قلندر و قلعه‏/ بر اساس زندگی سهروردی

کتاب قلندر و قلعه اثری روح‌نواز، زندگی‌نامه‌ای‌ دقیق و منسجم در بستری داستان‌گونه است که نویسنده با چاشنی کردن خیال آن را به‌زیبایی هرچه‌تمام روایت کرده است. دکتر یحیی یثربی استادتمام فلسفه و عرفان اسلامی، با قلمی توانا، زبانی شیرین و شیوا و درونمایه‌ای غنی، نحوه‌ی شکل‌گیری تفکرات و اندیشه‌های شیخ شهاب‌الدین را روایت می‌کند. داستان در فضای قرن ششم هجری و با کودکی شهاب‌الدین و خواب‌های عجیب او آغاز می‌شود. روایتی همراه‌کننده که ماجراهای تحصیل، سفرها و رشد معنوی و علمی او را به ‌تصویر می‌کشد. مباحثه‌ی شهاب‌الدین با علمای شهرهای مختلف و جریان آشنایی او با مغی(آتش‌بان) زرتشتی نقطه‌ی عطف زندگی و اندیشه‌های او نامیده می‌شود. شرح حق‌طلبی و حق‌گویی سهروردی و تا حدودی دیدگاه‌های فلسفی و راه‌ورسم سلوکی او، که میراث گران‌بهای بسیاری از حکما و فرزانگان بعد از اوست، در این اثر مورد توجه قرار گرفته است. تجربه‌ی مطالعاتی متفاوت و بی‌نظیر در نوع خود، برای دوست‌داران عشق و عرفان ایرانی، با متنی منسجم و شورانگیز که عاری از هر نوع تعصب به‌ نگارش درآمده است.

نظر خوانندگان، درباره‌ی کتاب قلندر و قلعه چیست؟

بسیاری از خوانندگان فارسی‌زبان این اثر، کتاب قلندر و قلعه را متنی همراه با جزئیات دلنشین و مستنداتی تاریخی و دقیق، همراه با تلنگری برای نگاهی نو به زندگی معرفی کرده‌ا‌ند. مخاطبان حاضر در گودریدز معتقدند که، علی‌رغم پیچیده بودن منطق و فلسفه‌ی سهروردی، کتاب قلندر و قلعه شروع خوبی برای شناخت این شیخ خوش‌آوازه است. متنی روان و ستودنی، همراه با داستان‌هایی خیالی که نویسنده با بهره‌گیری از ذوق ادبی خود در ابتدای هر فصل شعری کوتاه و مرتبط با موضوع همان فصل ارائه داده است.

جملاتی از کتاب که شاید انگیزه خواندن باشند

در توصیف شخصیت سهروردی نویسنده به جمله‌ی‌ کوتاهی اشاره کرده است: «من طعمه‌ی کرم‌ها نخواهم شد، زیرا جایگاهم را در آن‌سوی ستارگان به‌ چشم خود دیده‌ام.»
او همچنین در توصیف آن‌چه او می‌اندیشیده بیان داشته است: «کار انسان این نیست که عصاره‌ی نعمت‌های الهی را بمکد و تبدیل به کثافت کند. اگر همه‌ی کائنات را مسخر او کرده‌اند، برای آن است که او بار امانتی بر دوش دارد که بر زمین و آسمان سنگینی می‌کند. او به جایگاهی می‌تواند برسد که فرشته را به آن راه نیست...
شما چرا می‌خواهید شراب‌خواری کسی روشن شود؟ پیامبر شما بر کتمانِ اسرار مومنان چه‌قدر تأکید کرده است! هرگاه چیزی از اسرار اصحاب به او می‌گفتند اعتنایی نمی‌کرد و می گفت: «من برای نقب‌زدن و رفتن به درون دل مردم دستور ندارم.»  او تلاش می‌کرد که مردم ظاهراَ مسلمان باشند و هرگز به اثبات کفر و فساد کسی نمی‌کوشید. اما برعکس جانشینانش را می‌بینیم که همه هم‌وغمشان آن است که کفر و فساد دیگران را اثبات کنند...من به شما نمی‌گویم که شراب نخورده‌ام یا خورده‌ام!»
نویسنده هم‌چنین تعریف او از عشق را این‌چنین بیان داشته: «عشق را از «عشقه» گرفته‌اند؛
گیاهی که در باغ، در بُن درخت پدید آید و در درخت پیچد. همچنان می‌رود تا همه‌ی درخت را فرا گیرد و چنانش در شکنجه کشد که در رگ درخت، نم نماند. تا آن‌گاه که درخت خشک شود. درختِ وجود انسان هم،‌ چون بالیدن آغاز کند و نزدیک کمال رسد، عشق از گوشه‌ای سر برآورد و خود را در او پیچید، تا به‌جایی رسد که هیچ نم بشریت در او نگذارد. آری، عشق اگر چه جان را به ‌عالم بقا می‌رساند ، اما تن را به‌ عالم فنا می‌کشد. زیرا که در این جهان هیچ‌چیز طاقت بار عشق را نتوانَد داشت.»

درباره نویسنده کتاب قلندر و قلعه

دکتر سید یحیی یثربی در سال 1321 در روستای چراغ‌تپه سفلی، از توابع شهرستان تکاب واقع در استان آذربایجان غربی به‌ دنیا آمد. شاگردی در محضر آیات عظام دوز دوزانی، ستوده، سبحانی، مکارم، مفتح، منتظری، سلطانی و علامه طباطبایی در حوزه‌ی علمیه قم و هم‌چنین شاگردی اساتید بزرگواری هم‌چون شهابی، زرین‌کوب، ملک‌شاهی، مطهری، جلیلی، صاحب‌الزمانی، آریان‌پور، یزدگردی، فلاطوری، حائری، تفضلی، الهی قمشه‌ای، حمیدی شیرازی و ... در دانشگاه تهران نگاهی منتقدانه و نظریه‌پردازانه به وی داد.
دکتر یثربی از همان ابتدا ذهن خود را معطوف به فراگیری و فهم فلسفه، منطق، معرفت‌شناسی، عرفان و دین‌شناسی کرده بود. دکتر یثربی از سال 1357 به¬‌ تدریس و پرورش شاگردان بسیاری پرداخت و پس از بازنشستگی نیز کار خود را ادامه داده است. نقد اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران و جهان اسلام‌زده، در راستای از بین بردن جهل و جمود فکری جامعه، ازجمله تلاش‌های مؤثر او در این سال‌ها بوده است. او تاکنون بیش‌از پنجاه عنوان کتاب و صدها عنوان مقاله به‌چاپ رسانده است که از آن میان می‌توان به کتاب‌های محبوب «قلندر و قلعه» و «صلیب و صلابت» اشاره کرد که اولی زندگی‌نامه‌ی شهاب‌الدین سهروردی است و دومی زندگی‌نامه‌‌ی منصور حلاج. از دیگر آثار ارزشمند این نویسنده می‌توان «مفاهیم فلسفی در ادبیات فارسی»، «عرفان نظری» و «فلسفه‌ی عرفان» را نام برد.

برای مشاهده آثار دیگر در این حوزه می‌توانید از دسته بندی کتاب تاریخی بازدید فرمایید.