ساعت ساز نابینا
«ساعت‌ساز نابینا» کتابی است که زیست‌شناس تکاملی، ریچارد داوکینز نوشته شده است. «ساعت‌ساز نابینا» که اولین بار در سال 1986 منتشر شد، شواهدی را برای نظریه تکامل توسط انتخاب طبیعی فراهم می‌کند و ایده یک جهان طراحی شده هدفمند را به چالش می‌کشد.
عنوان کتاب به تشبیه خداوند به ساعت‌ساز اشاره دارد، مفهومی که اغلب توسط طرفداران طراحی هوشمند برای استدلال وجود خالق بر اساس پیچیدگی موجودات زنده استفاده می‌شود. داوکینز با توضیح این که چگونه تکامل توسط انتخاب طبیعی می‌تواند پیچیدگی و تنوع زندگی را بدون نیاز به طراح توضیح دهد، با این استدلال مقابله می‌کند.
او مفهوم انتخاب تجمعی را نیز معرفی می‌کند که در فرآیند تکامل نقش اساسی دارد. او توضیح می‌دهد که چگونه تغییرات کوچک و تدریجی در موجودات در طول زمان، همراه با حفظ غیرتصادفی صفات مفید، می‌تواند منجر به ایجاد ساختارها و رفتارهای پیچیده شود.
داوکینز نقد مفصلی از استدلال‌های آفرینش‌گرایانه ارائه می‌کند و از درک علمی تکامل حمایت می‌کند که با انبوهی از شواهد از زمینه‌های مختلف، از جمله دیرینه‌شناسی، جنین‌شناسی، و زیست‌شناسی مولکولی پشتیبانی می‌شود.
همچنین این کتاب به بحث می‌پردازد که چگونه ساختارها و رفتارهای بیولوژیکی پیچیده می‌توانند از طریق فرآیند تدریجی انتخاب طبیعی پدید آیند، و این تصور را که چنین پیچیدگی به یک طراح آگاه نیاز دارد، از بین می‌برد.
«ساعت‌ساز نابینا» به دلیل نوشته جذاب خود شناخته شده است و مفاهیم تکاملی را برای مخاطب عام فهمیدنی می‌کند. داوکینز از ترکیبی از زیست‌شناسی، فلسفه و قیاس استفاده می‌کند تا یک مورد قانع‌کننده برای قدرت توضیح‌دهنده تکامل و به چالش کشیدن ایده طراحی هوشمندانه ارائه دهد. این کتاب در ارتقای درک عمومی از زیست‌شناسی تکاملی نقش داشته است و همچنان اثر قابل توجهی در ادبیات این موضوع است.
دربارهٔ ترجمه کتاب ساعت‌ساز نابینا
- این کتاب را محمود بهزاد به همراه شهلا باقری ترجمه کرده‌اند و انتشارت مازیار آن را چاپ کرده است.
امتیاز کتاب ساعت‌ساز نابینا در گودریدز
- تعداد نظرات: ۱۲۶۶
- تعداد امتیازدهی: ۳۹۱۵۹
- میانگین امتیاز (از ۵): ۴.۰۹
نقل‌قول‌های کوتاه و جذاب از کتاب ساعت‌ساز نابینا
- اندک نظمی که از میان بی‌نظمی‌ها پیدا می‌شود زاییده هیچ ذهنی نیست.
نظر خوانندگان در سراسر دنیا دربارهٔ کتاب ساعت‌ساز نابینا چیست؟
خواننده‌ای با ستایش از داوکیز نظر خود را این‌گونه نوشته است:
«این کتاب یکی از کارهای فوق‌العاده استاد داوکینز است که خواندن آن به همه توصیه می‌شود. عنوان اثر کاملا خود توضیح‌دهنده است که به بررسی تکامل و شواهدی می‌پردازد که نشان می‌دهد این دنیا بدون طراح خلق شده و در حقیقت موجودات پیچیده بیولوژیک با تکامل به این مرحله رسیده‌اند و خالقی در خلق آن‌ها نقشی نداشته است.
از نکته‌های خوب این اثر می‌توان به زبان به کار رفته در آن اشاره کرد. داوکینز علاوه بر استادی در زمینه تخصصی خود، توانایی لازم برای انتقال دانش خود به افراد دیگر در سطح‌های مختلف دانش را نیز دارد. تکامل یک تئوری نیست. یک حقیقت علمی‌ست.»
