سرگذشت نجف دریابندری و مهمترین آثار این مترجم بزرگ | بوک لند

در این مطلب می‌خوانید:

اگر به خواندن رمان‌های برجسته همینگوی همچون وداع با اسلحه یا پیرمرد و دریا علاقه دارید یا دوست دارید یک کتاب جامع آشپزی را مطالعه کنید و یا قصد دارید با یکی از سرشناس‌ترین مترجمان چند دهه اخیر ایران آشنا شوید، حتماً نام نجف دریابندری را شنیده‌اید. دریابندری یکی از بهترین نویسندگان، منتقدان ادبی و مترجمان انگلیسی و فارسی در دوران معاصر محسوب می‌شود. در این مقاله، می‌خواهیم سرگذشت این چهره فرهیخته و مترجم برجسته ایرانی را بررسی کنیم و بیشتر با آثار او که موردتوجه بسیاری از علاقه‌مندان به کتاب در ایران قرار دارد، آشنا شویم. پس این مقاله را تا پایان مطالعه کنید.

زندگینامه نجف دریابندری

نجف دریابندری، زاده 1309 (هر چند که در شناسنامه سال تولد او 1308 درج شده) در شهر آبادان است. دریابندری دوران تحصیلی خود را در آبادان آغاز کرد. علاقه وافر دریابندری به ادبیات فارسی و زبان انگلیسی، موجب شد نوجوان آن روزهای آبادان، بیش‌ازپیش مجذوب کتاب، سینما و ادبیات جهان شود. دریابندری از سن 17 سالگی به زبان انگلیسی تسلط یافت و کتاب‌خوانی را به‌صورت حرفه‌ای در کتابخانه باشگاه ایران در آبادان دنبال کرد.

دوران حضور در شرکت نفت آبادان

دریابندری مدتی به‌عنوان کارمند بخش کشتیرانی در شرکت نفت آبادان مشغول به کار شد. اما نخستین تجربه حرفه‌ای نجف دریابندری در حوزه ادبیات، با حضور او در انتشارات شرکت نفت آبادان آغاز شد. به گفته نجف دریابندری: کار من در نشریه شرکت نفت، نوشتن مقالات تخصصی در مورد سینما و ترجمه مقالاتی بود که در روزنامه به چاپ می‌رسید. اولین مطلب او در مورد سینما، راجع به فیلم سیرانو در برژراک در سال 1329 بود.

تحمل دوران حبس

 او در دهه 1330 به دلیل گرایش‌های سیاسی خود پیش از انقلاب، متحمل چهار سال حبس شد. دریابندری در دوران حضور خود در زندان، کتاب تاریخ فلسفه غرب اثر برتراند راسل را ترجمه کرد که بی‌تردید، جزو برجسته‌ترین آثار ترجمه شده این مترجم برجسته ایرانی محسوب می‌شود.

او پیش از زندان، نخستین اثر ترجمه خود را چاپ کرد. کتاب وداع با اسلحه اثر ارنست همینگوی نویسنده و رمان‌نویس مطرح آمریکایی، اولین کتابی بود که توسط دریابندری به زبان فارسی ترجمه شد و همچنان مورد استقبال اهالی ادبیات قرار دارد.

دریابندری در سال 1350، ابتدا تصحیح کتاب تاریخ سینما اثر آرتور نایت را بر عهده گرفت اما پس از بررسی‌های بیشتر، تصمیم گرفت تا مجدداً این کتاب ارزشمند را جهت انتشار، ترجمه کند. دریابندری در این کتاب که جزو نخستین آثار مکتوب سینما در ایران محسوب می‌شود، تلاش کرد تا بسیاری از واژگان بیگانه را به زبان فارسی تبدیل کند و یا به‌اصطلاح خود او، واژگان سازی کند.

هنر ترجمه دریابندری در کتاب پیرمرد و دریا

اما قطعاً بسیاری از اهالی ادبیات، نجف دریابندری را به خاطر ترجمه شیوا و به‌یادماندنی کتاب پیرمرد و دریا می‌شناسند. بنابه گفته دریابندری: من ابتدا این کتاب را در سال 1337 مطالعه کردم و دریافتم که امکان ترجمه این کتاب وجود ندارد. اما در دهه 50 و با عرضه نسخه سینمایی این کتاب، به این باور رسیدم که می‌توان این اثر فاخر همینگوی را به زبان فارسی ترجمه کرد. بسیاری از دیالوگ‌ها و بخش‌های این کتاب، با اقتباس سینمایی اثر همخوانی دارند.

ازدواج دریابندری با فهیمه راستکار

نجف دریابندری با فهیمه راستکار که جزو دوبلورها و بازیگران شناخته شده ایران محسوب می‌شد، ازدواج کرد. همکاری دریابندری و راستکار موجب شد تا این زوج، کتاب مستطاب آشپزی از سیر تا پیاز را منتشر کنند. این کتاب جزو پرفروش‌ترین آثار نجف دریابندری محسوب می‌شود. فوت فهیمه راستکار در سال 1392 سبب شد تا زندگی دریابندری دستخوش تغییرات زیادی شود.

سرانجام نجف دریابندری در اردیبهشت 1399 پس از سپری کردن دوره طولانی بیماری در سن 90 سالگی، چهره در نقاب خاک کشید.

آثار ادبی نجف دریابندری

نجف دریابندری در طول عمر خود، آثار بسیار ارزشمندی را تألیف و ترجمه کرده است. علاوه بر کتاب‌هایی که در بخش قبل مورد اشاره قرار گرفتند، دریابندری رمان‌ها و کتاب‌های زیادی را به زبان فارسی ترجمه کرده است.

