کتاب «میخواهم چه کاره شوم» با عنوان فرعی «راهنمایی برای جوانان در زمینهی حرفه، پول و آینده» اثر آلن دوباتن، نویسنده و فیلسوف سوئیسی است. این اثر از مجموعه کتابهای مدرسهی زندگی است که در ایران توسط نشر کتابسرای نیک به چاپ رسیده و محمد هدایتی آن را به فارسی برگردانده است. صد و شصتویکمین کتاب پرفروش در میان کتابهای فلسفی کودکان در سایت آمازون به کتاب «میخواهم چه کاره شوم» اختصاص یافته است.
به نظر میرسد بزرگترها علاقهی عجیبوغریبی به پرسیدن سوال «دوست داری بزرگ شدی چه کاره شوی؟» از کودکان دارند. احتمالاً همهی ما، وقتی که بچه بودیم، حداقل یک بار به این سوال پاسخ دادهایم. گرچه شاید واقعاً نمیدانستیم به چه کاری علاقه داریم. ممکن است بعضی از ما هنوز هم ندانیم میخواهیم با زندگی خود چه کار کنیم و در ابهام و اضطراب آینده به سر ببریم. زیرا حقیقت ماجرا بسیار پیچیدهتر از این حرفهاست. بنابراین اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که هنوز با این پرسش دستوپنجه نرم میکنید یا فرزندی دارید که در جستوجوی علایق شغلی خود است، نگران نباشید؛ شما تنها نیستید. اینکه میخواهید چه کار کنید میتواند یکی از بزرگترین، عجیبترین و سختترین پرسشهای زندگی باشد. این کتاب یک اثر منحصربهفرد دربارهی دنیای کار است که مخصوص کودکان و نوجوانان نوشته شده؛ زیرا برخلاف آن چه تصور میشود، مشاورهی شغلی چیزی نیست که هنگام ورود به بازار کار شروع شود، بلکه این فرایند باید مدتها قبل و از دوران کودکی و نوجوانی آغاز گردد. در این کتاب، سوالات مهمی از قبیل اینکه چگونه میتوان علایق خود را کشف کرد، شغل خوب به چه معناست و دنیای اقتصاد چگونه عمل میکند بررسی میگردد.
میلنا نظر خود را در سایت گودریدز اینطور بازتاب داده: «من این کتاب را بهعنوان هدیهی کریسمس برای برادرزادهام خریداری کرده بودم. قبل دادن هدیه، خودم آن را مطالعه کردم و واقعاً از خواندنش لذت بردم. ای کاش زمان بچگی من هم همچین کتابی وجود داشت. خواندن این کتاب حتی به من هم ایدههای جدیدی داد».
یکی از نقدهای واردشده به این کتاب، عدم ارائهی مثالهای محسوس از شغلهای گوناگون است؛ آلیشا نقد خود را اینگونه بیان کرده است: «کتاب جالبی است که به کودکان کمک میکند در مورد شغلی که دوست دارند در آینده انجام دهند بیندیشند. هرچند امیدوار بودم مثالهای بیشتر و محسوستری از مشاغل در کتاب آورده شود. نوشتههای کتاب بیشتر در حد توصیه و آگاهیبخشی است. مثلاً توصیه میکند اگر دوست داری به مردم کمک کنی، ممکن است در این نوع شغل مهارت داشته باشی. به طور کلی اطلاعات خوبی برای فکر کردن به جوانان میدهد».
سحر که خود در آستانهی تصمیمگیری برای شغل آینده است میگوید: «من این روزها به شدت با مسالهی شغل درگیر هستم. چون باید رشتهی تحصیلی خود را انتخاب کنم که با آیندهی کاریام ارتباط مستقیم دارد. این کتاب به من کمک کرد تا با دید روشنتری به این مساله نگاه کنم. بهشخصه فکر میکنم این کتاب نه فقط برای نوجوانان که میتواند برای همه مفید واقع شود».
در بخشهایی از کتاب، برای این که بتوانید به تناسب ویژگیهای فردی شغل مناسب خود را پیدا کنید، توضیحاتی آورده شده است. به عنوان مثال برای اینکه بدانید مشاغلی که نیازمندِ ویژگیهای رهبر بودن است، چه کمّوکیفی دارد، دربارهاش اینطور نوشته شده است: «اینگونه نیست که فقط بخواهید مسئول چیزی باشید؛ بلکه شما دوست دارید مسئولیت چیزی را بپذیرید. بسیاری از انسانها در مدرسه میخواهند به عنوان کاپیتان تیم انتخاب شوند. اما حقیقتاً از این مسئولیت خوششان نمیآید. آنها فقط مقام کاپیتانی را دوست دارند. چیزی که شما میخواهید آن سِمت، نقش و شانسی ست که بتوانید با آن ایدههاتان را عملی کنید. وقتی که افراد برای مشورت گرفتن به سراغ شما میآیند، لذت میبرید. اینگونه نیست که هر چه به ذهنتان میرسد بگویید؛ بلکه میخواهید مشکل آنها را حل کنید. شما میخواهید دیگران بتوانند به قضاوت شما اعتماد کنند».
همچنین در باب لذّت کمک به دیگران مینویسد: «زمانی که دوستانتان مسائل و مشکلاتشان را با شما در میان میگذارند، لذّت میبرید. گاهی اوقات نمیدانید چه کاری از دستتان برمیآید، اما واقعاً دوست دارید تلاش کنید تا حرفهای آرامشبخش به آنها بزنید تا حالشان بهتر شود.»
در بخش دیگری از کتاب میخوانیم: «چرا افراد خوششانس کمی هستند که پول میگیرند تا فوتبال بازی کنند، درحالیکه تقریباً همهی افراد دیگر که فوتبال بازی میکنند پولی دریافت نمیکنند؟ چرا فوتبال گاهی اوقات یک شغل محسوب میشود و گاهی وقتها صرفاً یک سرگرمی است؟ این مساله به این پرسش که شغل واقعاً چیست برمیگردد. فوتبال زمانی که برای شما جنبهی خوشگذرانی دارد، صرفاً یک سرگرمیست. اما وقتی نحوهای که شما فوتبال بازی میکنید برای دیگران مهم میشود، در این صورت فوتبال تبدیل به یک شغل میشود.»
آلن دوباتن، دورهی دکترای فلسفه در دانشگاه هاروارد را رها کرد تا بتواند کتابهایی فلسفی به زبان ساده بنویسد. شمار زیادی از کتابهای او در ایران ترجمه و به چاپ بالا رسیده است. از جمله این آثار میتوان به جستارهایی در باب عشق، تسلّیبخشیهای فلسفه و اضطراب منزلت اشاره کرد. کتاب حاضر از سری کتابهای مدرسهی زندگیست که خود دوباتن از جمله اعضای هیئت موسس آن است. این موسسه فلسفهی وجودی خود را یافتن پاسخهایی برای پرسشهای اساسی زندگی تعریف کرده است.