جملاتی از کتاب که شاید انگیزهٔ خواندن باشند
ابتدای فصل اول کتاب را که دربارهٔ توضیح بسیار نامحتمل‌ها است را می‌خوانیم:
«ما حیوانات در جهان شناخته شده، پیچییده‌ترین چیزها هستیم. البته جهانی که ما می‌شناسیم بخش بسیار کوچکی از جهان واقعی است. شاید در سیارات دیگر موجودات پیچیده‌تر از ما وجود داشته باشند و شاید بعضی از آن‌ها از وجود ما مطلع باشند. در هر صورت، نظر من این است که چیزهای پیچیده، هر جا که باشند، به توصیف خواصی نیاز دارند. ما می‌خواهیم بدانیم چیزهای پیچیده چطور به وجود آمده‌اند و چرا اینقدر پیچیده‌اند. چنانکه خواهیم دید، توجه چیزهای پیچیده شامل همه چیزهای بغرنج مثل ما انسان‌ها، شمپانزه، کرم خاکی، درخت بلوط و موجودات فضایی کرات دیگر می‌شود ولی در مورد چیزهایی مثل سنگ، ابر، رودخانه، کهکشان و کوارک صادق نیست. من این چیزها را ساده می‌نامم. بررسی این‌ها به فیزیک مربوط است. سگ و میمون و خوفاش و سوسک و آدم و گُل قاصدک و باکتری و موجودی که از کهکشان‌ها بیایند به زیست‌شناسی مربوط می‌شوند.
تفاوت، یک پیچیدگی طرح است. زیست‌شناسی بررسی چیزهای پیچیده‌ای است که به نظر می‌رسد برای هدف خاصی طراحی شده‌اند. فیزیک بررسی چیزهای ساده‌ای است که به نظر نمی‌رسد برای هدف خاصی به وجود آمده باشند. در نگاه اول بعضی از ساخته‌های انسان مثل کامپیوتر و اتومبیل از موارد استثناء به نظر می‌رسند زیرا هم پیچیده‌اند و هم به منظور خاصی ساخته شده‌اند ولی جاندار نیستند و به جای گوشت و خون از پلاستیک و فلز ساخته شده‌اند ولی در این کتاب کامپیوتر و اتومبیل در ردیف چیزهای مربوط به زیست‌شناسی قرار می‌گیرند.»
در فصل هفتم، تکامل سازنده، می‌خوانیم:
«گاهی مردم فکر می‌کنند انتخاب طبیعی فقط یک نیروی منفی است که ضعف‌ها و نارسایی‌ها را از دور خارج می‌کند ولی نمی‌تواند به طرح، پیچیدگی، زیبایی و کارآیی بدهد. می‌گویند مگر نه این است که از آنچه هست چیزهایی را کم می‌کند ولی آیـا فرایند خلاق نباید چیزهایی هم بیفزاید؟ می‌توان با اشاره به یک مجسمه تـا حـدی بـه این سؤال پاسخ داد به توده‌ی سنگ مرمر چیزی افزوده نمی‌شود. فقط پیکرتراش قسمت‌هایی از آن را بر می‌دارد ولی در نهایت یک تندیس زیبا آشکار می‌شود. البته ممکن است استفاده از این تشبیه موجب سوءتعبیر شود زیرا بعضی ممکن است فوراً به به جنبه نادرست آن توجه کنند – این که سازنده مجسمه یک طراح آگاه است – و موضوع اصلی آن، که پیکرتراش به جای افزودن با کاستن چیزی می‌سازد را از نظر دور بدارند حتی در این زمینه هم نباید زیاد پیش رفت انتخاب طبیعی ممکن است فقط کم کننده باشد ولی جهش می‌تواند چیزی بیفزاید. آنچه جهش و انتخاب طبیعی دست در دست هم در طول دوره‌های طولانی زمین‌شناختی، می‌سازند بیشتر افزایشی است تا کاهشی. این ساختار به دو روش اصلی انجام می‌گیرد. روش اول با نام همسازگاری ژنوتیپ‌ها (Coadapted Genotypes) و روش دوم با نام مسابقات تسلیحاتی (arm races) صورت می گیرد این دو در ظاهر تفاوت‌هایی دارد، ولی هر دو زیر عنوان «هم تکاملی» یا «ژن‌ها به عنوان محیط زیست» یکدیگر در کنار هم قرار می‌گیرند.
