الکساندر سولژنیتسین، نویسندهی نامدار روس و از بازماندگان اردوگاههای کار اجباری گولاگ در شوروی سابق، این کتاب را طی ده سال و از راه گفتگو با بیش از 220 بازماندهی دیگر اردوگاهها، در سه جلد به رشتهی تحریر درآورده که آمیزهای است از نثر نویسندهای حماسهپرداز، مورخی آرمانگرا و مصلحی برآشفته، با رگههایی از طنز سیاه. آنچه میخوانید جلد اول این مجموعه است.
هیچ خوانندهی قرن بیستویکمیای که شاهکار سولژنیتسین را برای بار اول میخواند نباید تصور کند که بناست یک روایت تاریخی سرراست را بخواند. کتاب او فقط وصف تاریخ نیست، خود تاریخ است. به لطف عنایت وسواسگونهی سولژنیتسین به جزئیات و استعدادهای ادبی و جدلی او، مجمعالجزایر گولاگ به خلق همین جهانی که ما امروزه در آن زیست میکنیم کمک کرده است.
میکی نظرش در مورد کتاب را اینگونه بیان میکند:
گولاگ یک کتاب تاریخی به شکل معمول نیست، جایی بین سبک روزنامهنگاری و کتابی تاریخی قرار دارد و نحوه روایت سولژنیتسین آشنا و جذاب است. این کتاب بهجای آنکه شبیه یک درس تاریخ باشد، شبیه گفتگو با یک دوست خوب است که میداند چگونه داستانی جالب، مهم، دلخراش و فراموشنشدنی را بیان کند. به نظر میرسد روایتی در مورد اردوگاههای زندان شوروی آنقدر سنگین باشد که غیرقابلخواندن باشد، اما سولژنیتسین آن را به طرز شگفتآوری دلپذیر میکند.
محسن در مورد تجربهی مطالعهی این کتاب در گودریدز مینویسد:
یکی از دردناکترین و باشکوهترین کتابهای غیرداستانی که خواندم. این کتاب سخت و عجیب که انگشتبهدهانتان میگذارد و درست زمانی که فکر میکنید بیش از نمیشود سختیهای زندان بیشتر شود چنان چهارستون بدنتان را به لرزه درمیآورد که گویی بمبی در نزدیکیتان منفجر کردهاند. مجمعالجزایر گولاگ بسیار بیش از یک کتاب است. جانهایی که در همهی این سالها در شوروی رنج دیدهاند، شکنجه دیدهاند و مردهاند در این کتاب حضور دارند. سولژنیتسین شمعی برداشته است و با صبر و حوصلهای کمنظیر همه را به ما نشان میدهد.
در بخشی از کتاب چنین میخوانیم:
ما در معابر طولانی و پیچاپیچ عمرمان خوشخوشان ــ و بسا که با خون دل ــ از کنار همهجور دیوار و حصار عبور کردهایم؛ حصارهایی از الوار پوسیده و خشت و آجر و سیمان و آهن؛ اما یک لحظه هم به این فکر نکردهایم که پشت این حصارها چه میگذرد. هیچ زحمت این را به خودمان ندادهایم تا به قوه چشم یا فهم، به درونشان نقبی بزنیم؛ اما وادی گولاگ از همینجا شروع میشود؛ درست از بیخ گوش ما، در دوقدمی. از این گذشته، هیچ متوجه بیشمار در و درگاهِ چهارقُفله و مُستتری هم که در این حصارها رخنه کرده نبودهایم. تمام این درها، تکتکشان، مهیای ما بودهاند! و ناگهان آن درِ مقدَر به آنی باز میشود و چهار دستِ مردانهٔ سفید که گرچه رد و نشانی از کارِ یدی ندارند اما قرص و ستبرند، دست و پا و یقه و کلاه و گوشمان را میگیرند و ما را کشانکشان مثل یک کیسه میبرند و پشت سرشان نیز در را، همان دری را که به زندگی سابقمان ختم میشد، یکبار برای همیشه به هم میکوبند.
الکساندر سولژنیتسین (1918-2008) پس از خدمت در ارتش شوروی در طول جنگ جهانی دوم، به دلیل انتقاد از استالین و دولت شوروی در نامههای خصوصی خود، به هشت سال زندان محکوم شد. سولژنیتسین در سال 1962 با انتشار رمان «یک روز از زندگی ایوان دنیسویچ» از یک معلم مدرسه ناشناس به نویسندهای مشهور در سطح بینالمللی تبدیل شد. او در سال 1970 جایزه نوبل ادبیات را دریافت کرد. مخالفت فزاینده نویسنده با رژیم منجر به دستگیری مجدد او و اخراجش از اتحاد جماهیر شوروی در سال 1974 شد. در همین سال مجمع الجزایر گولاگ، برای اولین بار در غرب به انتشار رسید. او و خانوادهاش به مدت هجده سال، در آمریکا در تبعید زندگی کردند. در سال 1994 به روسیه بازگشت و در سال 2008 در خانه خود در مسکو درگذشت.
این کتاب تقدیم میشود به کسانی که عمرشان به بازگفتن آن قد نداد. باشد که عذر مرا بپذیرند چرا که نه همه اش را شاهد بود، نه همه اش را به خاطر آوردم؛ و نه از همه اش آگاه بودم. سالهای سال از انتشار این کتاب که دیری هم به اتمام رسیده بود حذر کردم: تعدی که به زندگان احساس میکردم، بر تعهدم به مردگان میچربید. اینک که بههرحال دستگاه اطلاعات آن را توقیف کرده، چاره ای برایم نمانده الا اینکه بیدرنگ منتشرش کنم. در این کتاب از شخصیتها یا وقایع خیالی خبری نیست. افراد و اماکن به اسامی حقیقی شان معرفیشدهاند.
در اینجا برخی از نکات جالب در مورد این کتاب آورده شده است:
کتاب مجمع الجزایر گولاگ نوشته الکساندر سولژنیتسین با استقبال بسیار خوبی از سوی رسانهها و افراد مواجه شده است. در زیر نقدهایی کلی از رسانهها و نظرات افراد مشهور درباره این کتاب آورده شده است:
اگر اولین باری است که از بوک لند خرید میکنید میتوانید کتاب مجمع الجزایر گولاگ را با 25 درصد تخفیف تهیه کنید. برای آشنایی با شیوه خرید آنلاین کتاب میتوانید راهنمای خرید را مطالعه کنید.
اگر به ادبیات داستانی علاقهمندید، به صفحه خرید رمان هم سری بزنید.