به اطراف خود نگاه کنید؛ یک ساختمان، یک درخت، یک رنگ، یک احساس و حتی یکی از ما، یک انسان! هر یک به نوبهٔ خود ابژهای تکین محسوب میشوند. ژان بودریار، جامعهشناس و نظریهپرداز بههمراه ژان نوول، معمارِ صاحبسبک فرانسوی در کتاب «ابژههای تکین» در مورد خصلت چنین ابژههایی به گفتگو مینشینند؛ و از خلال این گفتوشنودها به مسائل عمیقتری چون سیاست، هویت، زیباییشناسی و آیندهٔ حیات مدرن میپردازند. «ابژههای تکین» در سال ۲۰۰۲ منتشر شد.
«ابژههای تکین» حاصل دو گفتوگو میان بودریار، نظریهپرداز برجسته و ژان نوول، معمار کمنظیر فرانسوی است که در سال ۱۹۹۷ شکل گرفت؛ این گفتوگوها نخستینبار در مرکز فرهنگی خانهٔ نویسندگان پاریس و سپس در کالج معماری دِلاویتهٔ پاریس انجام شدند و در سال ۲۰۰۲ بهقلم بودریار به رشتهٔ تحریر درآمد.
مکالمهٔ بودریار و نوول در ابتدا با تمرکز بر ابژههای منحصربهفرد آغاز میشود، و رفتهرفته پای مسائلی بنیادین همچون تکینگی، تکنولوژی، نقش رسانه، عالم واقع، غیرواقع و فراواقعی به میان میآید.
گفتوگوی صمیمی و بیتکلف بودریار و نوول، پلی است میان معماری و فلسفه؛ دعوتی برای دوباره دیدن مکانها و اشیاء و تأمل در هویت انسان در میانهٔ چنین مفاهیمی. از جمله مفاهیمی که مفصلاً در این کتاب مورد بحث و گفتوگو قرار میگیرند، میتوان به مفاهیمی چون، اصالتِ سازه در نیویورک، فرانک گِری و ساختهٔ مشهورش موزهٔ گوگنهایم بیلبائو و همینطور بیش از همه، مرکز فرهنگی-هنری ژرژ پمپیدوی پاریس اشاره کرد.
بودریار و نوول در گفتوگوی اول خود به سراغ موضوعاتی همچون رادیکالیته، آفرینش و نسیان، نیویورک، اغوا، تحریک و رمزورازها میروند، و در ادامه مکالمهٔ خود را حولمحور زیباییشناسی، لذتگرایی و ناامیدیهای بصری و فکری ادامه میدهند.
این اندیشمند و معمار در گفتوگوی دوم خود، اینبار به مفهوم سازهها و مفاهیم گوناگونی که در هر سازهای به چشم میآید و یا از نگاه ما پنهان است میپردازند؛ موضوعاتی همچون ماهیت نور به مثابهٔ ماده، مفهوم حقیقت در معماری، حضور خرد در آن و معماری مجازی و حقیقی.
«ابژههای تکین» تنها راه جدیدی برای درک و ارتباط میان اشیاء و ایدهها نیست، بلکه این فرصت را در اختیار خوانندگان خود قرار میدهد تا شاهد گفتوگویی ماندگار میان یک نظریهپرداز و یک معمار باشند؛ مکالمهای میان فردی از جهان اندیشه و نظر و شخصی که ایدهها را در شمایل اشیاء عظیمالجثهای خلق کرده است.
مطالعهٔ تقابل دغدغههای بودریار جامعهشناس و نوول معمار، نه تنها برای دانشآموزان و دانشجویان معماری تجربهای لذتبخش خواهد بود، بلکه برای علاقمندان به این دو حوزه نیز حظآور است.
- ام.مور از خوانندگان وبسایت آمازون، بعد از دومین خواندن کتاب «ابژههای تکین»، معتقد است این کتاب ملزم به حضور در فهرست ده کتاب برتر برای هر دانشجوی معماری است؛ و در ادامهٔ مرور خود بر کتاب به چنین نکاتی اشاره کرده است: «موضوعات مورد بحث در این کتاب حول محورِ ارتباط میان فرهنگ و معماری و ناپدید شدن فرهنگ در سازهها و هنر امروز است و تأملاتی چالشبرانگیز در مورد سانسور، ساختارگرایی و روندهای طراحی فعلی را مطرح میکند.»
- از دیگر خوانندگان «ابژههای تکین»، استیو باول، در وبسایت گودریدز این کتاب را، اثری سرشار از ایدههایی چشمگیر در رابطه با جهان پستمدرن و ارتباط آن با معماری، معرفی کرده است.
مکالمهٔ صمیمی بودریار و نوول، یا آنطور که خود بودریار به آن اشاره کرده است؛ گپ زدنِ آنها لذت مطالعهٔ «ابژههای تکین» را دوچندان میکند. صداقت بودریار در ارائهٔ ایدهها و اندیشههایش، و همینطور گفتههای خلاقانهٔ نوول، ما را با شکل جدیدی از معماری و جهانش آشنا میکند:
«ما در سرتاسر قرن حاضر، در هر کجا و به هر طریقی که توانستهایم، دست به ساخت و سازهای سنگین، عجولانه و بیکیفیتی زدهایم. ما شتابان و نسنجیده چیزهایی را تولید و بازتولید کردهایم: فضاها، بناها، حومهها و «نامکانها».
