ذهن ما همانند عضلات بدنمان است. عضلاتی که هرچه بیشتر آن‌ها را پرورش دهیم، قوی‌تر خواهند شد. همان طور که با وزنه و ورزش میتوان عضلات قوی‌تری داشت، با مطالعه و انواع بازی فکری می‌توانیم عضلات ذهن خودمان را تقویت کنیم. هر بازی روی نوعی خاص از تفکر تأثیر می‌گذارد. برخی بازیها برای تقویت تفکر خلاقانه مفید هستند و در عین حال برخی دیگر باعث تقویت حافظه می‌شوند. پس انجام بازی‌های فکری مختلف برای تمامی گروه‌های سنی نیاز است.
بازی‌های فکری فقط یک بازی نیستند. این بازیها می‌توانند باعث رشد فکری و افزایش ضریب هوشی شوند. مخصوصاً در زمینه کودکان، بازی‌های فکری باعث رشد فکری بسیار عالی آن‌ها در سنین بالاتر خواهد شد. البته ناگفته نماند که انواع بازی فکری بزرگسالان نیز در بازار وجود دارد. بازی‌هایی سرگرم‌کننده که باعث تفکر خلاقانه بیشتر می‌شود.
شاید بسیاری از ما تصور کنیم که بازی فقط مخصوص کودکان است. این موضوع اصلاً صحت ندارد. در وهله اول که بزرگسالان نیز به سرگرمی نیاز دارند. حال هرچه این سرگرمی باعث تفکر خلاقانه شود، مفیدتر و جذاب‌تر خواهد بود. به همین خاطر بسیاری از بازی‌های فکری را مخصوص بزرگسالان طراحی می‌کنند. بازی‌های فکری مخصوص بزرگسالان نیاز به سطح تفکر بیشتری در مقایسه با کودکان دارد. این بازیها دارای سطح خاصی هستند که کودکان نمی‌توانند در آن‌ها شرکت کنند. بعضی از آن‌ها جزو انواع بازی فکری قدیمی به حساب می‌آیند. بازی‌هایی که شاید نسل‌های قبلی ما هم بازی کردند و با آن‌ها خاطره دارند. البته انواع بازی فکری جدید را نیز می‌توانید در کافه بازی‌های سراسر کشور مشاهده کنید که بسیار جذاب هستند و می‌توانید به صورت گروهی بازی کنید.
حل بازی فکری یک حس رضایت بسیار عالی و لذت‌بخش را در مغز ایجاد میکند. بسیاری از بزرگاسالان به خاطر دستیابی به این حس بازی می‌کنند. برخی دیگر به‌دنبال سرگرمی و تفریح کنار دوستان هستند. هدف هرچه که باشد، باید بدانید که انواع مختلف بازی فکری همان طور که اشاره کردیم، به صورت مستقیم روی عملکرد ذهن ما تأثیر می‌گذارد. برای مثال برای انواع بازی فکری بزرگسالان برای تقویت حافظه طراحی شده‌اند. به این ترتیب باعث جلوگیری از ابتلا به اختلالات حافظه در سنین بالاتر می‌شوند. البته باید به یاد داشته باشید که فقط انواع بازی فکری را از فروشگاه‌های مجاز تهیه کنید که به صورت اصولی طراحی شده‌اند. بازی‌های فکری غیراستاندارد حتی می‌توانند برای سلامت ذهنی ما مضر هم باشند.
کودکان عاشق بازی هستند. این موضوع را نمی‌توان نادید گرفت. کودکان را حتی اگر تنها در اتاقی بدون هیچ وسیله‌ای رها کنید، وسیله‌ای برای بازی و سرگرمی برای خودشان به وجود می‌آورند. کودکان از طریق بازی آموزش می‌بینند. این مهم‌ترین موضوعی است که روانشناسان کودک به والدین تذکر می‌دهند. هرچه کودک بازیگوش‌تر و کنجکاوتر باشد، یادگیری بیشتر و عمیق‌تری خواهد داشت. وقتی که کودکان با بازی یاد می‌گیرند، پس چه بهتر که از این موقعیت برای آموزش بهتر و بیشتر آن‌ها استفاده کرد. یک بازی فکری خوب می‌تواند باعث تحریک اعصاب مغزی کودکان شود. به این ترتیب روی بخش خاصی از مغاز آن‌ها تأثیر می‌گذارد.
