کتاب «مرد مرد»، نوشتهی رابرت بلای، یک کتاب روانشناسی-اسطورهشناسی بوده که موضوع اصلی آن بررسی نقش و هویت جنسی مردان در دنیای کهن و مدرن است. رابرت بلای با توجه به ارتباطی که در طول حرفهاش با مردان داشته و جامعهی زمان خود را از دریچهای متفاوت میدیده است، به این نتیجه میرسد که نبود پدر در خانواده میتواند بسیار مخرب باشد و صدمات جبرانناپذیری به سلامت روان افراد جامعه به ویژه مردان بزند. او معتقد است که غیبت مردان بالغ در خانواده موجب شده تا پسران که راهنمایی برای تعلیم و تربیت ندارند، نتوانند به بلوغ و مردانگی برسند و در پیدا کردن جایگاه واقعی خود در جامعه ناتوان شوند.
رابرت بلای باور دارد که پسران نیاز به یک راهنما، مربی و یا معلم دارند تا آنها را در مسیر درست هدایت کند. در همین راستا او تلاش کرد تا با مراجعه به داستانهای کهن و اسطورههای تاریخی، نکاتی آموزنده از آنها در رابطه با هویت و نقش مردان کشف کند و حاصل آن کتاب «مرد مرد» شد که دربارهی موضوع فوق نوشته شده است. بلای در این کتاب به بازگویی داستان تاریخی آیرون جان میپردازد که در مورد خردمندی میانسال است که مرد جوان خام و بیتجربهای را راهنمایی میکند تا 8 مرحلهی بلوغ و مرد شدن را به سلامت سپری کند. شما در کتاب «مرد مرد» میتوانید تصویری روشن، تاریخی و کامل از هویت یک مرد و آنچه باید باشد، پیدا کنید.
«خواندن کتاب «مرد مرد» برای تمام مردان امروزی واجب است؛ مردانی که احساس میکنند بخشی از وجود خود را گم کردهاند و یا چیزی از آنها کم شده است. مهم نیست که چه سن و سالی دارید؛ چه نوجوانی تازهکار باشید چه سالخوردهای باتجربه، محتوای این کتاب مناسب تمام ردههای سنی است. پیام این کتاب فوقالعاده آن است که مردان بالغ باید مراقب نوجوانان و پسربچههای خود باشند و تمام چیزهایی را که آنها نیاز دارند بدانند به ایشان آموزش دهند. به هر حال در جامعهی مدرنی که نقش مردان متفاوت از سنتهای کهن بوده، لازم است فکری به حال هویت جدید مردان شود. رابرت بلای اصولا معتقد است که باید به الگوهای کهن و اسطورههای تاریخی خود مراجعه کنیم تا بتوانیم تعریفی متفاوت از هویت مردان در جهان پیچیدهی امروز داشته باشیم. او به سراغ اسطورههای مختلفی در فرهنگها و ادیان گوناگون جهان میرود و سعی میکند با درکی کامل و جهانشمول، رمز خوشبختی و شادی مردان در دنیای مدرن امروز را کشف نماید و نقشه راه کاربردیای پیش پای مردان بگذارد تا نقش خود در جامعه را بازیابند. خواندن کتاب برای زنان نیز میتواند تجربهای جالب باشد؛ زنانی که میخواهند پدر، همسر، برادر و یا فرزند خود را بهتر بشناسند.» این نظر محمدجواد فرجالهی دربارهی کتاب «مرد مرد» بوده است.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید آیرون جان کیست و چگونه وارد ماجرای کتاب شده است. به این بخش از کتاب توجه کنید که برای اولین بار آیرون جان را در کف برکهای در میان جنگل میبینیم: «آب برکه را خالی میکنند. در کف برکه مردی خوابیده که سر تا پایش را موهای بلند پوشانده است ـ موهایی اخرایی مثل آهن زنگزده ـ شکارچیان او را به قصر پادشاه میبرند و زندانی میکنند. پادشاه او را در قفسی آهنی حبس و در حیاط قصر آویزان میکند و اسمش را «آیرونجان» میگذارد.»
بلای با الگوگیری از این داستان تاریخی، نکتهای آموزنده را به ما یادآور میشود: «مرد امروزی، وقتی به عمق روان خود نگاه کند، اگر تمام شرایط درست باشد، ممکن است در اعماق روحش، در منطقهای که مدتهاست کسی به آنجا نرفته، مرد باستانی پرمویی را پیدا کند.»
رابرت بلای همچنین در طول کتاب خود بارها به توصیف هویت مردان میپردازد؛ برای مثال این قسمت از کتاب را بخوانید: «تمایلی در مردان جوان وجود دارد که میخواهند ریسک کنند، خطر را به جان بخرند و دل به دریا بزنند؛ حتی اگر تهدیدی مرگبار در انتظارشان باشد.»
رابرت بلای نویسنده، شاعر و فعال آمریکایی بوده که زاده سال 1926 میلادی است. او به دلیل تالیف کتاب شعر «نور اطراف بدن» برندهی جایزه کتاب ملی آمریکا در سال 1968 میلادی شده است. وی از مهمترین و پرنفوذترین فعالان صلح در طول سالهای جنگ ویتنام و یکی از بنیانگذاران انجمن ضدجنگ «نویسندگان علیه جنگ ویتنام» بوده است. رابرت بلای همچنین یک مترجم خبره بوده که بسیاری از آثار غیرانگلیسیزبان به ویژه اشعار زیبای لاتینتبارها و مسلمانان را به زبان انگلیسی ترجمه کرده است.
او از طرفداران پروپاقرص شاعران بزرگ ایرانی از جمله مولانا، سعدی، حافظ و عطار نیز است. بلای در مصاحبهای با مجله «گریست» گفته بود: «اشعار مولوی برای مردم و جامعه آمریکا مورد نیاز است. حتی در زندگی روزمره هم به کار میآید.» او همچنین در نامهای سرگشاده به مجله ادبی ایرانی «شوکران» نوشته بود: «عطار، حافظ، مولانا و سعدی به من شادی فراوان بخشیده و راهنمای من بودهاند.» اما آنچه که موجب شهرت جهانی بلای شد، انتشار کتاب «مرد مرد» در سال 1990 میلادی بود. کتاب فوق به مدت 62 هفته در لیست پرفروشترینهای نیویورک تایمز بوده و یکی از مهمترین آثار «جنبش اسطورهشناسی مردان» محسوب میشود. از دیگر آثار رابرت بلای میتوان به «جامعه نیمه بالغها»، «اسرار سایه»، «جایی که غروب درنگ میکند»، «ادبیات تبلیغ» و «خوردن عسل کلمات» اشاره کرد.