بهترین کتاب های روانشناسی کودک برای والدین و فرزندان

در این مطلب می‌خوانید:

زمانی که زوجی تصمیم می‌گیرند صاحب فرزند شوند، وظیفه‌ی سنگینی را به دوش می‌گیرند که دیگر مسیر زندگی‌شان را تغییر داده و مسئولیت‌هایشان در هر قسمتی از زندگی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. امروزه با کاهش تعداد فرزندان در خانواده‌ها، مولفه‌های تربیتی نیز تغییر کرده و ما شاهد متدهای تربیتی جدید، علوم آموزشی نوین و از همه مهمتر ارزشگذاری برای روان کودکان هستیم. شیوه‌های رفتاری پدر و مادر در تمام مراحل رشد خودآگاه و ناخودآگاه کودکان موثر است و مطالعه‌ی والدین در زمینه‌های مختلف تربیتی اهمیت داشته و نقش بسیار مهمی در رشد فردی و اجتماعی کودک ایفا می‌کند. عموم فاکتورهای رشد ذهنی کودک اعم از یادگیری، حافظه، حل مشکل و زبان به ژنتیک و محیط او باز می‌گردد. در کنار مسائلی چون محیط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی‌ای که کودک در آن بزرگ می‌شود، روانشناسی کودک به والدین کمک می‌کند که مسیر رشد بهتری را برای کودک فراهم کنند. به همین منظور سعی شده است در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ سایت خرید آنلاین کتاب بوکلند به بهترین کتاب‌های روانشناسی کودک بپردازیم و آنها را معرفی کنیم:

تربیت بدون قشقرق

اگر به لیست کتاب‌های پرفروش و بهترین کتاب‌های روانشناسی کودک در نیویورک تایمز نگاهی بی‌اندازیم، با کتابی به نام تربیت بدون قشقرق که دنیل جی سیگل و تینا پین پرایسون نوشته‌اند مواجه می‌شویم. این کتاب همان‌طور که از نامش هم پیداست به دنبال راهکارهایی بوده که شرایطی مملو از تنش، عصبیت و ناامیدی از بهبود عملکرد رفتاری کودک‌تان را به فرصت‌هایی برای ارتباط بیشتر با فرزند‌تان و شکل دادن به رفتارهای ذهنی او بدل کنید. «تربیت بدون قشقرق» کوشیده است تصور آرمان‌گرایانه به عنوان والد را کنار بزند و در تکامل ذهنی و و نقش آن در تربیت و رفتار کودک بازاندیشی کند.

 این کتاب به شرح موقعیت‌های دشوار تربیتی پرداخته است و در ادامه با آموزش مهارت‌هایی برای برجسته کردن پیوندی بین رشد عصبی کودک و نحوه‌ی واکنش صحیح والدین به رفتار نادرست راهکارهایی را مطرح کرده و مانند نقشه‌ی راهی موثر برای مقابله با تنش‌ها در اختیار والدین قرار گرفته است. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «گاهی رفتاری که باید بررسی و تصحیح بشود به‌اندازه‌ی تزیین کردن در و دیوار با ماتیک یا مسخره‌بازی‌های توی توالت بی‌خطر نیست. گاهی فرزندمان تصمیماتی می‌گیرد که منجر به خراب شدن وسایل، جراحتِ اعضای بدن یا آسیب به روابطش با دیگران می‌شود. در این شرایط جست‌وجوی چرایی مهم‌تر هم می‌شود. لازم است کنجکاو باشیم که چه چیز موجب شد فرزندم موقع عصبانیت چکش را پرتاب کند، بچه‌ی دیگری را هل بدهد یا ناسزا بگوید. فقط پرداختن به بدرفتاری کافی نیست. اغلب اوقات رفتار انسان با منظور و قصدی رخ می‌دهد. لازم است بدانید علت پشت هر رفتار چیست و چه چیزی موجبش شده است.»