برخی بازی‌های فکری کودکان مخصوص گروه‌های سنی کم هستند. در این بازیها کودکان با اعداد، شمارش، رنگ‌ها، ماهیت اجسام و از این قبیل مسائل آشنا می‌شوند. در بازی‌های فکری که برای گروه‌های سنی بزرگتر طراحی شده است، حافظه و خلاقیت ذهن آن‌ها هدف قرار می‌گیرد. در برخی بازیها، تفکر خلاقانه و منطقی را در ذهن کودکان ایجاد می‌کنند. هر کدام از انواع بازی‌های فکری، برای گروه خاصی از کودکان مناسب هستند. همچنین این بازیها آن‌ها را به چالش می‌کشد. چالش‌های مختلف برای رشد ذهنی کودکان بسیار ضروری است. برخی انواع بازی‌های فکری را میتوان مخصوص پسران و برخی دیگر را مخصوص دختران دانست. برای مثال بازی جنگل مخوف یک بازی فکری پسرانه محسوب می‌شود.
بازی های فکری خارجی معمولاً از تنوع بیشتری برخوردار هستند و در بین جوانان و نوجوانان نیز بسیار محبوب هستند. در هنگام خرید بازی های فکری خارجی برای اطمینان از اصل و اورجینال بودن محصولات می‌توانید از وجود بارکد کشور سازنده و همچنین وب‌سایت شرکت سازنده بر روی محصولات اطمینان حاصل کنید و آن‌ها را بررسی کنید. همچنین به صورت استاندارد تعداد شرکت‌کنندگان بازی نیز در کنار جعبه بازی قید شده است. علاوه بر این در خرید بازی فکری خارجی حتما به گروه سنی استفاده کنندگان بازی نیز دقت کنید که معمولا به صورت عددی روی جعبه محصول آورده شده است. عدم رعایت و درنظر گرفتن گروه سنی مجاز می‌تواند برای کودکان، بخصوص کودکان خردسال، بسیار مضر باشد.
در گذشته بیشتر بازی‌های فکری، خارجی بودند. به همین خاطر هم قیمت گرانی داشتند و هم شاید برای شرایط روحی جمعیت ایرانی مناسب نبودند. در چند سال اخیر، شاهد بومی‌سازی بسیاری از بازی‌های خارجی و طراحی بازی‌های ایرانی جدید هستیم. این بازیها کاملاً بومی‌سازی شده‌اند و با فرهنگ ما همخوانی دارند. همان طور که اشاره کردیم، بازی فکر روی مغز انسان تأثیر می‌گذارد. پس با کمک بازی‌های ایرانی میتوان بر اساس روحیات، فرهنگ و شرایط زندگی در ایران مغز را پرورش داد. حتی با کمی تحقیق می‌توانیم متوجه شویم که چه جوری بازی فکری درست کنم و خودم از آن لذت ببرم؟ البته برای این کار باید در خصوص علوم مختلف تا حدودی اطلاعات داشته باشید.
برخی بازی‌های فکری قدیمی همانند شطرنج، منچ، مارپله، اونو، مونوپولی و ... همگی خارجی هستند و البته طرفداران بسیاری هم دارند. با این حال مدتی است که بازی‌های ایرانی همانند رام و دیس، هوپا، گربه انفجاری و ... نیز طراحی شده‌اند که بسیار مفید و البته پرطرفدار هستند.
دختران و پسران هم از نظر فیزیکی و ظاهری و هم از نظر ذهنی و خلقیات با هم تفاوت بسیاری دارند. اگر می‌خواهید بازی‌های فکری به بهترین شکل برای فرزند شما مناسب باشد، باید بازی را اول بر اساس گروه سنی و سپس بر اساس جنسیت او تهیه کنید. برای مثال شاید یک بازی فکری همانند مافیا یا جنگ مخوف برای دختران نه مفید و نه جذاب باشد. در عین حال بازی فکری هوپا مدل رام و دیس یا مثلاً بازی پایاپای، برای دختران بهتر خواهد بود. به یاد داشته باشید که بر اساس تحقیقات، اکثر پسران هوش منطقی فعال و اکثر دختران هوش هیجانی و احساسی فعالی دارند. پس اگر می‌خواهید ذهن فرزند خود را پرورش دهید، باید این موضوع را در نظر بگیرید.
