چائوشسکو/ ظهور و سقوط دیکتاتور سرخ

این نویسنده که در زمینه‌ی ژورنالیسم نامی شناخته شده در تایم و نیوزویک بوده است، این اثر کامل و پژوهش مهم را با سفرهای متعددی به رمانی و مصاحبه با شخصیت‌های مهم سیاسی هم عصر حکومت چائوشسکو گرد هم آورده و از مشاهدات عینی بسیاری استفاده کرده است.

نظر خوانندگان در سراسر دنیا درباره کتاب چائوشسکو؛ ظهور و سقوط دیکتاتور سرخ چیست؟

بیژن اشتری در سال‌های گذشته مجموعه‌ی باارزشی را با جلدی سرخ‌رنگ از دیکتاتوری‌های گوناگون گردهم آورده و ترجمه کرده است، از همین‌رو خوانندگان ویژه‌ی خود را یافته و بسیارانی ترجمه‌های وی را دنبال می‌کنند. یکی از خوانندگان این کتاب نوشته است: «در این کتاب به خوبی فراز و فرود زندگی و دوران زمامداری چائوشسکو و همسرش شرح داده شده، موضوع کتاب به اتفاقات و زمانه تاریکی اشاره می‌کنه، در عین حال، در بعضی جاها نثر تبدیل به طنز می‌شه که تمام و کمال ماحصل حماقت و بلاهت بی‌نهایت این دو نفر و حلقه مجیزگوی اطرافشان است. خواندن این کتاب، در این زمان و در این جغرافیا بسیار تجربه جالبی بود و از زمانی که صرف مطالعه کتاب کردم راضی هستم.»

دیگر خوانندگان کتاب نیز با توجه به درک دیگر جوامع دیکتاتوری و قیاس آن‌ها با یکدیگر به لحاظ تفاوت‌ها و شباهت‌های استبدادی این کتاب را مهم دانسته و جزئیات زمامداری‌ چائوشسگو را تاثیرگذار خوانده‌اند: «قاطعانه می‌گم این کتاب مورد نیاز مردم جامعه ماست و اونقدر روان و گیرا نگاشته شده که همون ۲۰ صفحه اول شمارو مجذوب خودش می‌کنه، در اینکه چائوشسکو رهبری فاقد صلاحیت و جنایتکار بوده شکی نیست اما به نظر میاد در بعضی قسمت‌ها اطلاعات کمی مغرضانه‌ست. مثلا گیر دادن به لکنت زبان یه پسربچه ۱۵ساله، ولی در کل هیچ‌وقت نمی‌شه فهمید اصل و اساس تاریخ و جزئیات سرنوشت‌ساز چطور بودن. چون به هرحال هرکس از دید خودش تاریخ رو ثبت می‌کنه و بی‌طرفی کامل به نظر غیرممکن میاد.»

دیگر خوانندگان علاقه‌مند به علوم سیاسی و تاریخ نیز به نثر کتاب و چگونگی بررسی تاریخی اثر اشاره کرده‌اند: «کتاب بیشتر از آن که سیر حوادث تاریخی را شرح دهد، به ابعاد فساد خاندان چائوشسکو می‌پردازد. منهای اوایل کتاب که تاریخچه‌ی مختصر رومانی و ماجرای دستگیری و اعدام چائوشسکو و زنش را در بر دارد، سایر قسمت‌های کتاب عموما سیر زمانی ندارد و ما با رخداد خاص و تاریخی روبرو نیستیم... .»

جملاتی از کتاب که شاید انگیزه خواندن باشند

کتاب‌هایی که درباره‌ی دیکتاتوری و استبداد است برای مردم عبرت‌آموز و خواندنی‌ست، در جایی از این اثر می‌خوانیم:  «نظام‌های دیکتاتوری از قبیل نظام چائوشسکو فقط در محیطی قادر به ادامه حیات است که مشخصه آن سطح نازل فرهنگی‌اش است. فرهنگ، بزرگ‌ترین دشمن دیکتاتور و قدرت‌های اوست. این‌ها دو نیرویی هستند که در تعارض دائمی با یکدیگر قرار دارند و در نبردی جانانه و ریشه‌ای رویاروی هم قرار گرفته‌اند.»

شکل‌گیری یک دیکتاتوری همواره با مجیزگویی و ویژگی‌های روانی پیچیده در اطراف دیکتاتورها شکل می‌گیرد، می‌توان گفت که دیکتاتور کم‌کم ساخته می‌شود. در جایی از این کتاب آورده شده: «نه‌فقط قدرت مطلق بلکه قدرت نسبی هم افراد را فاسد می‌کند. حتا در جوامع دموکراتیک که در آن‌ها سیاستمداران قاعدتآ باید از وجود چنین دام‌هایی آگاه باشند، باز غالب رهبران سیاسی در دنیای امتیازات انحصاری زندگی می‌کنند و چنان از دغدغه‌های روزمره مردم معمولی به دور می‌افتند که به تدریج یادشان می‌رود توده‌های مردم چگونه زندگی می‌کنند. حالا خودتان حساب کنید که این معضل در جوامع دیکتاتوری چقدر حاد می‌شود. چائوشسکوها به شدت از مردم کشورشان جدا افتاده بودند: رفتار فئودالی آن‌ها شبیه رفتار آمرانه و بی‌رحمانه ملاکان و والیان عثمانی با دهقانان رومانی در دوره قبل از استقلال بود.»

بیرون آمدن از دیکتاتوری و تغییر فرهنگ به دور از استبداد نیز مبحث قابل تاملی است که در این کتاب بدان اشاره شده، چنان که می‌خوانیم: «ملتی که دهه‌ها به یک حکومت دیکتاتوری خو کرده، خواسته و ناخواسته اسیر ذهنیت‌های مسمومی است که فقط با گذر زمان می‌توان به برطرف شدن آن‌ها امید داشت.»

درباره نویسنده کتاب چائوشسکو؛ ظهور و سقوط دیکتاتور سرخ

ادوارد بئر نویسنده، خبرنگار و روزنامه‌نگار جنگی بود که سال‌ها در این زمینه فعالیت کرد و در نشریات معتبر جهانی نوشت. به کشورهای مختلفی سفر کرد و به مصاحبه و پژوهش در زمینه‌های سیاسی اجتماعی پرداخت و در لوکزامبورگ نیز به‌عنوان افسر اطلاعات به فعالیت پرداخت. وی در سال 2007 درگذشت. از بئر آثار بسیاری در زمینه‌های سیاسی-تاریخی باقی مانده است.