باغبان و نجار

کتاب باغبان و نجار به دو شیوه‌ی تربیتی فرزند شما اشاره دارد که والدین کدام نقش را در این مسیر انتخاب می‌کنند، پدر و مادر یا تصمیم می‌گیرند مثل یک باغبان به فرزند خود و تربیت او رسیدگی کنند، مثلا او را پرورش داده و کارهای لازم را برایش انجام دهند، در برابر خطرها از او محافظت کرده و بگذارند در شرایطی آزادانه شکل بگیرد و پرورش یابد، یا  مثل یک نجار با فرزند خود روبرو می‌شوند، یعنی از ابتدا می‌دانند که می‌خواهند فرزندشان چگونه شود، چه کارهایی انجام دهد، چه چیزهایی بیاموزد و مثلا او را به یک میز یا صندلی تبدیلش کنند که از ابتدا طرحی برای شکل دادن به آن در ذهن داشته‌اند!

آلیسون گوپنیک که نویسنده‌ی کتاب «باغبان و نجار» است، عمده‌ی فعالیت‌های خودش را در زمینه‌ی روانشناسی انجام داده و برای مهم‌ترین نشریات روانشناسی نوشته، بیش از صد مقاله نیز در این زمینه منتشر کرده است. در بخشی مهم از این کتاب که به شیوه‌های تربیتی و تاثیرات آن در روان کودکان می‌پردازد می‌خوانیم که: «نظام‌های سیاسی و اخلاقی متداول در جامعه، در رابطه با مسائل کاری جدی انسان‌ها بحث می‌کنند. دغدغه این نظام‌ها این است که افراد و جوامع چگونه باید برنامه‌ریزی و رفتار کنند تا به اهداف خاصی دست یابند. اما مسأله اصلی دوران کودکی و بچه‌ها، بازی است. چرا بچه‌ها بازی می‌کنند؟ و ما چگونه باید بازی را نه‌تنها از لحاظ شخصی، بلکه از دیدگاه سیاست و اخلاق ارزیابی کنیم؟» این نویسنده که در کتابش تاکید زیادی بر آزادانه پرورش دادن خلق‌وخوی کودک شما دارد به این پرسش پاسخ می‌دهد که «چگونه می‌توان هم فرهنگ و سنت‌های گذشته را حفظ و به نسل جدید منتقل کرد، و هم به بچه‌ها اجازه و شجاعت برای ابداع شیوه‌های کاملاً جدید را داد؟»

بیشتر بخوانید: بهترین کتاب های روانشناسی که باید خواند

تفکر نقادانه برای کودکان

همه‌ی ما حتما در مواجهه با کودکان متوجه سوال‌های عجیب آن‌ها در مورد بعضی مسائل بنیادین شده‌ایم. نگرش انتقادی و چگونه پرسیدن مسائل، یکی از مهمترین مراحل رشد فکری و اجتماعی کودک در مسیر زندگی‌اش است که اخلاقیات، طرز تفکر و تاثیرپذیری و پذیرش را برای آینده‌اش مشخص می‌کند. کودک می‌آموزد که با استفاده از اطلاعات و شواهدی که وجود دارد مشکل خود را حل کند و پاسخی مناسب برای آن بیابد.

مل لیسستر نویسنده‌ی کتاب تفکر نقادانه برای کودکان، کوشیده است از شگفتی‌ها و کنجکاوی‌های غریزی و طبیعی کودکان استفاده کرده و آنها را در بحث‌های فلسفی شرکت دهد. درک عقل و میزان دانش کودکان علاوه بر والدین برای معلمین مقاطع پایین که بچه‌ها وقت بسیاری را در کنار آن‌ها می‌گذرانند نقش کلیدی و مهمی دارد که ایده‌های ناشناخته‌ی کودکان در زمینه‌های گوناگون را پرورش داده و به خلاقیت بیشتر آنها در مراحل مختلف زندگی کمک می‌کند. این کتاب به بهترین شکل به چگونگی هنر ارزیابی کردن مشکلات به منظور بهبود بخشیدن شرایط و حل مشکلات توجه کرده است.