برخی بازی‌های فکری تک نفره و برخی چند نفره هستند. برای مثال بازی منچ یک بازی چهار نفره و شطرنج یا تخت نرد یک بازی دو نفره است. همچنین برخی بازیها را میتوان به صورت انفرادی بازی کرد. برای کودکان بهتر است بازی‌های چند نفره تهیه کنید. این بازیها علاوه بر رشد فکری کودکان، به بهبود روابط اجتماعی آن‌ها نیز کمک میکند. برای بزرگسالان نیز بازی‌های چند نفره جذابیت بسیاری دارد و باعث سرگرمی بیشتر آن‌ها می‌شود. البته در عین حال بازی فکری دو نفره به دلیل آنکه فضای رقابتی بسیاری سنگینی را ایجاد میکند، برای اکثر بزرگسالان جذابیت بیشتری دارند.
یک کودک 12 ساله دیگر کودک نیست. بلکه او را در دسته نوجوانان قرار می‌دهند. نوجوانان دارای ذهنی بسیار پویا و کنجکاو هستند. آن‌ها دروس بسیاری را در مدرسه آموختند و سطح دانشی بیشتر از کودکان و کمتر از بزرگسالان دارند. بازی فکری نوجوانان حساسیت بسیاری دارد. این بازیها نه باید آنقدر پیچیده باشند که باعث سردرگمی آن‌ها شود و نه آنقدر ساده باشد که آن‌ها را خسته کند. به همین خاطر بازی‌های فکری نوجوانان 12 ساله با سایر گروه‌های سنی تفاوت بسیاری دارند. اگر فرزند شما بین 12 تا 14 سال سن دارد، باید به‌دنبال بازی‌های مخصوص گروه سنی او باشید. این گروه سنی حساسیت بسیاری دارد و باید بازی‌های فکری را با احتیاط بسیاری انتخاب کرد.
به یاد داشته باشید که بازی فکری هیچ سنی نمی‌شناسد. شاید بپرسید که چه بازی فکری خوب است؟ خب در اصل تمامی بازی‌های فکری خوب هستند! فقط باید روحیات و سن و سال خود را در نظر بگیرید و یک بازی خوب را انتخاب کنید. برای مثال بازی فکری تصویری برای کودکان زیر 2 سال مناسب است. در عین حال بزرگسالان باید به‌دنبال بازی‌های فکری بسیار سخت و چالش‌برانگیز همانند تخته نرد و شطرنج بروند.
بازی فکری نوعی سرگرمی سالم محسوب می شود که کمک زیادی به رشد فکری، روانی، اجتماعی و عاطفی کودک میکند و برای بزرگسالان نیز بسیار جذاب است. بازی های فکری را میتوان به صورت فردی یا گروهی انجام داد. این بازیها به رشد تصمیمات و رفتارهای منطقی کودک کمک می‌کنند و باعث می‌شوند مسیر آموزش و یادگیری برای او هموارتر شود. همچنین با به فکر وا داشتن و تحریک فکری به قدرت تصمیم‌گیری و حل مسئله افراد کمک می‌کنند و لحظات و خاطرات شاد و مفرحی را برای جمع خانواده و دوستان ایجاد می‌کنند. شما می‌توانید جدیدترین بازی های فکری ایرانی و خارجی را با قیمت مناسب و تخفیف‌های ویژه از فروشگاه اینترنتی کتاب بوکلند تهیه کنید.
1. انواع بازی فکری چیست؟
به طور کلی میتوان چند دستهبندی برای آن در نظر گرفت: بازی با کارت، بازی های رومیزی (بورد گیم)، بازی با طرح تست هوش، معما، بازی های ساختنی.
2. معروف ترین بازی های فکری کدام هستند؟
کاستل، آخرین گرگینه، شب های مافیا، کهربا، دژ، یاماتای، پنتاگو، اتللو، مونوپلی، کاتان، توئیستر، جنگا، ریسک.
3. فواید بازی فکری چیست؟
تقویت حافظه، افزایش سرعت انتقال، افزایش سرعت تفکر، افزایش مهارت‌های شناختی، افزایش سطح تمرکز، افزایش مهارت استقلال در تفکر و برنامه‌ریزی.