ابتدا به مفهوم «هم سازگاری ژنوتیپ‌ها» می‌پردازیم. تأثیر خاص هر ژن بـه ایـن دلیل است که از قبل ساختاری وجود دارد که ژن روی آن کار کند. ژن نمی‌تواند روی شبکه ارتباطی مغز اثر بگذارد مگر آن شبکه ارتباطی از قبل وجود داشته باشد و مغزِ دارای شبکه ارتباطی وجود نخواهد داشت مگر اینکه جنین رشد یافته‌ای وجود داشته باشد و جنین رشد یافته وجود نخواهد داشت مگر اینکه برنامه‌ی کاملی از رویدادهای شیمیایی و سلولی تحت تأثیر تعداد بسیار زیادی از ژن‌ها و عوامل غیرژنی و اتفاقی دیگر وجود داشته باشد. تأثیر خاص هر ژن ویژگی ذاتی آن محسوب نمی‌شود. این اثرها ویژگی‌های فرایندهای جنین شناختی‌اند، یعنی فرایندهایی که وجود دارند و ژن‌ها ممکن است در طول رشد جنین و زمان‌های خاص، جزئیات آن‌ها را تغییر دهند. ما صورت ابتدایی این پیام را در رشد «بیومورف‌های کامپیوتری» نشان داده‌ایم.»
درباره نویسنده کتاب ساعت‌ساز نابینا
ریچارد داوکینز، زیست‌شناس تکاملی، اخلاق‌پژوه و نویسنده بریتانیایی است که در 26 مارس 1941 در نایروبی، کنیا متولد شد. او بیشتر به خاطر کارش در زمینه زیست‌شناسی تکاملی و به‌دلیل حمایت از شک و تردید علمی و بی‌خدایی شناخته شده است. داوکینز یکی از چهره‌های پیشرو در درک عمومی از علم به حساب می‌آید و در موضوعات مرتبط با تکامل، زیست‌شناسی و تأثیر علم بر جامعه مطالب زیادی نوشته است.
داوکینز دارای مدرک جانورشناسی از دانشگاه آکسفورد است و دکترای خود را در آکسفورد زیر نظر نیکولاس تینبرگن اخلاق‌شناس برنده جایزه نوبل به پایان رساند. او سمت‌های آکادمیک مختلفی از جمله به‌عنوان مدرس و سپس به‌عنوان همکار در کالج نیو آکسفورد داشته است.
او به دلیل رایج کردن دیدگاه ژن‌محوری تکامل، با تاکید بر نقش ژن‌ها به عنوان واحدهای انتخاب طبیعی شناخته شده است. کتاب تأثیرگذار او «ژن خودخواه» که در سال 1976 منتشر شد، این دیدگاه را بررسی و مفهوم «ژن خودخواه» را معرفی می‌کند. این کتاب به فارسی نیز ترجمه شده است. داوکینز همچنین کتابهای متعددی را با هدف مخاطبان عام نوشته است، از جمله «چشم‌اندازی از فراز کوه نامحتمل» و «سرگذشت شگفت‌انگیز حیات روی زمین».
وی علاوه بر کمک هایش به علم، مدافع صریح الحاد، سکولاریسم و آموزش علمی است. او در مناظره و بحث در مورد سازگاری علم و دین شرکت داشته است.
ریچارد داوکینز، شخصیتی برجسته در گفتمان عمومی دربارهٔ علم، تکامل و تلاقی علم و دین بوده است. در حالی که او به دلیل کمک‌هایش در زیست‌شناسی تحسین شده است، به دلیل انتقاد صریح خود از دین نیز شخصیتی بحث‌برانگیز برای خود ساخته است.
خرید کتاب ساعت‌ساز نابینا
اگر اولین باری است که از بوک لند خرید می‌کنید می‌توانید کتاب ساعت‌ساز نابینا را با 25درصد تخفیف تهیه کنید. برای آشنایی با شیوۀ خرید آنلاین کتاب می‌توانید راهنمای خرید را مطالعه کنید.
برای خواندن کتابهای فلسفی بیشتر، به صفحه خرید کتاب فلسفی سر بزنید.
سایر آثار ریچارد داوکینز
کتابهای پیشنهادی
خریداران این کتاب، کتابهای زیر را هم خریده‌اند
