کتاب جنگ و صلح نوشتهی لئو تولستوی، رمانی کلاسیک در ادبیات روسی به شمار میرود. تولستوی در رمان جنگ و صلح به بررسی وضعیت کلی روسیه در میان سالهای 1805 تا 1812 میلادی میپردازد و ضمن ارائه تصویری تاریخی و دقیق از آن دوران، داستانها و ماجرهای 5 خانواده اشرافی روس را بازگو میکند.
محوریت کلی رمان دو جلدی جنگ و صلح، جنگهای فرانسه و روسیه است؛ یعنی زمانی که ناپلئون به روسیه لشکرکشی میکند، مسکو در آتش میسوزد و پس از آن لشکر ناپلئون عقبنشینی میکند. در این کتاب علاوه بر تاریخ و سیاست، به موضوعات دیگری مانند عشق، صلح، زندگی اشرافی، فلسفه و... نیز توجه ویژهای شده است. در کتاب جنگ و صلح بیش از 500 شخصیت مختلف وجود دارد که از مهمترین شخصیتهای آن میتوان به پییر، ناتاشا، نیکلا و ماریا اشاره کرد. بعضی از این شخصیتها واقعی و بعضی خیالی هستند؛ اما تولستوی با مهارت بینظیر خود توانسته است چنان به داستانپردازی بپردازد که گویی تمام حوادث و شخصیتهای کتاب واقعی هستند. اگر عاشق تاریخ هستید، اگر دلتان یک رمان جذاب با ریشههای واقعی میخواهد و یا اگر از ادبیات روس لذت میبرید، کتاب جنگ و صلح به شما پیشنهاد میشود.
«این کتاب شخصیتهای بسیار زیادی دارد، اما نکته جالب این است که هیچ کدام از آنها تکراری و مشابه دیگری نیستند. تولستوی توانسته است 500 قهرمان منحصربهفرد خلق کند که هر یک داستان ویژه خود را دارند. شاید نتوان گفت که تولستوی بهترین رماننویس جهان است، اما قطعا میتوان ادعا کرد که کتاب جنگ و صلح بهترین رمان دنیاست! من شخصا کتابهایی را که به واقعیت نزدیک هستند، دوست دارم اما بر خلاف سلیقهی من، در میان رمانهای حماسی امروزی سبک فانتزی غالب شده است و کمتر رمانی میتوان پیدا کرد که هم حماسی باشد و هم تاریخی. خوشبختانه جنگ و صلح یکی از آن رمانهای خاص است که نظیرش را در کمتر کتابی میتوان پیدا کرد. من پیام کتاب را هم بسیار دوست دارم که میگوید قهرمانهای واقعی مردم عادی هستند؛ نه آن شخصیتهای سیاسی مشهور مانند تزار و ناپلئون که هیچ درد و رنجی را متحمل نمیشوند. به هر حال تولستوی در کتاب خود با جزئیات مفصل از فضای اشرافی روسیه صحبت میکند و چنان توصیفاتی به کار میبرد که گویی مخاطب در آنجا حضور دارد. در واقع بیان همین نکات و جزئیات تاریخی گوناگون است که باعث شده رمان جنگ و صلح تا این حد به واقعیت نزدیک شود. منتقدان از کتاب جنگ و صلح علاوه بر اثری در حوزه ادبیات، به عنوان یک تاریخنامه نیز یاد میکنند.» این نظر محمدجواد فرجالهی دربارهی کتاب جنگ و صلح بوده است.
یکی از شخصیتهای مهم و تاثیرگذار کتاب «پییر» است. در ابتدای کتاب، پییر به این شکل معرفی شده است: «همه میدانند که طبق وصیت کنت بزوخف، پییر وارث احتمالی تمام دارایی این کنت بسیار ثروتمند است. به همین جهت همه کسانی که آرزو دارند او دامادشان شود، در اطرافش میچرخند و او را دائم به محافل اشرافی دعوت میکنند. پییر آدم ساده و متواضعی است. در محافل اشراف نیز وی با آنکه هنوز از روابط افراد سر درنمیآورد با حرفهای صریح و تندش در بحثهای سیاسی روز شرکت میکند و گاه با این حرفها باعث رنجش دیگران میشود.»
در طول کتاب در مورد مفهوم خرد نیز مطالب زیادی گفته میشود؛ مثلا: «ما فقط میتوانیم این را بدانیم که هیچچیز نمیدانیم که آن هم بالاترین درجه خرد انسانی است» و «معتقد بود که سرچشمه همه عیبهای آدمی دو چیز است: یکی بیکاری و دیگری اعتقاد به خرافات. و دو فضیلت نیز بیشتر وجود ندارد: یکی کار و دیگری خرد.»
تولستوی همچنین در مورد شادی، عشق و زنان نیز مطالب زیادی در کتابش نوشته است: «تنها فقط غم و اندوه نیست؛ بلکه برای شادی نیز جایی باقی مانده است»، «هیچچیز برای یک مرد جوان ضروریتر از همراهی زنان باهوش نیست»، «هر آنچه که من میدانم، بهخاطر عشق است که میدانم».
اما شاید بتوان یکی از احساسیترین جملات کتاب را این جمله دانست: «دنیا برای من به دو قسمت تقسیم شده است؛ قسمت اول از آنِ او بوده که امید، شادی و نور در آنجاست. اما او در قسمت دیگر نیست و در آنجا چیزی جز افسردگی و تاریکی نمیتوان یافت.»
لئو تولستوی، نویسنده سرشناس روس، زاده سال 1828 میلادی است. او علاوه بر حوزه ادبیات، در موضوعات فلسفه و عرفان نیز دستی داشته است. تولستوی با وجود سادهزیستیای که داشت، یکی از مشهورترین و تاثیرگذارترین شخصیتهای روسی نهتنها در حوزه ادبیات، بلکه در حوزه سیاست و اجتماع نیز بوده است. آموزههای سیاسی و فلسفی او الگوی بزرگترین رهبران سیاسی قرن بیستم از جمله مهاتما گاندی و مارتین لوتر کینگ در مبارزات سیاسیشان شد. لئو تولستوی همچنین بارها نامزد دریافت نوبل ادبیات و جایزه صلح نوبل شده بود، اما به دلیل دیدگاههای سیاسی هیات منصفه وقت، از ارائه جوایز به او صرف نظر میشد.
از مهمترین آثار لئو تولستوی میتوان به «رستاخیر»، «آناکارنینا»، «سونات کرویتسر» و «مرگ ایوان ایلیچ» اشاره کرد. در این میان ماجرای نوشتن کتاب جنگ و صلح جالب است. این رمان در ابتدا به صورت سریالی در روزنامههای روسی طی سالهای 1865 تا 1867 میلادی چاپ شده است. بعدها سوفیا تولستوی، همسر لئو تولستوی، به جمعآوری یادداشتهای پراکنده او میپردازد و آنها را در قالب یک مجموعه کامل به نام جنگ و صلح در سال 1869 میلادی منتشر میکند. به باور بسیاری از منتقدان، این کتاب جنگ و صلح بود که تولستوی را تبدیل به گل سرسبد ادبیات روس کرد.
برای مشاهده موارد مرتبط به دستهبندی خرید رمان مراجعه کنید.