آسیب های شدید روانی و اختلال استرس پس از سانحه در کودکان و نوجوانان

یکی از بهترین کتاب‌های روانشناسی کودک و نوجوان که دکتر جواد محمودی قرائی آن را تالیف کرده، «آسیب‌های شدید روانی و اختلال استرس پس از سانحه» است. دکتر قرائی در این اثر پژوهشی خود به وقایع تروماتیک در کودکان و نوجوانان می‌پردازد که می‌تواند منجر به علائمی بسیار جدی و تاثیرگذار در آینده‌ی فرد تبدیل شود. نشانه‌های آسیب در کودکان به مجموعه‌ای از نشانه‌های جسمانی، رفتاری، شناختی و هیجانی اطلاق می‌شود که با تجربه‌ی تروما کاملا در ارتباطند. سانحه می‌تواند باعث اختلالات استرسی در کودک شود که نشانه‌هایی چون افسردگی، انزوا و اضطراب را در او مشاهده نمود. این کتاب به منظور بالا بردن دانش همگانی در زمینه‌ی حل بحران‌ها و تشریح مسائل تروماتیک در کودکان نگاشته شده است و از همین رو برای والدین و مربیانی که با کودکان ارتباطی نزدیک دارند کاربردی و موثر است.

در سالیان گذشته کتابهای زیادی در حوزه‌ی روانشناسی برای کودکان نیز نوشته شده و وارد بازار شده‌اند، آثاری که در زمینه‌های مختلف علاوه بر آنکه کودک را با مطالعه آشنا می‌کند، نقشی در رشد هوش، قوه‌ی تخیل و قدرت انتخاب آنها دارد. در همین راستا در ادامه سعی شده بهترین کتاب‌های رواشناسی کودکان و نوجوانان را معرفی کنیم:

من انسان هستم

سوزان ورده کتاب من انسان هستم را درباره‌ی همدلی برای کودکان گروه سنی 5 تا 9 سال نوشته است. این کتاب مفاهیم اخلاقی را برای کودکان شرح داده و موقعیت‌های مختلفی را به تصویر کشیده که کودک انتخاب کردن بین رفتار خوب یا بد را بیاموزد و بتواند تصمیم بگیرد که چگونه رفتاری بد را به رفتاری بهتر تبدیل کند. در این کتاب به ویژگی‌هایی که مختص انسان است پرداخته می‌شود، عذرخواهی و اهمیتِ گفتگو کردن بدون بگومگو را هم مطرح می‌کند و مهم‌تر از همه روی انسانیت، عشق و دیگردوستی تاکید دارد؛ اینکه چگونه در اجتماع انسان خوبی باشیم و با تلاش و امید در بهترین جایگاه خود قرار بگیریم.

من شجاعت هستم

یکی دیگر از کتابهای پرفروشی که سوزان ورده در حوزه‌ی روانشناسی برای کودکان نوشته، کتاب من شجاعت هستم است. این کتاب به کودکان کمک می‌کند که در مواجهه با بحران‌ها و چیزهایی که در آنها تولید ترس می‌کند، راههای دیگری جز ترسیدن را انتخاب کنند و ترس را به‌عنوان فرصتی ببینند که بتوانند کارهایشان را به انجام برسانند.

این کتاب شجاعت را به معنای نترسیدن معنی نکرده، بلکه آن را به شکل رفتار سنجیده‌ای معرفی کرده که به کودک کمک می‌کند تا اگر اشتباه کرد یا شکست خورد، دوباره از جایش بلند شود و با نیروی بیشتری ادامه دهد. ترس یکی از بحران‌هایی است که والدین نیز برای حل آن در رفتار کودک‌شان به مشکل بر می‌خورند، ممکن است آسیب‌های ترس تا سال‌ها در روان کودک باقی بماند، از همین رو شرح این مسائل به کودکان کمک می‌کند بهتر خودشان را بشناسند و نیرومندتر تصمیم بگیرند.

بیشتر بخوانید: بهترین کتاب های درمان وسواس فکری کدامند؟

چرا من این احساس را دارم؟

شینسوکه یوشی‌تکه نویسنده‌ای ژاپنی‌ست که کتاب‌های زیادی برای کودکان نوشته است. این نویسنده در کتابش کوشیده برای کودک مشخص کند هر احساسی که دارد، اعم از خشم، عصبانیت و ناراحتی و... از کجا می‌آید.

