز شامل پیشنهادهای شرکت‌کنندگان در سمینارهایی است که ما برگزار کرده‌ایم.»

هریس بر این باور است که تجربیات خود و بد ما در گذشته، همواره در ناخودآگاه ما حضور دارند: «گذشته همیشه با ماست، با همه لحظه‌های بد و خوبش، با همه احساس‌هایی که با آن لحظه‌های خوب و بد توأم بودند. احساس‌های خوب گذشته، یادآور لحظاتی طلایی هستند که گهگاه با به خاطر آوردن‌شان می‌خواهیم از شادی بال در بیاوریم. اما آنچه معمولاً بیشتر به ذهن‌مان فشار می‌آورد، احساس‌های بد است، احساس غم است. احساس‌های دردناک، مناعت‌نفس را زنگار می‌زند. چه‌بسا روزی از خواب بیدار شویم و احساس کنیم که عرش را سیر می‌کنیم. ولی گاهی فقط در عرض یک ثانیه، یک اخم، یک بی‌احترامی، یا یادآوری یک شکست، می‌تواند همه‌چیز را خراب کند و این احساس گاهی همه روز طول می‌کشد.» به عقیده هریس در هر رابطه چهار وضعیت کلی وجود دارد. «این وضعیت‌ها عبارت‌اند از:
• من خوب نیستم، تو خوب نیستی
• من خوب نیستم، تو خوبی
• من خوب هستم، تو خوب نیستی
• من خوبم و تو هم خوبی
عنوان ماندن در وضعیت آخر نیز از همین تئوری برداشت شده است. با مطالعه این دو کتاب درمی‌یابیم که چطور به وضعیت «من خوبم و تو هم خوبی» برسیم و در این وضعیت بمانیم.»

درباره نویسنده کتاب ماندن در وضعیت آخر

تامس آنتونی هریس -روانپزشک و نویسنده آمریکایی- در سال 1910 متولد شد. او تحصیلات خود را در رشته پزشکی به پایان رساند و پس از گذراندن دوره تعلیمی در رشته روانپزشکی، در بیمارستانی در واشنگتن مشغول به کار شد. هریس پس از چند سال تصمیم به مکتوب کردن تجربیات و تخصص خود گرفت و اقدام به نوشتن کتاب‌هایی در زمینه روانشناسی کرد. تامس هریس زمانی که در ارتش آمریکا مشغول به کار بود، با اریک برن بنیانگذار تئوری تحلیل رفتار متقابل آشنا شد.

این آشنایی باعث شد، او تحقیقات مفصل و اقدامات موثری در این زمینه انجام دهد. هریس گروه‌درمانی را به روش‌های سنتی روان‌کاوی ترجیح می‌داد و از حامیان سرسخت این روش درمانی بود. هریس را بیشتر به دلیل رمان‌هایش با شخصیت اصلی هانیبال لکتر می‌شناسند که معروف‌ترین آن‌ها «سکوت بره‌ها» است.

اسماعیل فصیح داستان‌نویس و مترجم معاصر در سال 1313 در تهران متولد شد. از در دهه‌های 60 و 70 از پرفروش‌ترین نویسندگان فارسی‌زبان بود. از داستان‌های بلند فصیح می‌توان رمان‌های «دل کور»، «شراب خام» و «درد سیاوش» را نام برد.

برای مشاهده موارد مرتبط می‌توانید به دسته‌بندی خرید کتاب روانشناسی مراجعه کنید.