مسئلهی ما حفظ و نگهداریِ تعداد مشخصی از عناصر و نشانههای قدیمی، یا به معنای متعارفِ اصطلاح، احیای نوعی «سلیقۀ پالودۀ بورژوایی یا جوهرۀ خوش منظرگی» نیست، بلکه خلق «معماری»، معنا و ماهیت از یک سری موادِ نتراشیده و خام است.»
«همیشه وقتی میکوشیم از معماری بهسانِ یک حد صحبت کنیم — موضوعی که شدیداً شیفتهاش هستم — این کار را با قرار دادن خودمان برروی مرزهای جهل و دانش انجام میدهیم. این همان ماجراجویی راستین معماری است که در جهان واقعی روی میدهد؛ دنیایی که مبتنی بر یک اتفاقنظر است.»
ژان بودریار (Jean Baudrillard)، جامعهشناس، تحلیلگر و نظریهپرداز، نویسنده، شاعر و عکاس فرانسوی، یا همان «کاهن اعظم پستمدرنیسم»، مردی که یکی از بحثبرانگیزترین و موردتوجهترین نظریهپردازان عصر حاضر شناخته میشود؛ در ۲۷ام ژانویهٔ ۱۹۲۹ در رَنسِ فرانسه متولد شد. بودریار در خانوادهای متعلق به طبقهٔ کارگر و کشاورز و تحت سرپرستی پدری ژاندارم پرورش یافت. در دوران دبیرستان، به لطف یکی از اساتید خود با شاخهٔ فلسفهٔ علوم (پتافیزیک) آشنا شد که در انتخاب اهداف تحصیلی او و شکلگیری برخی از اندیشههای ابتدایی او بسیار تأثیرگذار بود.
پس از اتمام دوران دبیرستان، بودریار به تحصیل در رشتهٔ زبان و ادبیات آلمانی در دانشگاه سوربن مشغول شد، و پس از اتمام تحصیلات در این حوزه، تدریس در دانشکدههای پاریسی و دیگر استانهای فرانسه را آغاز کرد. در طی دوران تدریس زبان و ادبیات آلمانی، بودریار انتشار مقالات نقادانه و همینطور ترجمهٔ آثار نویسندگانی چون برتولت برشت و نظریهپردازانی چون کارل مارکس را نیز آغاز کرد؛ همزمان با چنین فعالیتهایی، او تحصیل در مقطع دکترا در شاخهٔ علوم اجتماعی را زیر نظر اشخاصی چون رولان بارت در ۱۹۶۸ به اتمام رساند؛ اولین کتاب بودریار در واقع نسخهٔ نهایی تز دکترایش با عنوان «نظام ابژهها» است که در همان سال منتشر شد.
این نظریهپرداز، عکاسی را از سال ۱۹۷۳ و سفر به ژاپن و خرید اولین دوربین عکاسی خود آغاز کرد، و این آغاز نوشتن با دوربین برای او بود. مجموعهٔ «نوشتن با نور» شامل شناختهشدهترین عکسهای بودریار است؛ او در این مجموعه بر ماهیت نور و واقعیت وجودی اشیا تمرکز میکند و معتقد است نور در عکاسی نه طبیعی و نه مصنوعیست و اشیا بهواسطهٔ نور و انعکاس آن برای ما وجود دارند، تصویری که چون علت وجودیاش چیزی میان واقعیت و خیال در گذر است.
او که در ابتدا معتقد به اصلاح تفکر مارکسیسم بود و به عنوان یک نئومارکسیست شناخته میشد، بعدها به انتقاد از این تفکر و دوری از جامعهشناسی به شکل کلاسیک آن، روی آورد و در کتاب «آینهٔ تولید»، اندیشههای بنیادین مارکسیسم را در معرض انتقادات خود قرار داد. او خود را نه یک پستمدرنیست بلکه منتقد آن میدانست، و همواره معتقد بود جهان امروز، متشکل از جوامعی پستمدرن است، و بشر نه به سوی روشنبینی و شناخت بهتر، بلکه محبوس در فضایی ساختگی و مصنوعیست که عمقی در دنیای مردمانش و سطح اطلاعات انسان عصر حاضر وجود ندارد؛ در کتاب «جامعهٔ مصرفی» بودریار مفصلاً به این مباحث پرداخته است.
امروز ۱۶ سال از مرگ بودریار میگذرد و همچنان نظریات او محل بحثوگفتگو و تأمل است، و این خود نشاندهندهٔ رسالت حقیقی او بهعنوان نویسنده و نظریهپردازی راستین است.
ژان بودریار پس از دو سال مبارزه با بیماری سرطان در ششم مارس ۲۰۰۷ در پاریس درگذشت. از دیگر آثار او میتوان به کتابهای «وانمودهها و وانمود»، «شفافیت شیطانی»، «هوش شر، یا معاهدهٔ شفافیت» و «آمریکا» اشاره کرد.
اگر اولین باری است که از بوک لند خرید میکنید میتوانید کتاب ابژههای تکین را با ۲۵ درصد تخفیف تهیه کنید. برای آشنایی با شیوه خرید آنلاین کتاب میتوانید راهنمای خرید را مطالعه کنید.