کتاب چرا من این احساس را دارم؟ در قالب داستانی نوشته شده و سرگرم‌کننده است، و به خوانندگان کوچک خود کمک می‌کند تا در مورد احساسات خود فکر کنند و راه‌هایی خلاقانه را در مورد روزهای بد یا موقعیت‌های ناراحت کننده‌ای که در آن قرار می‌گیرند پیدا کنند و به نوعی حال خودشان را بهتر کنند. خودشناسی کودک از احساساتش کمک می‌کند تا نقش اجتماعی خود را در آینده بهتر بشناسد و در برخورد با دوستان و روابطش کنش‌هایی بهتر ارائه دهد.

من نگرانم

من نگرانم یکی از هشت کتابی است که در حوزه‌ی احساسات فردی کودک و برای کودکان نوشته شده است، نگرانی را احساسی مثل دیگر احساسات انسانی معرفی کرده و شرایطی که ممکن است کودک در آنها احساس نگرانی کند را معرفی می‌کند.

 تصویرسازی این کتاب برای کودکان جذابیت بسیاری داشته و راهکارهایی را به کودک پیشنهاد می‌دهد که هنگام بروز نگرانی چه باید بکند و چه چیزهایی کمک می‌کند تا نگرانی‌اش رفع شود. ایزابل توماس نویسنده‌ی این کتاب با تاکید بر همدلی و مهربانی کوشیده است خودشناسی را در کودک تقویت کرده و مهارت خود کنترلی هنگام نگرانی، اضطراب و ترس را تمرین کند.

رهایی از استرس

استرس یکی از احساسات طبیعی کودک در روند رشدش است. کودکان به دلیل عدم تجربه در زمینه‌های گوناگون، موقعیت‌های تازه و رفتار جدید برای‌شان استرس زاست. کتاب رهایی از استرس کوشیده است کودک را پیش از آنکه به کسی تبدیل شود که پدر و مادرش می‌خواهند، خودش را بشناسد، خودش را دوست بدارد و بتواند انتخاب کند که چه می‌خواهد. ورود کودک به اجتماع می‌تواند شرایطی را برای او فراهم کند که فشاری درونی را تجربه کند.

 یکی از جنبه‌های کاهش احساس استرس و اضطراب در کودکان این است که ویژگی‌های مثبت آنها را مورد تشویق قرار دهیم و بر توانایی‌هایشان تاکید کنیم. والدین می‌توانند به کودکان بیاموزند و به آنها کمک کنند که آرزوی پیشرفت در هر کاری که انجام می‌دهند را درون‌شان تقویت کنند، اعتمادبه‌نفس بیشتری داشته و بتوانند با اتفاقاتی که در مسیر زندگی‌شان روبه‌رو می‌شوند بهتر کنار بیایند.

سخن پایانی

حوزه‌ی روانشناسی این روزها علاقه‌مندان بسیاری دارد، مشاوران در زمینه‌های گوناگون فعالند و حتی وقت کافی برای رسیدگی به تمامی مراجعه‌کنندگان خود را ندارند. نسل جدید می‌کوشد ارتباطات اجتماعی را جور دیگری لمس کند و با توجه به رشد تکنولوژی نیز شرایط انسان مدرن تغییر کرده و می‌توان گفت با نیاز بیشتر به بستر روانشناسی در جامعه روبه‌رو هستیم. مطالعه در زمینه‌های مختلف روانشناسی، باعث شناخت بیشتر خودمان هنگام مشکلات و بحران‌های عاطفی و اجتماعی می‌شود. نقش روانشناسی در حفظ خانواده، رابطه‌ی زناشویی، روابط اجتماعی و تربیت فرزند بسیار حائز اهمیت است و اگر چه کتا‌‌ب‌های زیادی در این زمینه به چاب می‌رسد، اما هنوز جامعه در مسیر آشنایی با این رشته از علوم انسانی‌ست که همواره رو به رشد بوده و راهکارهایی نوین را ارائه می‌دهد.

برای مشاهده و خرید سایر آثار در حوزه کتاب روانشناسی می‌توانید به دسته بندی مربوطه مراجعه نمایید.