کتاب «آدم های سمی» با عنوان فرعی «چگونه نقش افراد سمی را در زندگیتان شناسایی، کنترل و خنثی کنید»، ترجمه اثری است با عنوان Toxic People از لیلیان گلاس، نویسنده آمریکایی. کتاب آدمهای سمی در دو بخش و دوازده فصل تألیف شده است؛ بخش اول شامل آزمونهای تشخیص، شناسایی و دستهبندی افراد سمی است و در بخش دوم، ده تکنیک برای مقابله با این افراد ارائه شده است. لیلیان گلاس در این کتاب به افراد سمی یا toxic میپردازد که همه ما در مراحل مختلف زندگی با آنها سروکار داریم.
نویسنده توصیه میکند که برای در امان ماندن از آسیبهای مواجهه با چنین افرادی، معاشرت با آنها را به حداقل برسانیم و تا جای ممکن از آنها دوری کنیم. او میگوید که افراد سمی ممکن است نزدیکترین افراد و حتی اعضای خانواده ما باشند و در این صورت نباید در مورد آنها استثنا قائل شویم. با مطالعه این کتاب درمییابیم که چگونه افکار مخرب این افراد را مهار کنیم و از تیررس نفرت، کینه و حسادت در امان بمانیم.
لیلیا گلاس انگیزه خود برای نوشتن این کتاب را انتقال تجربیات شخصی از رویارویی با آدمهای سمی عنوان کرده است: «من در طی سالها کار حرفهای به عنوان متخصص گفتاردرمانی، مشاور روابط بینفردی و رفتاردرمانگر، بهوضوح تاثیر شگرف کلمات را در انسان دیده و تجربه کردهام. من از نزدیک شاهد پیامدهای مخرب رفتارهای زشت و گفتار ناروا و نابهجای افراد نادان یا سمی در زندگی افراد بودهام و دیدهام زمانی که مورد هدف تیرهای زهرآگین این آدمها قرار میگیریم، تا چه حد میتوانیم شکننده و آسیبپذیر باشیم.»
نهضت صالحیان مترجم این کتاب درباره تاثیر آدمهای سمی بر زندگیمان میگوید: «دوستیهای بیمحتوا، رفاقتهای ناامن، عشقهای بیدوام، خانوادههای پریشان و ازهمگسسته، از محصولات روابط مسموم و ارتباط میان جانهای ناخالص و ارتباطات سطحی یا نمایشی است. در گام نخست باید خود را شناخت. خودشناسی واقعی غیر از آن شناختی است که دلمان میخواهد مردم از ما داشته باشند. باید با خود صادق بود و با دیگران نیز صادقانه روبهرو شد. باید به خاطر داشت که هرچه با دروغ به دست میآید، عاقبت از دست رفتنی است. به خاطر داشته باشیم کار ما این نیست که بر افراد سمی بتازیم یا مسئول درمانشان باشیم. کار ما در برخورد با افراد سمی در درجه اول شناسایی آنها و دوم محافظت از خود در برابر مسموم شدن از طریق آنهاست.»
لیلان گلاس میگوید دلیلی برای ماندن در رابطه با افراد سمی وجود ندارد و باید هرچه زودتر از این روابط خارج شویم: «بهتر است قبول کنیم که برخی از رابطههای دونفره به هیچوجه ثمربخش نیست و باید از اصرار بر حفظ آن دست بردارید. افرادی هستند که رفتارهایشان تأثیراتی کاملاً سمی در زندگی شما دارد. پس منطقیترین کار برای شما، پایان دادن به این رابطه به منظور نجات آینده و وقت و زندگیتان است. این رابطه را به دور بیندازید تا شأن و منزلت خود را حفظ کنید.»
به عقیده او تأثیرات این روابط در ناخودآگاه ما ثبت میشود و چهبسا با کندوکاو در احوال درونی خود، متوجه شویم که منشأ احساسات منفی ما معاشرت با افراد سمی باشد: «باید برای خود معلوم کنید که حقیقتاً از دست چه کسی عصبانی هستید. بسیاری از ما سرتاسر عمرمان را در خشم، افسردگی، یا احساس تهی بودن میگذرانیم؛ و عبرتآموز است که اغلب از علت این احساسات که ما را فلج میکند، ناآگاهیم. فقط میدانیم که سردرگم و از زندگی ناراضی هستیم، یا تعجب میکنیم که چرا هیچ چیز ما را خوشحال نمیکند. توجه داشته باشید ما تنها زمانی میتوانیم ریشههای این احساسات و دلایل کدر بودن عواطف خود را دریابیم که به کندوکاو عمیق در درون خود بپردازیم؛ گذشته و حالمان را بازنگری کنیم؛ و چهبسا در بسیاری مواقع دریابیم که علت همه این آشفتگیها و خشمهای فروخورده، تاثیر افراد سمی یا رفتارها و گفتههای مسموم آنها در زندگی ما بوده است.»
چنانچه این احساسات منفی را از خود دور نکنیم، در آینده نزدیک، خودمان هم به یکی از این افراد سمی تبدیل خواهیم شد: «متوجه باشید که نباید خشم ناشی از این موارد را چون کاسه زهر درون خود نگه داشت یا بر سر کسی خالی کرد. متوجه باشید که اگر اقدام به پاکسازی فکری و احساسی خود نکنید، در انتها خود نیز به فردی سمی تبدیل خواهید شد. دفعه دیگه قبل از این که بخواهید با احساس گناه تکهای بزرگ از شکلاتی را ببلعید، مخدر مصرف کنید یا پشت سر هم سیگار روشن کنید، ابتدا از خود بپرسید واقعا از چه کسی خشمگین هستید.»
گلاس اعتقاد دارد که اعمال نیک و مثبت هم اگر با خلوص نیت همراه نباشند، تأثیر مثبتی بر ما نخواهند داشت: «زمانی که افراد از شما تعریف میکنند، در اصل مانند این است که هدیهای به شما تقدیم میکنند. تعاریف مثبت در اصل میتوانند نقش کلیدی را داشته باشند که درهای گفتوگوهای دوستانه را به روی دو طرف میگشایند، کلیدی که مجرایی از احساس متقابل بین دو فرد را باز میکند. اگر این تعریف صمیمانه باشد و خالصانه و دوستانه بیان شود، میتواند مانند چسبی قوی رابطهای پایدار بین دو فرد بنیاد گذارد. برعکس، زمانی که غیرخالصانه باشد و با لحنی ریشخندآمیز گفته شود یا حسادت در فحوای آن هویدا باشد یا با لحنی خشن ابراز شود، تعریفی بهاصطلاح دوپهلو تلقی میشود.»
لیلیان گلاس در حوزه ارتباطات بینالمللی و زبان بدن تخصص دارد. او پس از دریافت دانشنامه دکتری از دانشگاه میشیگان، فعالیت خود را به عنوان محقق و دانشیار آغاز کرد و مدتی هم به کارگردانی فیلم مستند مشغول بود. فیلم مستند Reinventing Rosalee ساخته لیلیان گلاس در سال 2018 پخش شد و بیش از چهل جایزه دریافت کرد. از او اثر دیگری با عنوان «چگونه میتوانید فکر دیگران را بخوانید» به فارسی ترجمه شده است.
مینا فتحی که در زمینه خودیاری و توسعه فردی فعالیت میکند، کتابهای پرفروشی نظیر آدمهای سمی، «والدین سمی» و «مادران سمی» را هم به فارسی ترجمه کرده است.
برای مشاهده موارد مرتبط میتوانید به دستهبندی خرید کتاب روانشناسی مراجعه کنید.