گوربه‌گور

کتاب گوربه‌گور اثر ویلیام فاکنر نویسنده آمریکایی، جزو آثار ترجمه شده دریابندری محسوب می‌شود. این کتاب برای نخستین بار در سال 1930 منتشر شد و جزو مهم‌ترین آثار فاکنر محسوب می‌شود. بر اساس نگاه بسیاری از منتقدان برجسته ادبی، اثر معنادار داستان کامل و چندوجهی ویلیام فاکنر در رمان گوربه‌گور، همچنان مبرهن است. رمان گوربه‌گور در 59 قسمت نوشته شده و فاکنر از 15 شخصیت برای توصیف داستان خود استفاده کرده است. این کتاب که لحن پیچیده و ساختار متفاوتی نسبت به بسیاری از آثار ادبی دارد، توسط نجف دریابندری به زبان فارسی ترجمه شد. ویژگی ترجمه دریابندری، استفاده از لحن فارسی گفتاری در ترجمه این کتاب است.

بیگانه‌ای در دهکده

رمان بیگانه‌ای در دهکده، اثر مارک تواین نویسنده مطرح آمریکایی است که در سال 1916 پس از مرگ او، به چاپ رسید. در این کتاب، داستان حضور یک غریبه به نام ستن در روستایی کوچک واقع در اتریش در قرن شانزدهم میلادی روایت می‌شود. ستن دارای قدرتی فراطبیعی است و از قدرت خود برای سیطره و شکنجه روستاییان به‌ویژه گروهی از پسران جوان استفاده می‌کند. در این کتاب مضامینی همچون اخلاق، اختیار و ماهیت شیطان موردبررسی قرار گرفته است.

بیشتر بخوانید: معرفی بهترین انتشارات ایران

یک گل سرخ برای امیلی

رمان یک گل سرخ برای امیلی، اثر دیگری از ویلیام فاکنر است که برای نخستین بار در سال 1930 منتشر شد. این داستان در شهر خیالی جفرسون میسی‌سیپی روایت می‌شود و شخصیت اول آن، زنی گوشه‌گیر و غیرعادی با نام امیلی گریسون است. راوی داستان، مردم شهر هستند که رفتار عجیب و مرموز امیلی و رابطه او با پدرش را روایت می‌کنند. خوانندگان در ادامه داستان متوجه می‌شوند که امیلی سال‌ها در انزوا و تنهایی زندگی کرده است و از نظر روحی، دچار آسیب شده است.

چنین کنند بزرگان

 کتاب چنین کنند بزرگان، کتابی طنزآمیز اثر وی کاپی نویسنده آمریکایی است که برای اولین بار در سال 1950 منتشر شد. در این کتاب، مجموعه‌ای از سرگذشت شخصیت‌های تاریخی از قرون‌وسطی تا ابتدای قرن بیستم به‌صورت طنز، نوشته شده است. سبک نگارش کاپی بیشتر به دلیل لحن بی‌ادبانه و توانایی او در یافتن طنز در جدی‌ترین مسائل، شهرت زیادی دارد. این کتاب برای نخستین بار توسط نجف دریابندری در سال 1351 منتشر شد. لحن دل‌نشین دریابندری در ترجمه این کتاب و البته عدم اشاره او به نام مؤلف اصلی کتاب، سبب تردیدهایی پیرامون اصل وجود این کتاب شد.

سرگذشت هکلبری فین

رمان سرگذشت هکلبری فین اثر مایک تواین، داستان زندگی پسر جوانی به نام هاک فین از پدر هتاک و شیاد خود گریزان بوده و ماجراجویی خود را با قایق‌رانی در رودخانه میسی‌سیپی همراه با دوست خود جیم آغاز می‌کند. آن‌ها در طول مسیر، با موانع و چالش‌های متعددی مواجه می‌شوند. در این کتاب، نویسنده از مضامینی همچون آزادی، نژادپرستی، اخلاق و ریاکاری جامعه برای انتقال داستان خود به خواننده استفاده می‌کند. رشد و پیشرفت هاک به‌عنوان شخصیت اصلی و همچنین دوستی او با جیم، موجب می‌شود تا نگاه خواننده نسبت به نژاد و هنجارهای اجتماعی، با چالش مواجه شود. این کتاب برای اولین بار در سال 1884 به چاپ رسید.

همچنین از آثار دیگر ترجمه شده توسط دریابندری، می‌توان به کتاب‌هایی مانند قدرت، آنتیگونه، رگتایم، بازمانده روز، بیلی باتگیت و متفکران روس اشاره کرد.

جهت خرید بهترین رمان‌ها و داستان‌های جهان، به دسته‌بندی خرید رمان مراجعه کنید.

کلام آخر

نجف دریابندری یکی از بزرگ‌ترین چهره‌های ادبی معاصر کشور به شمار می‌آید که آثار او موردتوجه بسیاری از مردم ایران قرار دارد. او از فلسفه و ادبیات تا آشپزی، آثار ارزشمندی را برای مخاطب ایرانی تألیف و ترجمه کرده است. استفاده از سبک‌های بدیع در ترجمه دشوارترین آثار ادبی آمریکایی و انگلیسی، از ویژگی‌های شاخص دریابندری محسوب می‌شود. بدون تردید نام این چهره برجسته ادبیات و ترجمه ایران، برای همیشه در یاد فرهنگ دوستان ایرانی باقی خواهد ماند.